Epigenetik Mekanizmalar
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Epigenetik mekanizmalar ikiye ayrılır:
- Doğrudan gen ifadesini kontrol eden veya etkileyen mekanizmalar
- Dolaylı yoldan gen ifadesini kontrol eden veya etkileyen mekanizmalar
1. Dolaylı yoldan etkiyen mekanizmalar
Dolaylı yoldan gen ifadesine etkiyen mekanizmalar post-transkripsyonel (transkripsiyon sonrası, yani ana DNA molekülünden RNA molekülü elde edildikten sonra) mekanizmaları özellikle de nonkoding RNA’nın (RNAi vb.) kodlayıcı RNA (mRNA) üzerine etkiyerek protein sentezini engellemesini içerir.
2. Doğrudan etkiyen mekanizmalar
Bu mekanizmalar da ikiye ayrılır:
- DNA düzeyindeki modifikasyonlar
- Kromatin düzeyindeki modifikasyonlar
- Bu modifikasyonlar hem kovalent hem de nonkovalent olabilirler.
- Genlerin sessizleşmesine neden olurlar. Bu da geni inaktive edici bir mütasyon veya delesyon gibi genetik bir mekanizmayla eşdeğerdir.
DNA düzeyindeki modifikasyonlar
DNA düzeyindeki modifikasyonları üçe ayırabiliriz:
- DNA metilasyonu (Kovalent DNA modifikasyonları)
- Nonkovalent DNA modifikasyonları
- Transkripsiyon faktörleri tarafından feed-forward otoregülasyon (Kovalent ve nonkovalent)
Bu modifikasyonların arasından DNA metilasyonu en bilinen ve en işlevsel olanıdır.
Kromatin düzeyindeki modifikasyonlar
RNAi'nin işleme mekanizması ve de diğer epigenetik mekanizmalarla etkileşimi
Kromatin düzeyindeki modifikasyonları da kovalent ve nonkovalent olmak üzere ikiye ayırabiliriz:
- Kovalent modifikasyonlar histon modifikasyonlarıdır. Bunlar:
- Asetilasyon,
- Metilasyon,
- Fosforilasyon,
- Übikitinasyon ve de
- Sümoylasyondur.
- Nonkovalent modifikasyonları ise şunlardır:
- Histon takasları
- Histon katımları
- Kromatin tadilatı
- Nonkoding RNA ile etkileşim
- Diğer ajanlarla etkileşim (virüsler, farklı protein grupları)
- Uzun-mesafe kromozom etkileşimleri (hem kromozom-içi hem kromozomlar-arası)
