Nane Yetiştiriciliği

Morfolojik Özellikleri dot

Kök

Bol saçak kök içeren nanenin ana kökleri rizom yapısındadır. Köklerin büyük bir bölümü toprağın ilk 20-30 cm’lik kısmında yer alırken, kökler genellikle 80-100 cm derine kadar inebilirler.

Gövde

Bakım şartları ve çeşide göre gövde 30-80 cm boy yapabilir. Yarı odunsu olan gövde yeşil ve morumsu bir renk taşımaktadır. Başlangıçta otsu yuvarlak ve yeşil renktedir. Yaşlandıkça köşeli bir yapı kazanarak yarı odunlaşma gösterir ve mor renk kazanır. Gövde boğumları üzerinde yapraklar karşılıklı dizilirler. Maksimum uzunluğa ulaşan gövde sürgün ucunda çiçek oluşturarak gelişimini durdurur.

Yaprak

Yapraklar boğumlarda karşılıklı dizilmiştir. Genelde uçları sivri ve kenarları hafif dişlidir. Çeşitlere göre düz veya kıvrık olabilir. Bitkinin değerlendirilen kısmı yüksek miktarda eterik yağ içeren yapraklardır. Bazı tiplerde yapraklar hem alt hemde üst yüzeylerinde hafif tüy taşırlar. Yabani nanelerin yaprakları ise bol miktarda tüy taşımaktadır.

Çiçek

Çiçekler gövdenin ve yan koltukların ucunda oluşur. Uzun başak şeklinde çok sayıda çiçeğin toplandığı çiçek salkımında yer alan her bir çiçek, erselik yapıda ve uzun ince bir boru şeklindedir. Bir çiçek 4 adet yeşil renkli çanak yaprak taşır. Taç yapraklar mor erguvan renkte ve boru şeklinde olup uç tarafta 4 parçalı hale gelmişlerdir. Erkek organlar 4 adet olup oldukça uzun saplıdırlar. Çiçeğin ortasında yer alan dişi organ erkek organlardan daha uzun bir dişicik borusu taşır ve dişicik tepesi iki parçalıdır. Çiçekler yüksek oranda yabancı döllenme gösterirler. Yumurtalık 4 karpellidir ve her bir meyvede 2-6 adet tohum oluşur. Tozlanma ve döllenmede arılar büyük rol oynar.

Tohum ve çimlenme özellikleri
dot

Nane tohumları esmer-kahverengi renkte, yuvarlak ve çok küçük yapılıdır. Tohumların bin dane ağırlığı 0.05-1.15 gramdır. Canlılıklarını 2-3 yıl muhafaza edebilen tohumlar aydınlıkta ve 20-30 °C’de 15-20 günde çimlenirler.
Yetiştirilme Şekli dot

Toprak hazırlığı, ekim ve dikim

Üretim yerlerinin hazırlığından önce ilkbaharda nane üretimi yapılacak toprak 15-20 cm derinlikte sürülür. Dekara 5-6 ton ahır gübresi verilir. Disk-harrow çekilerek yetiştirme yerleri hazırlanır.
dot

Nane üretimi genellikle üç şekilde yapılır.
Çelik ile üretim Köklü sürgünleri ile üretim Tohum ile üretim
dot

Çelik ile üretim :

Nane üretiminde kullanılan en yaygın yöntemdir. Nane çelikleri çok kolay ve hızlı kök oluşturabilme özelliğine sahiptir. Ancak çeliklerin güneşten zarar görmemesi için yerlerinin hafifçe gölgelenmesi yararlı olur.
dot

Bu üretim şeklinde dikim hem ilkbahar hemde sonbaharda yapılabilir. Dikimde gövde çelikleri kullanılır. Biçimden sonra gövdenin sertleşmiş kısımlarından 10-15 cm’lik parçalar ayrılır ve bu parçalar 2-3 gözü toprak üzerinde kalacak şekilde yetiştirme yerlerine dikilirler. Ayrıca bu çeliklerin köklendirme ortamlarında köklendirilerek daha sonra esas yerlerine dikilmesi de mümkündür.
dot

Nane üretimi genelde tava veya tahtalarda yapılır. Uygun toprak işlemesinden sonra 120 cm genişlikte ve belirli uzunlukta hazırlanan tavalara köklenmemiş çelikler veya köklü çelikler 20-25x5-10 cm mesafelerle dikilir. Yeterli şeklide can suyu verilir ve bakım işlerinin yerinde ve zamanında yapılmasına dikkat edilir.

Köklü sürgünler ile üretim :

Önceki yıllarda üretimi yapılan yaşlı ve kalitesi iyi olan nane bitkilerinin yerinden sökülerek köklerinin parçalanması ve saçaklı kök ***leri kullanılarak yapılan üretim şeklidir. Ana köklerden ayrılan bu saçaklı kök ***leri çelikle üretim şeklinde olduğu gibi yine tava ve tahtalara benzer mesafelerle dikilirler.
dot

Tohum ile üretim :

Tohumla üretim şekli genellikle ticari boyutlu geniş alanlarda yapılan üretimlerde kullanılır. Diğer yeşil aksamı tüketilen sebzelerde olduğu gibi tava veya tahtalar hazırlanır ve bu yerlere serpme ve sıravari olarak m2’ye 0.5 g tohum ekimi yapılır. Çok küçük ve hafif olan tohumlar hassas ekim için bir miktar kum veya kül ile karıştırılarak ekilebilir. Hafiçe bastırılan tohumların üzeri fazla kapatılmadan dikkatlice sulanır.

Bakım işleri

Çelik veya köklü sürgünler ile yapılan üretimde fide veya ***lerin dikiminden sonra yapılacak bakım işlerinin başında sılama gübreleme ve yabancı ot temizliği gelmektedir. Gerekli olduğu dönemlerde sulama salma veya yağmurlama şeklinde yapılır. Rutubetli iklimi seven nane üretiminde yağmurlama sulamanın yapılması verim ve kaliteyi arttırıcı etki yapar.
dot

Yabancı ot temizliği ise genelde mekanik olarak yapılır. EL veya çapa ile yapılan yabancı ot temizliği çelik veya köklü sürgünleri ile yapılan üretimlerde önemli olmadığı halde tohumla üretimde büyük önem arzeder. Nane üretiminde kimyasal yabancı ot mücadelesi uygulanmaz. Esasen ikinci yıldan sonra topak yüzeyini kaplayan nane bitkileri aralarında hiçbir yabancı otun gelişimine izin vermez. Hem tohum ile hemde çelik ve köklü sürgünleri ile yapılan üretimlerde yabancı ot temizliği ilk yıl önemli olmaktadır. Sonraki yıllar da ise daha fazla bir maliyet getirmez.
dot

Yeşil aksamı tüketilen sebzelerde olduğu gibi nane azotlu gübreyi çok sever. Bol miktarda organik gübre ister. Özellikle çok yıllık sebzeler grubunda yer aldığı için ilk yıl gübrelemesine özen gösterilmelidir. Nane üretimi için dikime başlamadan önce 5-6 ton/da çiftlik gübresi verilmelidir. Üretim sezonunda ise toprak yapısına göre dekara ortalama 10-15 kg N, 8-10 kg p2o5 ve 10-12 kg k2o verilmelidir. Azotlu gübrenin yarısı, fosfor ve potasyumlu gübrelerin tamamı ilk tesis sırasında, azotlu gübrenin kalan ikinci yarısı ise ilk biçimden sonra verilir. Yi,ne toprak yapısına göre yapılan diğer biçimlerden sonra da azotlu gübre ve ahır gübresi takviyesi yapılmalıdır.
dot

Nanenin önemli bir hastalık veya zararlısı yoktur. Yaprak emici böcekler ile küllenme hastalığına ve yapraklarda leke oluşturan nane pası hastalığına karşı dikkatli olunmalı ve gerekli mücadeleler yapılmalıdır.

Verim

Optimum bakım koşullarında her bir biçimde bir dekar alandan 6000-8000 demet nane hasat edilebilir.

Tohum Üretimi
dot

Taze nane üretiminde olduğu gibi üretilen nane bitkilerinde biçim yapılmaz ve bitkilerin büyümesine izin verilir. Bazı hallerde tohumluk bitkilerde bir veya iki biçim yapılabilir. Belirtilen bu biçimlerden sonra gelişen sürgünler tohuma bırakılırlar. Yaklaşık 30-50 cm boy yapan sürgünler gün uzunluğunun artışı ile birlikte mayıs-haziran aylarında sürgün uçlarından başak şeklinde çiçekler oluştururlar. Bu çiçekler özellikle arıların yardımıyla tozlanıp ve döllenerek ağustos-eylül aylarında tohumlarını olgunlaştırırlar. Olgunlaşan tohumların dökülmesine izin verilmeden sürgünler tohumları ile biçilerek gölge bir yerde kurumaya bırakılırlar. Kuruyan tohumlar silkilmek suretiyle ayrılır ve temizlenir. Bir dekar alandan elde edilebilecek tohum miktar yaklaşık 2-3 kg’dır.

MsXLabs Üye Girişi