Karahanlıca, KARAHANLİ TÜRKÇESİ, HAKANİYE TÜRKÇESİ olarak da bilinir.

Orta Asya Türk yazı dilinin başlangıç evresini oluşturan Türk lehçelerinden biri.
Orta Asya Türk yazı dili, üç döneme ayrılır: Karahanlıca, Harezm, Altınordu

Türkçesi ve Çağatayca.

İslamın da etkisinde gelişen Karahanlıca 11-12. yüzyıllar arasında Kaşgar ile Doğu ve Batı Türkistan’da yayılmış, Karahanli Devleti’nin de resmî dili olmuştur. Karahanlıcanın özelliklerini gösteren başlıca yapıtlar, Kaşgarlı Mahmud’un Divanü Lügatit-Türk, Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Bilig ve Edip Ahmed Yükneki’nin Atabety'l Hakayık adlı yapıtıyla Ashabü'l-Kehf tir.


Günümüze ulaşan Karahanlıca metinler, Uygur ve Arap harfleriyle yazılmıştır. Bu dilde a,ı,o,u,â,e,i,ö,ü ünlüleri kullanılmış, dişsil d ünsüzü “zel” harfiyle, w ünsüzü üzerinde üç nokta bulunan “fe” harfiyle gösterilmiştir. Karahanlıcada dudaksıl ünsüzlerin yanındaki ünlüler yuvarlaklaşır (örn. kapıglkapug “kapı”, erdemlig/erdem- lüg “erdemli”), yuvarlak ünlülerden bazıları ise düzleşir (orn. sünüşlsüniş “savaş”, umunç/umınç “umut”). Bazı sözcüklerin hem kalın, hem de ince ünlülere yer veren biçimleri (biçek, bıçak\ biçmek, bıçmak) vardır. Karahanlıcada Eski Türkçedeki 6, /c, t gibi ünsüzler korunmuştur; örneğin barmak (“varmak”), köz (“göz”), tag (“dağ”). Karahanlıcada ayrıca b/w değişmesi (ab/aw “av”, yalbarmak/yalvarmak “yalvarmak”), d/dişsil d değişmesi (adıg/adıg “ayı”, bedük/bedük “büyük”) görülür.

Önseste y türemesi vardır (ıgaç/yığaç “ağaç”). Eski Türkçede ny sesi Uygurca döneminde y ve n olarak ikiye ayrılmış, Karahanlıcada y yaygınlaşmıştır (örn. çı- gany/çıgay “yoksul”, kony/koy “koyun”). Sözcüklerin ve eklerin sonundaki, yapım eklerinin başındaki ince ve kalın g ler genellikle korunmuştur: Tetig (“akıllı”),kurug (“kuru”), biliglig (“bilgili”), silig (“temiz”) gibi. Sayı belirten sözcüklerdeki ünsüzler ise ikizleşir; örneğin ikki (“iki”), ottuz (“otuz”), ellig (“elli”).