Ağrıdağı efsanesi

Yaşar Kemal'in romanı (1970). Halk edebiyatından geniş ölçüde esinlenen ve bazı efsaneleri yeni bir anlatımla dile getiren yazarın destan biçeminde kaleme aldığı yapıtlarındandır. Konusu Ağrı dağının zulme ve kötülüğe öfkelenmesiyle ilgili bir halk inancı çerçevesinde gelişir. Beyazıt Paşası zalim Mahmut Han'ın atı halktan bir delikanlı olan Ahmet’in kapısına gelir. Töreye göre at onun olmalıdır. Olaylar Mahmut Han'ın töreye karşı çıkması, hapsettirdiği Ahmet’e kızı Gülbahar'ın sevdalanması, Gülbahar'ı seven zindancı Memo’nun Ahmet'i serbest bıraktıktan sonra kendi canına kıyması, Gülbahar’ı Memo’dan kıskanan Ahmet'in dağdaki gölde boğulması biçiminde gelişir. At, kutsal meşe ağacı, demirci gibi destansı motifler, sofi, kervan şeyhi, paşanın kızını vermek için dağın doruğuna çıkma koşulunu koyması gibi masal ve halk hikâyesi motiflerinin yer aldığı yapıt renkli doğa betimlemeleriyle de dikkati çeker.