Turizm bölgeleri
Tourism regions Arzedilen miktardaki % değişme (Ds) Turizm bölgesi turizm tarafından etkilenmiş bir görünüme sahip olan, turizm coğrafyası açısından bir mekan ünitesi oluşturan ekonomik yapısı ve yaşamı turizmin etkilerini taşıyan yerleri ifade eder. Öte yandan, Turizm Bölgesini "Sınırları Turizm Bakanlığı'nın önerisi ve Bakanlar Kurulu kararı ile tespit ve ilan edilen doğal veya sosyo-kültürel değerlerin yoğunlaştığı bölgelerdir." diye ifade edebiliriz.

Turizm bölgelerinin temel kaynakları
Turizm bölgelerinin temel kaynaklarını başlıca iki grupta toplayabiliriz:
1)- Birincil kaynaklar: İklim, çevre, kültür, vb.
2)-İkincil kaynaklar: Konaklama, ulaştırma, eğlence işletmeleri .vb..

Turizm coğrafyası
Turizmin mekansal açıklamasıyla ilgilenen bilim dalıdır.

Turizm çeşitleri
Turizm olgusunun daha açık ve doğru bir biçimde ele alınabilmesi amacıyla çeşitli kriterlere göre gruplandırılması zörunludur. Turizm çeşitleri değişik kriterlere göre gruplanabilir. Örneğin; Turistin geldiği yere göre turizm (iç turizm, dış turizm).
Turistin sayısına göre turizm. (bireysel, kollektif ve kitle turizmi).
Amacına göre turizm (dinlenme, sağlık, sportif, kültürel, Dinsel, Ekonomik, Politik, Kongre, aile turizm).
Seçilen zamana göre turizm (yaz turizmi, kış turizmi),
Kapsanan süreye göre turizm (kısa süreli, uzun süreli turizm).
Sosyal niteliklere göre turizm (yaş kriterlerine göre, gelir düzeyine göre).
Ulaşım araçlarına göre turizm (yat turizmi, gemi turizmi, karavan turizmi, demiryolu turizmi).
Organizasyon şekline göre turizm (kişilerin doğrudan seyahat etmeleri, kişilerin seyahat acentası veya tur operatörörleri ile yaptıkları seyahatler.)
Konaklama şekline göre turizm (otel, motel, tatil köyü vb.)..

Turizm ekonomisi
Tourism economics
Turizm ekonomisi turizm olayının nedenlerini, mahiyetini, gelişme koşullarını, sonuçlarını, neden ve sonuçlar arasındaki ilişkileri bilimsel yöntemlerle ekonomik açıdan araştırarak bağlı olduğu yasa ve ilkeleri ortaya koyan bir bilimdir.

Turizm endüstrisi
Tourism ındustry
Turizm endüstrisi kar amacı gütmeyen, turizm organizasyonu, pazarlama, konaklama, ulaştırma hizmetleri, yiyecek-içecek faaliyetleri, perakende satış mağazaları ve diğer çeşitli etkinlikler gibi birbirinden farklı hizmet ve faaliyetleri bir şemsiye altında toplayan bir endüstridir.

Turizm-enflasyon ilişkisi
Turizm-enflasyon ilişkisi başlıca iki açıdan değerlendirilmektedir.
1) Turizmin enflasyona etkisi:Turizm sektörünün herhangi bir ülkede enflasyon yaratıcı bir etkiye sahip olup olmadığı aşağıda gösterilen ölçütlere bağlıdır: Turizm sektörünün sağladığı net döviz kazançları, bu sektörün dağıttığından daha az ise turizm sektörü enflasyonist bir etkiye sahiptir.
Turizm faaliyetlerinin ulusal para karşılığı elde edilen net döviz kazançları elde edilen net döviz kazancından fazla ise, yani gerçek döviz kuru 1'den küçük ise turizm sektörünün enflasyonist olduğu söylenebilir.
Turizm sektörünün ulusal ekonomi içindeki payı gözardı edildiğinde diğer sektörlerde çalışanlar turizm sektörünü bir pilot sektör olarak düşünerek bu sektörde çalışanların elde ettiği kazançtan pay alma ya da faydalanma eğilimi gösteriyorlarsa, bu durum, turizm sektörünün enflasyonist bir baskı meydana getirmesine yol açacaktır.
2) Enflasyonun turizm sektörüne etkisi: Turizm sektörünün enflasyondan etkilenmesi başlıca üç şekilde olur: İç turizm açısından enflasyonist ortamda artan fiyatlar turizm talebinin satın alma gücü üzerinde olumsuz etki yaparak gerçek gerirlerde düşme meydana getirir. Bu da iç turizmde ve turistik tüketim harcamalrında düşmeye yol açar.
Dış turizm açısından ise ulusal paranın değeri enflasyon oranına paralel olarak düşürüldüğü sürece dış turizm talebinin fazlaca etkilenmeyeceği söylenebilir. Ancak enflasyon oranı ülke parasının değer kaybından yüksek olursa dış turizm talebinde de fiyata bağlı bir gerileme görülür.
Turistik mal ve hizmet üretiminde kullanılan girdi fiyatlarının maliyet enflasyonundan etkilenerek artması faktör maliyetlerinin artmasına ve böylece turizm sektörünün etkilenmesine yol açacaktır. Özellikle lüks turizme yönelik ve zengin dış turistlere hizmet veren tesisler açısından yapılacak yatırımlar için dış alım zorunludur. Bu da dış alım yapılan ülkelerdeki enflasyonist etkilerin ekonomiye ve turizm sektörüne yansımasına yol açar.

Turizm geliri
Tourism revenue
Turizmin bir ekonomi içinde, gelirlere etkisi üç şekilde ortaya çıkar: Turistlerin doğrudan yaptıkları harcamalar dolayısıyla elde edilen gelirler (doğrudan gelirler).
Birinci aşamaya bağlı olarak işletmeler arası işlemler için yapılan harcamalardan dolayı elde edilen gelirler (dolaylı gelirler).
Turizmden elde edilen gelirin sekörde istihdam edilen ya da turzimden kazanç sağlayan diğer kişilerce harcanması nedeniyle elde edilen gelirler (uyarılmış gelirler).

Turizm gelirlerinin çarpan etkisi
Turizm gelirlerinin çarpan etkisi, turizm sektöründe elde edilen her bir birim gelirin ekonomi içinde el değiştirerek diğer kişi ve işletmeler için yaratmış olduğu miktarın başlangıçtaki miktara oranlanmasıyla elde edilir. Elde edilen katsayı turizm gelirlerinin çarpan katsayısı olarak ifade edilir. Çarpan katsayısı ekonomide turizmin fazladan ne kadar gelir yarattığını ya da turizm gelirlerinin ne kadar etkin olduğunu ölçmek için kullanılır.

Turizm Harcamaları Foksiyonu
Tourism purchases function
Potansiyel turistlerin seyahat için harcamaya ayıracağı para hacmiyle bu paranın ulaştırma ve konaklama harcamaları arasındaki ilişkileri ifade eden bir fonksiyondur.
M = S + K
Formülde; (M) seyahat için harcamaya ayrılan para hacmini, ulaştırmaya, ise konaklamaya ayrılan para hacmini gösterir. Diğer taraftan bu analize kullanılabilecek boş zaman (Z) da eklenebilir.

Turizm İşletme Belgesi
Tourism estableshment certificate
Turizm sektöründe faaliyet gösteren turizm işletmelerine Turizm Bakanlığı'nca verilen belge.

Turizm işletmeleri
Tourism estableshments
Turizm işletmelri turistik ihtiyaçların karşılanması amacıyla üretim unsurlarının sürekli ve bilinçli olarak biraraya getirilerek kar elde etmek için turizmle ilgili mal ve hizmetlerin ekonomik prensiplere uygun olarak hazırlandığı, üretildiği, arz edildiği ve sonunda katma değerin yaratıldığı ekonomik birimlerdir. Bir başka deyişle Turizm işletmeleri, Türk veya yabancı uyruklu; gerçek veya tüzel kişilerce birlikte veya ayrı ayrı gerçekleştirilen ve turizm sektöründe faaliyet gösteren ticari işletmeleri ifade eder. Turizm tesisleri genellikle kendileri turist akımı yaratmayan, fakat olmamaları halinde de turistin çekiciliği olan yer ve olayları aramayacağı turizm ürünleri, unsurlarıdır. Tesisler, çekici yer ve olayları bütünlerler.

Turizm merkezi
Tourism center
"Turizm bölgeleri içinde veya dışında; yeri, mevkii ve sınırları Turizm Bakanlığı'nın önerisi, Bakanlar Kurulu kararı ile tespit ve ilan edilen, turizm yönünden önem taşıyan yerler veya bölümlerdir."

Turizm pazarı
Tourism market
1-Potansiyel turistlerin bulunduğu kaynak ülke veya ülkeler.
2-Turizm pazarı, bir turizm ürününe yönelen taleptir veya turistik mal ve hizmetleri arz edenlerle talep edenlerin karşılaştığı yerdir.

Turizm pazarının özellikleri
Turizm pazarının üç temel özelliği vardır,
1) Turizm pazarı içerdiği gruplar, sektörlerle birlikte süreklilik arzeder. Çok yavaş bir tempo ile değişikliğe uğrar.
2) Turizm pazarı coğrafi bir çevreyi lapsar.
3) Turizm pazarında coğrafi bölgeler arasında içsel bir ilişki, akım vardır. Bu akım pazarın dinamik unsuru olan turist hareketleridir.:

Turizm pazarlaması
Tourism marketing
Turistik mal ve hizmetlerin doğrudan veya turizm aracıları yardımıyla üreticiden son tüketici olan turist akışı ve yeni turistik tüketim gereksinimlerinin ve arzularının karşılanmasıyla ilgili faaliyetlerin tümüdür. Bir başka ifadeyle turizm pazarlaması turizm arzının turizm talebine uygunluğunu sağlamak suretiyle tüketici tatminini esas alır..

Turizm pazarlamasının özellikleri
Seyahat endüstrisinde üretilen hizmet ürünleri pazarlaması diğer endüstri ürünlerine göre bazı farklılıklar gösterir. Bu farklılıkları iki grupta toplayabiliriz: Sektörel Nitelikteki Genel Farklılıklar:
Hizmetlerin görünmez (soyut) özelliği
Turizmde satılan çoğunlukla hizmettir ve fiziksel bir değerlendirme yapmak imkansızdır.
Farklı üretim yöntemleri: Hizmet ürünleri diğer endüstriyel ürünlere göre farklı şekillerde üretilir. Hizmet üretimi insanlar arasında karşılıklı ilişkiker çerçevesinde gerçekleşir. Bu farklılık iki yönde sonuç verir:
· a)-Endüstri ürünlerinin üretimi sırasında, kalite kontrolu yapılabilir. Hizmet ürünlerinde bu kontol zordur ya da olanaksızdır. ·
b- Hizmet ürünlerinin üretimi sırasında, tüketiciler üretim sürecinin bizzat içindedir, Bu nedenle üretim sırasında meydana gelen aksaklıkların giderilmesi zordur. Kolay bozulabilirlik: Hizmet ürünlerinin üretildiği anda ya da zamanda satılması zorunludur, bu nedenle bekletilemez. Bir uçak koltuğu, otel odası ya da restoran masası satılmadığı zaman işletmenin zararınadır.
Daha fazla duygusal ve irrrasyonel satın alma: Turistik mal ve hizmetlerin genellikle insenlar için lüks tüketim olarak algılanması nedeniyle gösteriş, statü, marka imajı ve modanın etkisi gibi irrasyonel davranışlar daha ağır basar. Bunun yanısıra, yoğun olarak insan unsuruna dayandığı için hizmet sunanların tüketiciyi etkileme gücü daha fazladır.
Ayırdedilmezlik:Hizmetlerin bir diğer özelliği de tüketcilerin bu hizmetlerden çoğunlukla birlikte yararlanması ve üretim ile tüketim sürecinin birbirinden ayrılamamasıdır. Örneğin, restoran hizmetleri yalnızca bir tüketiciye değil, aynı zamanda işletmeye gelen çok sayıdaki diğer tüketicilere de verilir ve restoranda hizmet üretimi ile hizmet tüketimi aynı süreçte gerçekleştirilir.
Statü ve marka imajıektörde ancak büyük ya da zincir işletmelr marka ve statü imajı yaratabilri. Küçük işletmeler nu imajı yaratamadıkları için olumsuz etkilenirler.
Tamamlayıcı işletmelere bağımlılık: Sektörde çeşitli işletmelerce üretilenm mal ve hizmetler bir btü olarak sunulur ve bu nedenle de her işletme büyük ölçüde birbirine bağımlıdır. Bir işletmede hizmetin aksaması diğer işletmeleri de etkiler.
Hizmetlerin taklit edilme kolaylığı: Turistik mal ve hizmetler topluma açık oplarak üretilir. Bu nedenle üretim sırları uzun süre saklanamaza, bu da hizmetlerin kolayca taklit edilmesine yol açar.
Dağıtım kanallarının yapısıek az bir istisna ile turizm sektöründe endüstriyel ürünlerin tersine bir dağıtım akışı vardır ve tüketici hizmetin üretildiği yere taşınmak zorundadır.
Faaliyetlerin dönemsel özelliği ve arz-talep dengesizliği: Turistik işletmelerin büyük çoğunluğu faaliyetlerini mevsimlik olarak yürütürler. Bu nedenle hizmet işletmelrinde çoğunlukla arz ve talep arasında ideal bir denge kurmak zorlaşır.
Hizmet ürünlerinin pazarlamasındaki farklılıklar: Pazarlama faaliyetlerinin alanı
Hizmet üretimi yapan işletmelerin pazarlama faaliyetleri işletmenin küçük bir ara birimince yürütülür. Bu birimin faaliyetleri de reklam, satış geliştirme, kişisel satış ve halkla ilişkiler çabalarından oluşur. Oysa pazarlama daha geniş fonksiyonları kapsar. Örneğin, fiyatlandırma, yeni ürün ve hizmet anlayışlarının geliştirilmesi, yeni pazarlara açılma gibi fonksiyonlar işletmenin üst düzey yöneticileri tarafından yürütülür. Pazarlama faaliyetlerinin etkinliği:Turizm sektöründe bireylerin pazarlama becerilerinin ve etkinliklerinin ölçülmesi zordur ve pazarlama çalışmaları yalnızca bu bölümdeki elemanlarla sınırlandırılamaz. Bu nedenle işletmede çaılşan elemanların hemen hepsinin pazarlama ile doğrudan ilgili olduğu kabul edilri ve en alt düzeydeki elemandan en üst düzeydeki yöneticiye kadar bütün personel pzarlama departmanı ile doğrudan ya da dolaylı olarak ilgilidir.
Turizm işletmelerinin farklı yapıları: Turizm sektöründe birbirinden farklı yapı ve büyüklüjkte çok sayıda işletme vardır. Bu işletmeler birbirinden çok farklı özelliklere sahiptir.
Rakip firmaların pazar etkinlikleri; Ekonominin diğer sektörlerinde birçok tüketim malı için rakip firmaların satışları konusunda çok sayıda veri elde etmek mümkündür Turizm sektöründe ise marka bağımlılığı nispeten az olduğu için pazardaki rakiplerin etkinlikleri konusunda sağlıklı veri elde etmek çok zordur.
Devlet müdahalesi: Turizm sektöründe işletmeler belli sınıflara ve gruplara ayrılır ve bu grupların nitelikleri yönetmeliklerle gösterilri. Bu nedenle devletin sektörde sürekli denetimi vardır.
Kar amacı taşımayan kuruluşların etkisi ve dolaylı rekabet: Diğer sektörlerden farklı olarak devletin turizm büroları, yerel turizm dernekleri ve çeşitli gönüllü kuruluşlar turizm pazarlaması konusunda büyük öneme sahptir. Bazı kamu kuruluşlarının sağladığı sosyal turizm olanakları da işletmelerin pazarlama faaliyetlerini etkiler.
Ayrıca, turistik mal ve hizmetler özellikle zorunlu nitelik taşımayan diğer mal ve hizmetlerle dolaylı bir rekabet içindedir.

Turizm Planlaması
Tourism planning
Turizm planlaması bir dönemde turizm sektöründe ulaşılmak istenen amaçları, bu amaçlara ualaşabilmek için yararlanılabilecek araçları, parasal ve fiziksel olanakları, yapılacak işleri, işlerin kim tarafından ne zaman ve ne kadar sürede gerçekleştirleceğini gösteren disiplinli bir düzenlemedir.

Turizm Politikası
Tourism policy
Turizm politkası bir ülkede genel ekonomi politikasına uygun olarak bir yandan iç ve dış turizmin geliştirilmesi ve yönlendirilmesi, turizmin gelir ve döviz sağlayıcı, istihdam yaratıcı fonksiyonlarından en rasyonel şekilde yararlanılması gib ekonomik hedeflere, diğer yandan kültür, sağlık vb. ekonomi ötesi amaçlara ulaşnak için kamu yönetimince alınan önlemlerin ve yapılan müdahalelelerin tümüdür. Dığer bir deyişle turizm politikası, örgütlenmiş toplumlarda, özellikle devlet tarafından turistik gelişmeye bilinçli olarak müdahale etmektir.
Turizm politikasının amaçları
1)- Turizm politikası turizmin arz ve talep yönündeki durumunun ve mevcut kosulların islahının gerektiren nedenleri belirler.
2)- Turizm politikası turizm alanında uygulanmakta olan ve önerilen müdahalelerini alınacak önlemlerin yapacağı etkileri araştırı.
3)-Turizm politikası turizmin gelişmesi için yeni hedefleri, araçları ve olanakları ortaya koyar.


Türkiye'nin turizm politikasını üç ana başlıkta toplamak mümkündür:
1)-Uluslararası pazarda rekabet gücü yüksek ve verimli bir turizm ekonomisi meydana getirmek.
2)-Yerli ve yabancı turistler ile yerleşik nüfusun gereksinimlerini karşılamak, sosyal turizm tesislerini geliştirmek, turizmin yarattığı ekonomik yararı halka yaygınlaştırmak.
3) Doğal varlıkların ve kültürel değerlerin sürekliliğini sağlamak.

Turizm talebi
Tourism demand
Turizm talebi, yeterli satın alma gücü ve boş zamana sahip olup belirli bir zaman diliminde belirli bir hedef doğrultusunda turistik mal ve hizmetlerden faydalanan veya faydalanmak isteyen kişi ve kişiler grubudur.

Turizm tesisi
Tourism facility

Turizm teşekkülü
Tourism organization
Turizm teşekkülleri turistik mal ve hizmetlerin üretimi, satışı, finansmanı ve yönetimi ile ilgili faaliyetleri koordine ederek ö rgütlendiren kuruluşlardır.
Turizm teşekkülleri üç grupta yer alır.
1)- Turizm kamu teşekkülü.
2)- Turizm teşekkülü.
3)- Turizm işletmeleri.

Turizm ulaştırması
Tourism transport
İnsanların turistik amaçlarla yaptıkları seyahatlerde ekonomik prensiplere uygun olarak turizm pazarlarından turistik çekim merkezlerine hızlı, güvenli ve düzenli bir şekilde taşınmasına, sayılan hizmetlerin tümüne turizm ulaştırması denir. Bir başka deyişle turizm ulaştırmasının ekonomik fonksiyonlarından en önemlisi insanların kişisel işler, eğlence ya da seyahatleri için bir yerden bir yere taşınmasıdır.

Turizm ürünü
Tourism product
Turizm ürünü turistin seyahat ve geçici konaklamasından doğan ihtiyaçlarını karşılayabilecek nitelikte olan mal, hizmet veya mallar ve hizmetlerin karışımı veya her ikisinin birden karışımından oluşan tüm kapasiteyi ifade eder. Turizm sektöründe mallar objektif nitelik taşır, hizmetler ise subjektif karakterdedir. Turizm ürünü çekicilik, yararlılık, kolay elde edilebilirlik faktörlerinin bir bileşimidir.

Turizm ürünü şu iki bölümde gruplandırabiliriz:

1)-Kaynağa bağlı turizm ürünü.
2)-Kullanıma bağlı turizm ürünü.

·Turizm Ürününün Kaynakları
Ekonomistler ekonomideki kaynakları genel olarak iki kategoride değerlendirirler. Bunlardan birincisi herhangi bir çaba göstermeden elde edilen "serbest" kaynaklar, ikincisi ise arzı genellikle sınırlı ve insan gayreti ile artırılmaya çalışılan "kıt" kaynaklardır. Kıt kaynaklar da kendi içinde aşağıdaki şekilde alt kategorilere ayrılır;
Doğal kaynaklar - arazi, mineraller, madenler, su, biyolojik kaynaklar vb. · İşgücü - insan emeği ve girişim
Sermaye - diğer kaynakların ve özellikle doğadan elde edilen kaynakların geliştirilmesi.
Bazı ekonomik analizler bu kıt kaynakların üretimi ve gereksinim alanlarına tahsisi ile ilgilidir. Bu kıt kaynakların tahsisi ya da insan kullanımına sunulması ile ilgili kararlar da toplumdaki çeşitli organlar ya da örgütler tarafından alınır. Türizmde kaynak kullanımı ve birleşimi konusunda çak sayıda liste yapılmıştır. Bu listeler aaşğıdaki gibi özetlenebilir.

• Kıt kaynaklar:İşgücü - Girişim
• Sermaye:Kamu - Özel Sektör
• Doğa;Plajlar - Kayak alanları - Su alanları
• Serbest Kaynaklar: İlim - Kültür - Tarihsel miras - Yaşam tarzları

Bu arada, bazı yazarlar ise turizm ürününün tiplerini belirlemek için "kaynağa dayalı" ve "kullanıma dönük" deyimlerini kullanmışlardır

Turizm yatırımı
Tourism investment
Turizmde yatırım, turizm işletmesinin amacı olan faaliyetlerin tatmin edici koşullar içinde yürütülmesi, geliştirilmesi, rekabet gücünün korunabilmesi, vb. için, bir yıldan uzun süre kullanılabilecek sermaye mallarının (sabit varlıklar) temin edilmesi ve faaliyetlerin aksamadan sürdürülebilmesi için gerekli döner sermaye (işletme sermayesi) varlıklarının satın alınmasıdır. Yukarıdaki tanımlamalara göre, turizm endüstrisinde aşağıdaki işlemler yatırım olarak kabul edilebilir.

a)-Turistik tesis bina ve müştemilatının inşası.
b)-Tesisin kapasitesini genişletmek için yapılan harcamalar.
c)-Turistik tesis binasının satın alınması.
d)-Hizmet niteliğinin geliştirilmesi veya değiştirilmesi amacıyla yapılan harcamalar.
e)-Maliyetleri ve riskleri azaltmak üzere yapılan harcamalar.
f)-Eskimiş ve rasyonelliğini kaybetmiş tesis ve donatımın değiştirilmesi, yenilenmesi için yapılan harcamalar.
g)-Endüstriyel ve mesleki donatım için yapılan harcamalar.
h)-Büyük onarımlar.
Turizm yatırımı tanımıyla, özellikle üst yapı yatırımları olarak adlandırılan otel, motel, kamping, tatil köyü, apart otel, oberj ve pansiyon gibi konaklama işletmeleri ifade edilmektedir.

Turizm yatırım belgesi
Tourism investment certificate
Turizm sektöründe yatırım yapana tespit edilen yatırım dönemi için Turizm Bakanlığı'nca verilen belgedir

Turizm Yatırım ve İşletmelerinin Niteliklerine İlişkin Yönetmelik.
Regulation on the Required Qualities of Tourism İnvestments and Establishments

Turizmde karşılaştırmalı üstünlük ilkesi
Bir ülkenin belirli mallarının daha etkin üretimi konusunda diğer bir ülkeye karşı bir üstünlüğü olması durumunda, bu iki ülke arasındaki ticaretin yararlı olacağı varsayımına dayanan karşılaştırmalı üstünlük ilkesi turizm için de geçerlidir. Çünkü bazı ülkeler, turistik kaynaklar ve çekicilikler açısından diğer ülkelere göre daha avantajlıdır. Uluslararası turizmin devamı için gerekli nedenleri de ortaya koyan bu avantajları şöyle sıralayabiliriz: Bazı ülkelerde temel turistik çekicilik yaratan ve başka ülkelerde benzeri olmayan kaynaklar bulunabilir. Örneğin, Fransa'da Eyfel Kulesi, Mısır'da piramitler, Türkiye'de Kapadokya gibi. Böylelikle bölgeler (ülkeler) arasındaki karşılıklı avantajlar, karşılıklı turist akımını yaratacaktır.
Bazı ülkeler turistik ürün üretiminde çok yönlü üstünlüklee sahiptir. Örneğin, çekici doğal, kültürel varlıklari düşük işgücü maliyeti vb. sunmak
Turist kabul eden ülkenin konumu, turist gönderen ülke için çekici bir faktör olabilir. Bu faktör diğer endüstrilerden transfer edilebilir kaynakların turizme aktarılmalarını sağlar ve böylece sektörden daha fazla verim alınabilir. Örneğin ABD karşısında Karayip ülkeleri.

Turizmi Teşvik Kanunu
the Law for the Encouragement of Tourism

Turizmin Altyapı Üzerine Etkisi

Bir ülkede ya da bölgede turizmin gelişmesiyle birlikte, altyapı olanaklannda da belirgin bir iyileştirme ve düzelme görülür. Bununla birlikte, altyapısı belirli bir düzeye ulaşamamış olan bölgelerin de turizm açısından gelişme şansları olduğu söylenemez.
Altyapı harcamaları devlet için oldukça ağır maliyet gerektiren harcamalardır. Gelişmekte olan ülkelerdeki altyapı olanakları, uluslararası turizmin ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak olduğu için, bu ülkelerin altyapı olanaklarını turist gönderen ülkelerdeki altyapı düzeyine çıkarmaları zorunludur.
Turizmin altyapı üzerindeki net etkisini ya da katkısını hesaplamak ya da ortaya koymak çok zordur. Çünkü bölgeye yapılan altyapı yatırımlarının ne kadarının turizm amaçlı, ne kadarının da bölge halkının yararlanması için yapıldığını belirlemek olanaksızdır. Ancak yapılan bu tür yatırımlar her iki amaca da hizmet edeceği için turistik gelişmenin altyapıyı geliştirici ve yönlendirici bir etki gösterdiği bir gerçektir. Turistik altyapıya ek olarak yine altyapı kavramı içerisinde değerlendirilen kamu idarelerinin turizm nedeni ile yapmış oldukları faaliyetler, ürettikleri mal ve hizmetler ve üretime katkıda bulanan araç ve tesisler de turizm sayesinde gelişme gösterir.

Turizmin Ekonominin Diğer Sektörleri Üzerine Etkileri

Turizm gelirlerinin bir bölge ya da ülke ekonomisi için yaptığı olumlu katkılar, turizmle ilgili sanayi, tarım ve hizmetler sektörlerinde de etkisini gösterir. Çoğunlukla turizmin bir bölgede gelişmesi bölgenin ekonomik yapısındaki değişmelerle birlikte endüstriyel üretimde de değişmeler olduğunu ortaya koymuştur. Endüstrileşme ile turizm aslında birbirleriyle çelişir görünmekle birlikte; endüstrileşme, çağdaşlaşmanın gerekli bir unsuru olduğuna göre turistik gelişme endüstrileşmeyi teşvik edecektir.
Bir çok kırsal ekonomide, tarımsal üretim tarzından meydana gelen değişmeler, yalnızca turizm nedeni ile gerçekleşmez. Çoğunlukla bu tip değişimlerin temel nedenleri; demografik baskılar, teknolojik gelişmeler, toprak mülkiyetinin değişmesi ve tarım sektörü dışındaki istihdam alanlarının artmasıdır. Turizm her zaman değişimin temel nedeni değilse bile çoğunlukla bu tür değişimlerin hızlanmasına katkıda bulunmaktadır.
Tarım sektöründe meydana gelen temel lür değişiıtı de, tarımsal alanlanndaki insa ların meslek değiştirmesi olmuştur. Bir çok çiftçi ve ücretli çalışan turizm endüstrisinde ya da inşaat sektöründeki datıa fazla kazançlı işi toprağa tercih ederek aynlmıştır. Tarımdan turizrne doğru yapısal değişim toprak kullanım özelliklerinde değişmeler yapar. Turizm toprağa olan talebi ve toprak için rekabeti de artırır. Böylece arazi fiyatlan yükselerek enflasyonu etkiler. Turizm, ayrıca hizmetler sektöıü üzerinde de önemli etkilerde de bulunarak, bu sektörün yapısı üzeı-inde değişimler yaratabilir. Ürneğin, ulaşım

Turizmin Reel(Gerçek) Ekonomik Etkileri

Turizmin doğrudan doğruya gelir ve gider unsuru olarak kullanılan para hareketlerine olan etkilerinin yanı sıra, ekonomideki iş hacminin genişlemesi vesektörlerin canlandırılması gibi makro ekonomik özellik taşıyan ve ticari işlemlerin yoğunlaşmasına yol açan ve bunun yanı sıra ülkede fıziksel ve kurumsal altyapının gelişmesine katkıda bulunmak gibi reel ekonomik etkileride vardır.
Bir ülke ekonomisi için, turizm bir kazanç kaynağı ve döviz girdisi sağlayan olay olarak ne kadar önemli ise, bölgeler arası dengesizliğin giderilmesi, gelişmekte olan ülkelerde yeni iş ve meslek alanlarının açılması sayesinde işsizliğin azaltılması, tarım, ulaştırma, hizmetler ve diğer turizmle doğrudan ve dolaylı olarak ilgili bulunan ticari faaliyetlerin canlılık kazanması,üretimin artırılması gibi parasal olmayan gelişmeler de o kadar önemlidir. Turizmin bir ülke ekonomisine yaptığı bu tip etkiler üç ana başlık altında incelenmektedir;

• istihdam etkisi,
• ekonomideki diğer sektörler üzerindeki etkisi
• altyapı ile üstyapı etkisi.

Turizmin İstihdam Etkisi

Turizm sektörü, bilindiği üzere emek yoğun üretim tekniğinin hakim olduğu bir sektör olarak kabul edilir. Bu nedenle, turistlerin yapmış olduklantüketim harcamalarının turizm sektörüne doğrudan, bu sektöre girdi veren diğer sektörlere de dolaylı istihdam olanaklan yaratma etkisi vardır. Bunun sonucu olarak; turizm, ekonomide yarattığı genel istihdam etkisiyle ülkedeki toplam istihdamı etkilemektedir.
İstihdam ve Turizmin Sektörel Üzelliği Turizm sektörünün yapısal özellikleri, diğer sektörlerden farklı olması sonucunu doğurmaktadır. Turizm sektöründe makineleşme ve otomasyon bazı bilgisayar sistemlerinin kullanımı dışında oldukça sınırlıdır. Bu nedenle turizm, sektörde emek yoğun üretimin hakim olması nedeniyle yüksekoranda doğrudan istihdam etkisi yaratırken, sektöre mal ve hizmet veren diğer yan sektörlerde yeni iş olanakları sağlayarak istihdam etkisi yaratır.
Bir ülke ekonomisinde ve turizm sektöründe, turizm sayesinde artan üç tip istihdam vardır. Bunlar;
1. Otel, motel, restoran gibi turizm sektöıvnde yer alan tesislerdeki turist harcamalan nedeni ile, bu tesislerde yaratılan doğrudan istihdam.
2. Turizm sektörünün arz bölümünde yer alıp turistik harcamalar sonunda oluşmayan, fakat turizmle ilgili, sektöre girdi veren diğer sektörlerde oluşan dolaylı istihdam.
3. Bölge halkının turizmden kazandığı gelirin yeniden harcanması sayesinde ve bir bakıma turizm çarpanının etkileri sonucu ortaya çıkan ek istihdam, ya da uyarılmış istihdam.

Turizmin Temel Ögeleri
Turizmi kuramsal olarak değişik olaylardan ayıran temel ögeler sunlardır:

a)- Turizm karmaşıklığı nedeniyle, tek bir olay veya bağıntıdan ziyade, bir çok küçük olaylar ve bağıntılar bileşimidir.
b)- Bu olay ve bağıntılar insanların çeşitli turistik hedeflere hareketinden ve o hedeflerde kalmalarından kaynaklanmakta ve burada dinamik öge "ulaştırma" ile statik öge "konaklama" yer almaktadır.
c)- Ulaştırma ve konaklama normal ikamet ve işyerlerinin dışındaki hedeflere yönelik bir faaliyetdir. Böylece turizm turistin seyahat ettiği ve konakladığı yerlerin çalışan ve ikamet eden nüfusunun faaliyetlerinden daha değişik nitelikteki faaliyetleri ortaya çıkarır.
d)- Bu hedeflere olan hareket geçici ve kısa vadeli bir karaktere sahip olup birkaç gün, hafta veya aydan sonra geri dönme amacını taşır.
e)- Bu hedefler ücretli bir işle ilgili olmayan, yani bir yerde iş bulma ve ticari veya mesleki nedenler dışındaki amaçlarla ziyaret edilirler.

Turizmin Üstyapı Üzerine Etkisi

Turizmin gelişmesi için önem taşıyan ve gelişmesi ile birlikte değer kazanan diğer bir faktör de üstyapı olanaklarıdır. Üstyapı denilince genellikle turistik tesisler akla gelir. Altyapı olanakları temelde tüm sektörlerin ortaklaşa yararlandıkları kaynaklardır ve bu kaynaklar turizm olsa da olmasa da vardır.
Turizm sektörü ekonomide bir üstyapı kurumu olarak yer alır. Turistik üstyapının varlık nedeni, turistlerin barınma, beslenme ve eğlenme gibi ihtiyaçlannı karşılamalarıdır. Ancak turizm alanında bunlar birbirinden farklı düzenlemeler şeklinde ortaya çıkarlar. Bu farklılığın nedenleri ise aşağıdaki gibi sıralanmaktadır;
Turistlerin ihtiyaçları ve beklentileri arasındaki farklılıklar ·
Turistik çekim kaynaklan arasındaki farklılıklar
Turistlerin seyahat amaçları, toplumsal düzeyleri, gelir durumları arasındaki farklılıklar
Bu üç etken üstyapıyı kendi içerisinde çeşitlendirir ve turizm endüstrisinde otel, tatil köyü, motel, botel, oberj, kaplıca-içmece, pansiyon, çadır, karavan, kamping vd. şeklindeki konaklama tesislerini meydana getirir. Bu konaklama türlerine restoranlar, eğlence ve alışveriş merkezleri, rekreasyon alanları, spor alanları gibi üstyapı elemanlarını da dahil etmek mümkündür. konaklamaya ve yeme-içme ve eğlenceye yönelik bu tip tesisler turizmin birincil üstyapısını meydana getirir.
Birincil üstyapı yanında, turist akımını çeken varlıklara, yer değiştirıne hareketine neden olan ihtiyaçlan karşılayıcı doğrultuda biçim veren, içerik ve nitelik kazandıran ya da varlıklara ulaşmayı sağlayan yapısal ve kurumsal bir ikincil üstyapı mevcuttur.
İkincil üstyapı, turizm sektörünü kendi altyapısı ile bütünleştirir. Birincil üstyapı ile organik bağı göz önüne alınarak, ikincil üstyapı çeşitleri şu şekilde sıralanabilir;
1. Ulaşım sistemi(ulaşım araçlan)
2. Taşıt bakım ve tamir istasyonları
3. Jeo-ekonomik varlıklar alanındaki ikincil üstyapı; · Kıyı turizminde plaj ve sudan yararlanmayı sağlayan donatım ve araçlar · Dağ turizminde teleferik, dağcılık donanımı · Kış turizminde kayak donanımı · Termal turizmde sağlık tesisleı~i ve sağlık hizmetleri personeli
4. Tarihsel nitelikteki varlıklara alanındaki ikincil üstyapı · Restorasyon Müze düzenlemesi ve hizmetleıx · Ses ışık düzenlemesi
5. Boş zaman değerlendirmeye yönelik donatım ve düzenlemeler · Turistin sportif faaliyetlere katılımını sağlayıcı düzenlemeler · Görsel işitsel düzenlemeler Kültürel alandaki düzenlemeler Hediyelik eşya ve gümrüksüz satış mağazalan · Şans oyunlan
6. Sağlık, güvenlik ve günlük yaşamla ilgili ikincil üstyapı · Sağlık hizmetleı~i Çocuk bakım yerleri · Çocuk oyun alanları · P'T'T hizmetleri Giyim eşyası, onarım ve temizlik yerleri

Tutundurma, promosyon
Promotion
Tutundurma, işletmenin ürettiği mal veya hizmetlerin varlığını tükaticilere duyuran ve işletemnin yaşamasını, gelişmesini sağlayan bir pazarlama aracıdır. İşletme tutundurma faaliyetleriyle belirli bir fiyat düzeyinde kendi malına olan talebi ve satışlarını artırmaya çalışır. Ayrıca, mala olan talebin elastikiyetini de etkilemek ister.

Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. (TKB)
Turkish Development Bank İnc.(TDB)

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB)
Association of Turkish Travel Agencies (ATTA)

TÜSTAC
Türkiye Seyahat Acentaları Cemiyeti.

U , Ü




UIOTO
(Bkz. Uluslararası Turizm Kamu Teşekkü lleri Birliği)

Uçak
ing: aircraft, fra: avion, m, alm: Flugzeug
kanatlı ve motorlu hava taşıtı.

Pass bilet
ing: on duty free pass, fra: permis de circulation gratuite,, alm: Dienstausweis
bir uçak şirketinde görev yapanlara verilen ücretsiz bilet.

uçak kiralama anlaşması
ing: chartering agreement, fra: contrat d'affrètement d'avion, , alm: Flugzeug- Mietvertrag
uçak kiralama işinde karşılıklı yükümlülükleri belirten resmî belge.

ücretsiz konaklama
ing: complimentary accommodation, fra: hébergement de faveur alm: Gratisübernachtung, f
turistik tesislerde hiç ücret ödemeden geceleme şekli.

üçüncü yaş
ing: senior citizen, third age fra: troisieme âge alm: Seniorenalter
genellikle 60 yaşın üzerindeki kişileri kapsayan bir pazar tanımı.

üçüncü yaş turizmi
ing: senior citizen tourism, third age tourism fra: tourisme du troisième âge alm: Seniorentourismus
belirli yaş ve gelir grubundaki yaşlı ve emekliler için düzenlenen turizm faaliyetlerinin tümü.

uçuş numarası
ing: flight number, fra: numéro de vol, m, alm: Flugnummer, f
yolcunun bineceği uçağın uçuş numarası.

uçuş sırasında uçakta bulunanlar
ing: souls on board, fra: nombre de passagers à bord, alm: Anzahl der Personen an Bord, f
uçuşa katılan yolcu sayısı.

uçuş süresi
ing: actual flying time, fra: durée de vol alm: aktuelle Flugzeit, f
uçak seyahatlerinde kalkış ve iniş yapılan iki yer arasındaki uçakta geçirilen süre.

ucuz otel
ing: budget hotel, fra: hôtel bon marché alm: Billigunterkunft, f
özellikle sırt çantalı turistlerin geceyi geçirmek amacıyla kaldıkları, yatak, banyo, duş gibi temel ihtiyaçların karşılanması dışında konforu bulunmayan düşük fiyatlı tesis.

Ucuzluk
ing: sale, discount, fra: soldes, f.pl, alm: Verbilligung, f
bir malın benzerlerine veya her zamanki fiyatına göre daha düşük fiyattan satılması durumu.

ulaşım vergisi
ing: transportation taxes, fra: taxes de transport alm: Verkehrssteuer, f
çıkıştan, girişten, fazla bagajdan ve biletten alınan tüm vergiler.

Ulaştırma
ing: transportation, fra: transport alm: Transportverkehr
kara, deniz ve hava yoluyla yük ve insan taşınmasına yönelik hizmet sektörü.

ulaştırma aracı
ing: transportation means, fra: moyen de transport alm: Verkehrsmittel
tarifeli ya da tarifesiz insan taşımacılığı hizmeti vermek için kullanılan araç.

ulaştırma kuruluşu
ing: transportation company, fra: compagnie de transport, f, alm: Verkehrsunternehmen
kara, hava, deniz ulaştırma araçları ve demiryolu ile hizmet veren kuruluşların genel adı.

ülke düzeyinde turizm plânlamas
ing: tourism planning at national le, fra: planification du tourisme au ni, alm: Tourismusplanung auf nationaler
ulusal kalkınma plânlarında yer alan veya belirli yörelere öncelik veren özel projelerde belirtilen turizm ağırlıklı gelişme etkinlikleri.

ülkesel turizm örgütleri
ing: nationwide tourism organization, fra: organisations nationales de tou, alm: das ganze Land umfassende Touri
turizm endüstrisinin etkinliklerini düzenleyen millî turizm kuruluşları.

ulusal bayram ve tatiller
ing: national holidays, fra: jours fériés alm: nationale Feiertage, pl
bir ulusun millî ve dinî bayram günleri ile çalışma günleri dışında kalan ve yasal izinli sayılan günler.

ulusal turizm
ing: national tourism, fra: tourisme national alm: nationaler Tourismus
ülke sınırları içinde ikamet eden vatandaşların yurt içindeki ve yurt dışına yönelik seyahatlerinden doğan faaliyet ve hizmetlerin bütünü.

ulusal turizm örgütü
ing: national tourism organization, fra: organisation nationale de touri, alm: nationale Tourismusorganisation
bir ülkenin turizmle ilgili hizmetlerini yürütmek üzere kurulmuş olan en üst düzeydeki resmî kuruluşu.

Uluslararası Çevre Koruma Merke
ing: International Environmental Pro, fra: Agence Internationale de Protec, alm: Internationales Umweltschutz-Ze
dünyada çevre ile ilgili örgütleri birleştirmek, destekleyici kuruluş olarak Birleşmiş Milletler Çevre Programı çalışanlarıyla etkin stratejiler belirlemek amacıyla 1975 yılında Nairobi'de kurulan örgüt.

uluslararası çocuk etkinlikleri
ing: international children activities fra: activités internationales pour , alm: internationale Kinderaktivitäte
çocuklar için düzenlenen uluslararası etkinlikler.

Uluslararası Dağcılık Örgütü
ing: International Union of Mountain, fra: Union Internationale des Associ, alm: Internationale Union der Alpini
dağcılığın geliştirilmesi, yayılması için çalışmalar yapan, dağcıların yardım araçları ve yöntemlerini geliştiren, merkezi Cenevre'de bulunan örgüt.

uluslararası havale
ing: international money order, fra: mandat international alm: internationale Überweisung, f
bir ülkedeki bir bankadan gönderilen paranın yine aynı para cinsinden bir başka ülkedeki bir bankadan çekilmesi.

Uluslararası İmar ve Kalkınma B
ing: International Bank for Reconstr, fra: Banque Internationale pour la R, alm: Internationale Bau- und Entwick
turizm konuları da dahil olmak üzere, kalkınma projelerini kredilendiren uluslararası yatırım kuruluşu.

Uluslararası İşçi Seyahat Örgüt
ing: International Federation of Wor, fra: Fédération Internationale des A, alm: Internationale Föderation für A
Avrupa'da işçiler için geziler düzenleyen örgütlerin oluşturduğu federasyon.

Uluslararası Otel ve Restoran Görevlileri Birliği
ing: Hotel And Restaurant Employees , fra: Union Internationale des Employ, alm: Internationaler Verband für Hot
ağırlama endüstrisi görevlilerinin meslek birliği.

Uluslararası Turist Merkezleri
ing: Federation of International Tou, fra: Fédération Internationale des C, alm: Internationale Föderation für T
üyeleri arasında işbirliğini geliştirmek, sosyal turist ofislerine ve danışma bürolarına yayın ve teknik doküman sağlamak üzere 20 Avrupa ülkesinin üyesi bulunduğu federasyon.

uluslararası turizm geliri
ing: international tourism income, fra: recettes touristiques internati, alm: internationale Tourismuseinnahm
uluslararası turizm faaliyetlerinden kazanılan gelir.

uluslararası turizm kuruluşu
ing: international tourism organizat, fra: organisation de tourisme intern, alm: internationale Tourismusorganis
turizm alanında ülkeler arasında işbirliği ve koordinasyonun sağlanması amacıyla oluşturulan hükümetler üstü kuruluş türü.

umuma açık yer
ing: public place, fra: lieu public alm: öffentlicher Platz
herkesin izin almaksızın ve herhangi bir bedel ödemeksizin giriş yapabildiği yer.

üretim fazlası
ing: oversupply, fra: surproduction alm: Überproduktion, f
mal ve hizmetin mevcut talebin üzerinde olması.

ürün çeşitlendirmek
ing: product diversification, fra: diversification de produit tour, alm: Produktdiversifizierung, f
turizm hizmet ve türlerinin çeşitlendirilmesi.

ürün geliştirme
ing: product development, fra: développement de produit alm: Produktentwicklung, f
mevcut turizm hizmet ve türlerinin iyileştirilmesi yanında yeni hizmet ve türlerin geliştirilmesi.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği
İnter national Airport Association
IATA uçak şirketleri ile seyahat acentaları arasındaki pazarlama ilişkilerini belli yönetmelik ve tüzüklerle yürütmektedir. Bu teşkilat 1948 yılında Havana^da kurulmuştur. IATA genellikle bilet fiyatlarının, tarifelerin ve komisyonların belirlenmesinde önemli rol oynar. Tüm ulusal havayolu şirketleri IATA üyesidir.

Uluslararası Otel Rehberi
İnternational Hotel Guide (IHG)
Uluslararası Otelciler Birliği'nin yayınladığı otel rehberi

Uluslararası Seyahat Sözleşmesi
Uluslararası taşımacılık alanındaki çeşitli kontratlar bugüne kadar değişik uluslararası anlaşmalarla sağlanmıştır. Seyahat kontratına ilişkin uluslararası anlaşma da 1965 yılında hazırlanmış ve 1976 yılında yürürlüğe girmiştir.

Uluslararası Turizm
International Tourism
Uluslararası turizmin gelişmesinde şu faktörlerin önemli etkisi olmuştur: Turist gönderen ülkelerdeki ekonomik büyüme, milli gelirin ve harcanabilir gelirin artması.
Boş zaman artışına paralel olarak seyahate ayrılan zamanın artması.
Uluslararası seyahatın (ulaştırmanın) ucuzlaması.
Hızla artan paket turlar ve bunların çok sayıda uluslararası bölgeyi kapsaması.
İnsanların tatili yaşamlarının bir parçası ya da beklentisi olarak görmesi.
Seyahat ile ilgili işlemlerin kolaylaşması, seyahat süresinin kısalması, ulaştırma araçlarının kalitesinin ve güvenilirliğinin artması.
Yaşam eğrisinin ve buna bağlı olarak emeklilik süresinin uzaması, çocuksuz aile sayısının çoğalması, kadınların çalışma hayatına daha çok ölçüde girmesi vb. demografik değişim.
Seyahat özgürlüğünün artması, sınırların bir ölçüde kalkması (AB ülkelerinde olduğu gibi).

Uluslararası Turizm Kamu Teşekkülleri Birliği (UTKTB)
Union of Internatıonal Official Tourism Organizations (UIOTO)

Ulaşılabilirlik
Accessibilitiy
Geniş anlamda ulaşılabilirlik turizm tesislerine sahip ve çekiciliği olan merkezlerin kendisine bir pazar oluşturabilecek yeterli büyüklükteki kentlere yakınlığı anlamına gelir. Bu kavram aynı zamanda kolay ve ekonomik ulaşım olanaklarının varlığını da içerir.

UTKTB
(Bkz. Uluslararası Turizm Kamu Teşekkülleri Birliği)

Uygulanan fiyat, mevsim dışı fiyat
Low season price

Uzman tur operatörü
Specialist tour operator

Ücretsiz
Free

Üçüncü yaş turizmi
Third age tourism, senior age tourism
Üçüncü yaş turizmi, yaşlıların, özellikle 65 ve daha yukarıdaki yaştakilerin yaşam biçimi ve gerksinimlerine yanıt veren bir turizm biçimidir. Üçüncü yaş turizmi bir edilgin dinlenme yaşamından çok, etkin, insanı geliştirici, yaşamı renklendirici bir eğilim taşır.

Üretim
Production

Üretim hattı
Production line

Ürün
Product

Ürün hattı
Product line

Üstyapı
Superstructure

Üst yapı yatırımları
Superstructure investments
Turizm sektöründe üst yapı (konaklama) yatırımları otel, motel, kamping, tatil köyü, pansiyon, apart otel, oberj ve marinalardan oluşan konaklama yatırımlarını ifade eder.

Üvalizm
Bazı yörelerin belli başlı ürünü olan meyve ve sebzelerle yapılan kür (tedavi) yöntemi veya bundan hoşlananlara sunulmasıdır.

V , W

Varış
(ing: arrival, fra: arrivée, alm: Ankunft)
ulaşma.

Vanş Yeri.
Destination
Seyahat eden kimsenin ulaşmak istediği ülke veya bölge.

Varlık
(ing: wealth, fra: patrimoine, alm: Reichtum)
bir ülkenin sahip olduğu zenginlik.

Varlıklar, aktifler
Assets
Bilançonun aktifinde yer alan varlıklar

VC
(Bkz. Değişken maliyetler)

vejeteryan mutfağı
(ing: vegetarian cuisine, fra: cuisine végétarienne, alm: vegetarische Küche)
et yemezlere hitap eden, bitki ağırlıklı yemek çeşitleri.

vejeteryan restoran
(ing: vegetarian restaurant, fra: restaurant végétarien, alm: vegetarisches Restaurant)
müşterilerine bitkiye dayalı spesiyaliteler sunan lokanta.

Vergi, resim ve harç istisnası
Tax, duty and fee exemption
Tam kapasiteyle üretime geçtikten sonra normal yörelerde 200 bin dolar, gelişmiş yörelerde 300 bin dolar, kalkınmada öncelikli yörelerde ise 100 bin dolar ihracat yapıp beş yıl içinde elde edilen dövizi Türkiye'ye getirmeyi taahhüt eden firmalara şirket kuruluşu, açılacak orta ve uzun vadeli yatırım ve işletme kredileri ile döviz kredileri, sermaye artırımı, ipotek v.b. işlemlerde vergi, resim ve harç istisnası tanınabilmektedir. Vergi, resim, harç istisnası kredinin alınması ve vadesinde tasfiye edilmesine ilişkin her türlü banka, noter v.b. işlemler nedeniyle ödenmesi gereken vergi, resim ve harçları kapsamaktadır. Aynı şekilde, yatırımlarla ilgili şirket kuruluşu ve sermaye tezyidi (gayri menkullerin sermaye olarak konulması) halinde, tapu sicil işlemleri de dahil olmak üzere vergi, resim ve harç istisnasından yararlanacaktır. Vergi, resim ve harç istisnasından yararlanabilmek için teşvik belgesinin olması yeterlidir.

vize talep beyannamesi
ing: visa application form, fra: demande de visa alm: Visumantrag
vize alınması gerekli durumlarda doldurulup, ilgili ülkenin büyükelçiliğine veya konsolosluğuna teslim edilen belge.

W
ile, with

W/c
Hoşgeldiniz, welcome

Wanderlust Gezginci

WL
Bekleme listesi, wait list

WTO
(Bkz.Dünya Turizm Örgütü)

WTO
(Bkz.Dünya Ticaret Örgütü)


Y

Y
Ekonomi sınıfı, economy class.

Yabancı bağımsız tur
Foreign independent tour

Yaklaşık yatırım maliyeti
Approximately investment cost

Yalnız gidiş
Single journey

yanlış gönderilen bagaj
ing: misrouted baggage, fra: bagage égaré alm: fehlgeleitetes Gepäck
yolcunun gitmekte olduğu uçak yerine farklı bir yere giden, bir başka uçağa yanlışlıkla yüklenen valiz.

Yap-işlet modeli
Build-operate model

Yap-işlet-devret modeli
Build-operate-transfer model

Yapımı devam eden tesis
Facility under construction

Yardımcı Hizmet Tesisleri.
Auxilliary service Facility

Yarı hazır karışım:
Promix

Yarım pansiyon
Demi pension
Yatak, kahvaltı ile öğle veya akşam yemeklerindne birini içeren konaklama tarifesi.

yaşam tarzı etüdü
ing: lifestyle study, fra: étude de train de vie alm: Untersuchung der Lebensart, f
kimlerin, ne amaçla seyahat ettiklerinin araştırıldığı etüd.

Yat:
(ing: yacht, fra: yacht, alm: Yacht)
Yat, gezi ve spor amacıyla yararlanılan, taşıyacakları yolcu sayısı 36'yı geçmeyen, yük ve yolcu gemisi niteliğinde olmayan, tonilato belgelerinde "ticari yat" veya "özel yat" olarak belirtilen deniz aracıdır.

Yat çekek yeri
Deniz üzerinde yapılaşma zorunluluğu olmayan ve yatlara kışlama, karada muhafaza, bakım ve küçük onarım (tersane ve büyük onarım tesisleri hariç) hizmetlerini verebilecek niteliklerle, Turizm Bakanlığı'nca belirlenen tesis ve techizata sahip olan tesisleri ifade eder.

Yat işletmeleri
Yat işletmeleri sahip oldukları veya kiraladıkları yerli ve yabancı bayraklı yatları mürettebatlı veya mürettebatsız olarak Yat Turizm Yönetmeliği çerçevesinde belirlenen şartlarla gezi, eğlence ve spor amaçlı olarak kullanmaları için yatçıların geçici kullanımına vererek faaliyet gösteren, Turizm Bakanlığı'nca belgelendirilmiş tesisleri ifade eder.

Yat kayıt belgesi
Yatçıların gümrük, pasaport, sıhhi muamele, liman, yatçı, mihmandar, eşya ve diğer beyanları ve bu beyanlara göre görevlilerce yapılan giriş ve çıkış kayıt işlemlerini (transit log) kapsayan belgedir.

yat-otel (yatel)
(ing: yacht hotel, fra: yacht hôtel, alm: Yachthotel)
yat yolcularının kısa sürede dinlenmesini sağlamak üzere deniz kıyısında inşa edilmiş sınırlı yatak kapasitesine sahip tesis.

Yat tipleri
Yatları başlıca üç grupta toplamak mümkündür.

a) Yelkenli (rüzgar gücü ile seyreden, bunun yanında acil durumlarda kullanılmak üzere motor da olan) yatlar.
b) Motor gücüyle hareket eden motorlu yatlar.
c) Yelkenli ve motorlu yatların özelliklerini taşıyan karma yatlar.

Yat Turizmi Yönetmeliği
08.06.1983 tarih ve 83/6708 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla kabul edilen ve 04.08.1983 tarih ve 18125 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yat Turizmi Yönetmeliği Yat turizmi, Yat limanı işletmeciliği ve yat işletmeciliğinin yönlendirilmesi ve geliştirilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması ile işletmecilerin, kamu görevlilerinin ve yatçıların uyacakları kuralları belirler.

Yatçılık Bölgesi
Yatçılık bölgesi deyimi, yat turizmi potansiyeline sahip bölgeleri ifade eder. Türkiye'de, Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu uyarınca belirlenmiş ve belirlenecek olan askeri yasak bölgeler ile Genelkurmay Başkanlığı'nca yat turizmi yapılması sakıncalı görülen bölgeler dışında ülke sahillerinin tamamı (2565 sayılı kanunun geçici 1. Maddesi hükmü saklı kalmak kaydıyla).yatçılık bölgesi olarak ilan edilmiştir.

Yatak doluş oranı
Bir otelin müşterilere satışa çıkartılan odalarının önemli bir kısmı çift yataklı odalardan müteşekkil olabilir. Böyle bir durumda otelin doluş oranını yataklar üzerinden hesaplamak daha yararlıdır. Yatak Doluş Oranı =Müşteri sayısı/ Yatak Sayısı

Yatak ve kahvaltı
Bed and breakfast (B/B)
Yatak ve standart kahvaltı kahvaltı dahil fiyat

Yatay Bütünleşme
Turizm endüstrisinde arzı oluşturan ve aynı iş kolunda faaliyet gösteren işletmelerin kendi aralarında meydana getirdikleri birliklerdir. Yatay bütünleşme turistik ürünü oluşturan ulaştırma şirketleri, konaklama tesisleri, tur operatörleri, seyahat acentaları ve hatta ülkeler arasında da gerçekleşebilir..

Yatırım
Investment

Yatırım izni
Investments allowance

Yatırım projesi
Investment project

Yatırım süreci
Investment process

Yatırım zaman tablosu
Investment time table

Yatırımcı
Investor

Yatırım Finansman Fonu
Investment Finance Fund
Kurumların yatırım harcamalarını karşılamak üzere ayırdıkları meblağlar üzerinden Kurumlar Vergisi ertelemelerinden yararlanmalarını sağlayan bir teşvik tedbiridir. Finansman fonunundan yatırım indiriminden yararlanan firmalar faydalanabilirler.Söz konusu tedbir 5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nda öngörülmüştür.

Yatırım teşvik belgesi
Investment incentive certificate

Yatırımları ve Döviz kazandırıcı İşlemleri Teşvik Tebliği (93/4000 Sayılı)
Decree for the Encouragement of İnvestments and foreign Currency Earning

Yayınlanmış fiyat
Marked rate.

yaz tarifesi
ing: summer schedule, fra: tarif estival alm: Sommerfahrplan
yaz süresince geçerli olan tarife.

Yazlıkçı
ing: summer house vacationist, fra: estivant alm: Sommerhaus- Urlauber
tatilini yazlıkta geçiren kimse.

yedek aşçı
ing: assistant chef, fra: cuisinier tournant alm: Hilfskoch
izinde, hastalıkta, tatil günlerinde birim şefleri ya da bir aşçı olmadığı zaman onların yerine çalışan aşçı.

yeme-içme-eğlence sektörü
ing: refreshments and entertainment , fra: secteur restauration-loisirs alm: Restaurations- und Unterhaltung
yeme- içme, eğlence ihtiyacını karşılayan kuruluşlar kesimi.

Yeme-içme faaliyeti
Board activity

yemek servis endüstrisi
ing: catering industry, fra: industrie de la restauration co, alm: Catering- Industrie, f
sipariş üzerine toplu olarak yemek hazırlayıp dağıtım ve servisini konu alan iş ve bu konuda çalışan işletmelerin tümü.

yemek tarifi
ing: recipe, fra: recette alm: Kochrezept
bir yemek türünün hazırlanması için malzemeleri, miktarlarını ve bu malzemelerin karışım sıralarını belirleyen metod.

Yemek Kartı
Oda satışlarının pansiyon dahil şeklinde yapıldığı durumlarda, müşterinin restoranlardan yiyeceğini (pansiyonunu) alabilmesi amacıyla kullanılan bir belgedir. Giriş yapan müşteriye kahvaltı, öğla, akşam yemeklerinden hangisini alacak ise o bölümler boş olarak verilir. Müşterinin yemek almayacağı öğünler ise iptal edilir. Müşteri bu belge ile restorana gider ve yemeğini alır.

yeniden teyit
ing: reconfirmation, fra: reconfirmation alm: Rückbestätigung, f
bir rezervasyonun kullanılacağının yeniden teyidi.

Yer ayırtma rezervasyon
Reservation, booking

Yer hizmetleri
Ground operations

Yer hizmetleri operatörü
Ground operator

Yerel incoming acentası >
Transfer agent

Yerel tur operatörü
Local tour operator

Yerli turist
Domestic tourist
Bir ülke içinde gerçekleşen turizm hareketine katılan o ülke vatandaşları.

YK
Yatak kahvaltı
Bed and breakfast

yer bileti
ing: seat reservation ticket, fra: coupon de siège alm: Platzkarte, f
taşıt aracında oturulacak yeri belirleyen ve asıl biletle beraber geçerli olan bilet.

yer görevlisi
ing: usher, fra: ouvreuse alm: Platzanweiser
tiyatro, sinema veya düğünlerde yer gösteren görevli.

yer hizmetleri
ing: ground handling, fra: services au sol alm: touristische Dienstleistungen a
bir turiste veya turist grubuna, gezmek için seçtiği yere ulaştıktan sonra verilen servisin tümü.

yer hizmetleri binası
ing: ground handling building, fra: aérogare alm: touristisches Dienstleistungsge
turist veya turist grubu ile ilgili hizmetlerin verildiği bina.

yer operatörü
ing: ground operator, fra: opérateur de terrain alm: Bodenoperateur
turizm merkezinde ulaşım, transfer, yerel gezi sağlayan hizmet sunucu.

yere inme
ing: landing, fra: atterissage alm: Landung, f
uçağın piste inmesi.

yerel el sanatı
ing: local handicraft, fra: artisanat local alm: lokales Kunsthandwerk
belirli bir yöreye özgü el sanatı türü.

yerinde bilgilendirme
ing: on-site information, fra: interprétation alm: Information an Ort und Stelle,
turizmin olumsuz sosyokültürel etkilerini azaltmak üzere ziyaret merkezinde yapılan tanıtım.

yerli seyahat acentası
ing: domestic travel agency, fra: agence de voyages nationale alm: einheimisches Reisebüro
yurtiçi seyahat acentası.

yerli turist
ing: domestic tourist, fra: touriste national alm: einheimischer Tourist
ikametgâhının bulunduğu ülke sınırları içinde asıl ikametgâhı dışındaki bir yere, para karşılığı bir iş yapmaksızın ve bir yıldan kısa süreli seyahat eden kişi.

yerli ürün paketi
ing: domestic package tour, fra: produit touristique national alm: inländisches Tourismusprodukt,
aynı tur programı kapsamında farklı turizm türlerine yer veren ülkesel ya da yöresel tur.

yeşil alan
ing: green area, fra: espace vert alm: Grünzone, f
bir imar plânında park, bahçe, orman gibi bitkilerin yetişmesi ve insanların gezi, dinlenme, temiz hava alma ihtiyaçlarının karşılanması için ayrılan alan.

yıl boyu turizm
ing: yearlong tourism, fra: tourisme permanent alm: ganzjähriger Tourismus
yılın on iki ayına yayılan turizm faaliyetleri.

Yıldız
ing: star, fra: étoile alm: Stern
belgeli konaklama tesislerinde kategori ve kaliteyi gösteren işaret.

yılın en çok trafiği olan ayı
ing: peak month, fra: mois de pointe alm: verkehrsreichster Monat des Jah
turist trafiğinin en yoğun olduğu ay.

yiyecek - içecek
ing: food and beverage, fra: produits alimentaires alm: Verpflegung, f
yemeye ve içmeye elverişli olan her şey.

yiyecek -içecek tesisi
ing: refreshments facility, fra: établissement de restauration, , alm: Restaurationseinrichtung, f
yeme içme ihtiyacını karşılayan kuruluş.

yiyecek- içecek sektörü
ing: food and beverage sector, fra: restauration alm: Lebensmittel-und Getränkesektor
kişilerin beslenme ihtiyaçlarının karşılanmasına dönük faaliyetlerde bulunan değişik tür ve yapıdaki işletmelerin tamamı.

yoğun kullanım zamanı
ing: peak use period, fra: période de pointe alm: Höchstleistungsperiode, f
olanakların günün, haftanın ya da mevsimin en fazla kullanıldığı zamanı.

yoğun turist akını
ing: tourist influx, fra: affluence touristique alm: hoher Touristenzufluß
bir ülkeye belli bir zaman kesitinde, sayısal olarak normal girişlerin çok üzerinde olan turist girişi.

Yolcu
Passenger

Yolcu konşimentosu
Passenger manifest

Yolculuk
Journey

Yönetici.
Manager

Yönetim
Management

Yükleme faktörü
Load factor
Uçağın doluluk oranı

Yüzer Ev
Genellikle motorsuz olup daha ziyade nehir, göl ve bazen de deniz kenarına bağlı olarak inşa edilen ve normal bir evin tüm kolaylıklarına sahip olan bir konaklama türüdür. Bu tür konaklama tesisleri özellikle İsviçre, Macarietan ve Çek Cumhuriyet'nde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

yöresel tanıtım
ing: local information, fra: promotion locale alm: ortsbezogene Bekanntmachung, f
yöre ile ilgili tanıtım.

yüksek kalite düzeyi
ing: benchmark, fra: haute qualité de production alm: qualitativ hohes Niveau
müşteri talebine uygun olarak yüksek kaliteli üretim düzeyi.

yüksek sezon
ing: high season, peak season, fra: haute saison alm: Hochsaison, f
turist trafiğinin en yoğun, fiyatların en yüksek olduğu zaman.

yüksek yoğunluk
ing: peak density, fra: fréquentation maximale alm: hohe Übernachtungsdichte, f
yoğun dönemde konaklama yapan kişilerin sayısal yoğunluğu.

yumuşak turizm
ing: soft tourism, fra: tourisme doux alm: Sanfter Tourismus
doğayla birleşebilen turizm.

yunus simgesi
ing: dolphin symbol, fra: label de dauphin alm: Delphinsymbol
çevreye duyarlı yatlara verilen belge ve plâketteki sembol.

yurt içi tur
ing: domestic tour, fra: circuit touristique intérieur, , alm: Inlandreise, f
bir noktadan başlayıp aynı noktaya dönebilen, bir programa bağlı, bir ya da fazla gecelemeyi içine alan, taşıma ve konaklama tesislerinin standartları önceden belirtilen organizasyon.

yüzer lokanta
ing: floating restaurant, fra: restaurant flottant alm: schwimmendes Restaurant
Türk karasularında veya limanlarında turizm amaçlı olarak yeme-içme hizmeti verebilecek nitelikteki, kendiliğinden hareket etme kabiliyetine sahip veya bir römorkör vasıtasıyla çekilen, denize elverişlilik belgesi bulunan deniz aracı.

yüzer otel
ing: floating hotel, fra: hôtel flottant alm: schwimmendes Hotel
Türk karasularında veya limanlarında turizm amaçlı olarak konaklama hizmeti verebilecek nitelikteki, kendiliğinden hareket etme kabiliyetine sahip veya bir römorkör vasıtasıyla çekilen, denize elverişlilik belgesi olan deniz aracı.

yüzer tesis
ing: floating establishment, fra: établissement flottant alm: schwimmende Anlage, f
bir ülkenin karasularında veya limanlarında turizm amaçlı olarak konaklama ve/veya yeme- içme hizmeti verebilecek nitelikteki kendiliğinden hareket etme yeteneğine sahip veya bir römorkör vasıtasıyla çekilen deniz aracı.

yüzme havuzu
ing: swimming pool, fra: piscine alm: Schwimmbad
spor, sağlık ve eğlence amacıyla kullanılan yüzme mahalli.


Z

Ziyaretçi:
Devamlı ikamet etttiği ülkeden, başka bir ülkeyi gelir elde etmek amacı dışında herhangi bir nedenle ziyaret eden kisi. Bu tanım iki kategorideki ziyaretçiyi kapsamaktadır:

• Turistler.
• Eksürsiyonsitler.