Karpuz

MsXLabs.org

Lezzetin ve serinleticiliğin adı olan, yaz mevsimi ile sonbaharda veren Karpuz bitkisi, Kabakgillerdendir. Anayurdu kesin olarak bilinmeyen bitkinin yabani türlerine Kuzey Afrika ile Sudan'da rastlanmaktadır. Ülkemizde karpuz üretimine en uygun yerler Çukurova ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri ile Ege ve Akdeniz bölgelerinin kıyıya yakın yöreleridir.

Toprak üzerine yatarak 3-5 m. kadar boylanabilen karpuz bitkisinin iri yaprakları parçalı, küçük çiçekleri sarı renklidir. 5-10 kg. ağırlığa kadar çıkan meyveleri yuvarlak, oval, silindirik ve son zamanlarda üretilenleri dikdörtgen biçimli; kalın kabuğu koyu yeşil düz, açık ve koyu yeşil çizgili ya da benekli olur. Genellikle kırmızı ve pembe, bazen sarı renkli olan eti (özü) çok sulu, serinletici ve meyve iyice olgunlaştığında tatlıdır.

Meyvenin içinde dağınık olarak yer alan tohumları (çekirdekleri) irice ya da ufaktır. Son zamanlarda yapılan çalışmalar sonucunda, kısır (çekirdeksiz) karpuz türleri de elde edilmiştir. Karpuz, ülkemizde çok sevilerek çiğ olarak yenilmekte, ayrıca kabuğundan reçel yapılarak tüketilmektedir.

BESİN DEĞERLERİ

100 gr. dilimlenmiş karpuzun besin değerleri şöyle sıralanabilir: 26 kalori; 0,5 gr. protein; 0,3 gr. lif; 0 kolesterol; 10 mgr. fosfor; 7 mgr. kalsiyum; 0,5 mgr. demir; 320 mgr. potasyum: 590 IU A vitamini ve 7 mgr. C vitamini.

SAĞLIĞIMIZA YARARLARI

Yukarıdaki değerlerin incelenmesinden görüleceği gibi karpuz özellikle potasyum minerali ve A vitamini yönünden yararlı bir besindir.
Bunun yanı sıra kanı temizler, böbreklerdeki kum ve taşların atılmasını sağlar: Çünkü içerdiği sıvı oranı nedeniyle karpuz, idrarı büyük oranda artırır.

BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ

Karpuz bitkisi, tohumlarının (yani meyvenin içinde bol miktarda bulunan çekirdeklerinin) toprağa 50-60 cm. aralıkla ekilmesiyle üretilebilir. Ama, naylon tüplerde serada ya da naylon örtü altında yetiştirilmesiyle erkenciliği sağlanır ve bitki son ilkbahar donlarından korunmuş olur. Tüplerde üretilen fideler, uygun havada (toprak sıcaklığı 12 dereceye ulaştığında), bahçeye ya da tarladaki yerine, gene 50-60 cm. aralıkla açılan çukurlara (ocaklara) şaşırtılarak ekilir.

BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ

İklim isteği:

Karpuz, ılık ve sıcak bölgelerin bitkisidir. Özellikle meyvesinin gelişmesi için çok sıcağa gereksinir.

Toprak isteği:

Karpuz bitkisi derin, geçirgen, süzek (suyu iyi akıntılı) ve yine de biraz nem tutan kumlu-tınlı ve tınlı-kumlu topraklarda iyi yetişir. Ağır bünyeli killi topraklar karpuz üretimine uygun değildir. Hafif bünyeli topraklarda ancak çok iyi gübreleme yapılırsa istenen sonuç alınır. Karpuz yetiştirilecek alanda taban suyu seviyesi l m'den yukarı çıkmamalıdır.

Sulama:

Diğer pek çok üründe olduğu gibi, karpuz bitkisinden de iyi verim alabilmek için kök çevresinde toprak nemi yeterli olmalıdır. Bu nemin oranı düşünce sulama yapılması gerekir. Karpuz bitkisine verilen su, tuzlu ve kirli olmamalıdır. Sulamada yeraltı suyu kullanılıyorsa su bekletilip havalandırılmalıdır.

Karpuz bitkisi geliştikçe, su gereksinimi artar. Ancak meyve irileşene kadar sulamada aşırıya kaçılmamalıdır. Çünkü bu aşamada fazla sulama, meyvenin değil de bitkinin irileşmesine ve kolayca mantar hastalıkları kapmasına yol açar. Tüm kabakgillerde olduğu gibi sulama sırasında bitkinin yaprak, çiçek ve meyveleri ıslatılmamalıdır.

Gübreleme:

Karpuz bitkisinin ekileceği toprak, sonbaharda derin kazılarak hazırlanır, kesekleri parçalanır ve yanmış çiftlik gübresi bu toprağa karıştırılır. İkinci kez ocak-şubat aylarında toprak işlenirken taban gübresi verilir. Fosfatlı gübre bu sırada, azotlu ve potaslı gübreler ise üçe bölünerek dikim sırasında, bitki çiçeklendiğinde ve meyveler ceviz kadar irileştiğinde partiler halinde verilir.

Toprak işleme:

Karpuz üretiminde, bitkiler arasında çıkan ve gelişen yabani otlarla, çapayla (ve büyük tarlalarda traktörle) yüzeysel olarak kazılarak mücadele edilmelidir. Karpuz bitkisinin yüzlek (yüzeysel) olan kökleri bu işlemler sırasında özenle korunmalıdır. İlk toprak işleme, dikimden 20-25 gün sonra yüzeysel; ikinci işleme, 20-25 gün daha geçtikten sonra biraz derince yapılır, bunun ardından toprağa azotlu ve potaslı gübre verilir.

Hasat (Derim):

Karpuz bitkisinde hasat zamanının geldiği, meyvelerinde şu olgunluk belirtilerinin görülmesiyle anlaşılır: Olgunlaşan karpuzlar, kavunların tersine hafifler. Kabukları parlak bir görünüş kazanır. Karpuzun kabuğu tırnakla kolayca sıyrılabilir. Meyve sapındaki kulakçıkları kurur.

Karpuzu dalına bağlayan tüylü sapı da kurur. Olgun karpuz sapından kolayca kopar. Parmakla karpuzun kabuğuna vurulduğunda meyveden kendine özgü tok bir ses çıkar. Makbul bir yöntem olmamakla birlikte, avuçlar arasına alınan karpuz sıkıldığında meyvenin içinden bir ses geldiği duyulur. Bu belirtiler görülüp algılanınca hasada geçilebilir. Böylece karpuz, keskin bir bıçakla sapı kesilerek hasat edilir.

Hastalık ve zararlılarıyla mücadele:

Karpuz bitkisine dadanan zararlı ve hastalıklarla, uzmanlara danışılarak ve uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak zamanında, eksiksiz ve aksatılmadan ciddi bir mücadele sürdürülmelidir.