Arama

Linux İşletim Sistemi - Tek Mesaj #3

Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
11 Eylül 2008       Mesaj #3
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
LINUX DILINDE DISKLER, DISKETLER
Windows ortaminda disklerinizi ve disketlerinizi DOS’ tan kalma yöntemle A, B, C, D diye adlandirmaya alisik olmalisiniz. Ama Linux ve diger Unix-türü isletim sistemleri sabit diskleri ve Cd-ROM sürücüleri farkli sekilde adlandirir.
IDE sabit diskleriniz hd olarak, SCSI sabit diskleriniz sd olarak adlandirilir, ve sabit diskin sistemdeki yerine göre harf ve sabit disk üzerindeki partisyona göre de rakam eklenir.
Linux bir sabit diskte en fazla dört partisyon taniyabilir; ancak partisyonlar, mantiksal bölümlere (alt partisyonlara) ayrilabilir. Buna göre sisteminizdeki disk ve disketler Linux açisindan söyle adlandirilir
/dev/hda Birinci IDE kapisina bagli master sabit disk .
/dev/hda1 Cüzerindeki DOS partisyonu (varsa)
/dev/hda2 C üzerindeki Linux Partisyonu (varsa)
/dev/hdb Birinci IDE kapisina bagli slave sabit disk
/dev/hdc Ikinci IDE kapisina bagli master sabit disk
/dev/hdd Ikinci IDE kapisina bagli slave sabit disk
Linux floppy disklerinizi de söyle adlandirir
/dev/fd0 A
/dev/fd1 B

Dikkat ederseniz bu isimler, bölü (/) isaretinin düz degil de ters yazilmasi halinde DOS-Windows ortamindaki dosya isimlerine benziyor. Gerçekten de Linux için, bütün diger Unix sistemleri gibi, sabit ve seyyar bütün disk, disket ve CD-ROM’ lar dosya sayilir. Dolayisiyla, Windows için C adiyla bilinen araç, Linux için kök dizinde bir dosya adidir /dev/hda. Tipki dosyalarin açilip, kapanmasi gibi Linux’un bir disk veya disket üzerinde çalisabilmesi için o aracin “yüklenmesi” (mount edilmesi) yani açilmasi için açikça talimat verilmesi gerekir. Yeni birçok Linux grafik arabirimi (masaüstü) programi bunu sizin için otomatik olarak yapacaktir.

Yer ayarlamasini bitirdikten sonra Enter’ a basin; FIPS, 1’nci Partisyon olan DOS-Windows, ve ikinci partisyon olan Linux için ayirdigi alanlari gösterecektir. Enter’ a basarsaniz, FIPS, size yapilmasina karar verdiginiz bu degisikligin sabit diske geçirilip geçirilmemesi için son bir kez daha soru soracaktir. Klavyede R tusuna basarak yaptiginiz ayarlamayi degistirebilirsiniz; C tusuna basarak devam edebilirsiniz. FIPS bir kere daha emin olup olmadiginiz soracaktir:

Klavyede N kusuna basarak yaptiginiz ayarlardan vazgeçebilirsiniz, Y tusuna basarak, sabit diskinize yeni partisyonlari islettirebilirsiniz.
Islemin dogru yapildigini sinamak için, bilgisayarinizi yeniden çalistirin; Windows’ un arizasiz sekilde çalismasi gerek. Simdi Linux kurmaya baslayabilirsiniz.

DISK DRUID
Redhat Linux’ un sabit diskte Linux için partisyon açma programi olan Disk Druid (Druid, sihirbaz demektir), kurma programinin bir parçasidir; Linux’u kurmaya basladiktan sonra karsiniza gelir. Fakat RedHat' in Linux kurma programi bu noktaya kadar sabit diskinizde hiçbir sey yapmaz; hiçbir sey bozulmaz.

RedHat Linux kurma programi, (asagida ayrintilarini ele alacagimiz) kurma isleminin nereden yapilacagi, ne tür bir klavye kullanilacagi ve kurma programi dili ile ilgili ilk diyalog kutularindan sonra, Linux’u güncellestirme veya bastan kurma tercihinizi sorar, Bu sorunun yaniti olarak, “Install” dügmesini tiklarsaniz (bu programda Mouse destegi vardir), Linux sifirdan kurulacaktir; “Upgrade” dügmesini tiklarsaniz, program daha önce kurulmus Linux dizinlerini arayacaktir. Bu noktada bilgisayarinizda Linux yoksa veya mevcut Linux kurulumunu tamamen silmek ve yeniden kurmak istiyorsaniz, Install dügmesini tiklayin.
Her iki yol da Disk Setup’ dan geçer. Bu ekranda RedHat firmasi size Disk Druid adli programi mi, yoksa fdisk programini mi kullanmak istediginizi soracaktir. Fdisk, Linux’un standart disk partisyon programidir; ve Linux uzmani olmayan kisilerin bu program yardimiyla sabit disklerinde yeni bir partisyon açmalari oldukça zordur. Oysa RedHat’ in Disk Druet programinin kullanimi nispeten daha kolaydir.

Disk Druid, sabit disklerinizin tümünü gösteren bir liste ile birlikte size Linux’u yükleyeceginiz partisyonu seçme imkani verir. Bu diyalog kutusunda DOS Partisyonu seçerseniz, itiraz eder. Sabit diskinizde Linux kurmaya elverisli bir partisyon yoksa, bu listede göreceginiz DOS partisyonunu küçültmeniz gerekir. Bunu yapabilmek için asagi yukari oklari kullanarak, Linux’u kuracaginiz partisyonu açabileceginiz sabit diski ve partisyonu seçin ve Edit dügmesini tiklayin.
Druid size yeni partisyonun ne büyüklükte olmasini istediginizi soracaktir. Vereceginiz ölçü, ekranda “Used” sütununda gördügünüz sabit diskinizde DOS-Windows tarafindan kullanilan alandan az olursa Windows dosyalarinizi kaybedebilirsiniz. Vereceginiz ölçü mutlaka burada gösterilen kullanilan (dosya kaydedilmis) alandan büyük olmalidir.

Gerekli ölçüyü verdikten sonra, OK dügmesini tiklayin; Druid bir kere daha emin olup olmadiginiz sorduktan sonra DOS-Windows partisyonunuzu küçültecek ve bos bir alan açacaktir. Simdi bu bos alani seçin ve edit dügmesini tiklayin. Açilacak diyalog kutusunda bu alanin, DOS, Linux veya Linux Swap türü partisyon haline getirilmesini saglayacak seçenekler göreceksiniz. Yine bu kutuda yeni partisyonun bos alanin kaçta kaçi veya kaç MB olmasini istediginizi de gösterebilirsiniz. Bu kutuda OK dügmesini tikladiginizda verdiginiz ölçüler uygun degilse, uyari kutulariyla karsilasabilirsiniz. Ölçüler uygunsa, Disk Druid’ in ekranina dönersiniz. Simdi, Linux kurabileceginiz bir alan açildigina göre, bu noktada yapmaniz gereken tek sey, Druid’ e Linux için root (kök) dizin olmasini istediginiz partisyonu göstermekten ibarettir. Bunun için, göreceginiz listede, Linux kurulacak partisyonun hizasinda Mount Point (yükleme noktasi) sütununa bir bölü isareti (/) koymaniz yeter. Bundan sonra Linux kurma isleminin diger bölümlerine geçebilirsiniz.

Linux’un Takas Dosyasi

Windows’ un sanal hafizasi için, herhangi bir diskte dosya olarak açtigi sanal hafiza (virtual memory) dosyasina benzeyen sanal hafiza alanina Linux dilinde Swap partisyonu denir. Su farkla ki, Linux, Windows gibi sanal hafizayi, diger dosyalarla paylasilan bir partisyona yazmaz; baska programin ulasamayacagi bir alana yazar. RedHat firmasinin Linux kurulum programinda bulunan ve disk partisyonlarinizi ayarlamaniza yarayan Disk Druid programi, Linux için yeterli bir partisyon açtiktan sonra Swap dosyasi için de yer ayirmanizi isteyecektir.
DOS-Windows partisyonunu küçülterek elde ettiginiz alanin bir bölümünü Linux Swap türü partisyon haline getirmeniz gerekir. Caldera’ nin kurulum programi da kurma islemi sirasinda Linux’ a ait partisyonda bir bölümü Swap alani olarak ayirmak isteyecektir. Her iki sistemde de Linux Native alani belirledikten sonra kalan bos yerde bir Linux Swap partisyonu olusturun. Bu alanin en az bilgisayarinizdaki fiziki RAM kadar olmasi tavsiye edilir. Yani bilgisayarinizda 16 MB RAM varsa, Swap partisyonu 16 MB’ tan az olmamalidir. Swap alani ne kadar genis olursa. Linux ayni anda o kadar çok program çalistirabilir. Linux, her biri 127 MB’ a kadar 16 ayri Swap partisyonu kabul edebilir.

PARTITION MAGIC

Powerquest firmasinin ürünü olan Partition Magic (PM), herhangi bir Windows programi gibi kurulur ve bu sirada bilgisayarinizda Windows NT kurulu ise Bir Baslangiç disketi yapar. Kurma islemi bittiginde, sisteminiz Windows 95/98 ise, CD-ROM’ u ve A sürücüsündeki disketi çikartip, OK dügmesini tikladiginizda bilgisayariniz kapanir ve PM’ i baslatarak açilir. Sisteminiz Windows NT ise OK dügmesini tiklarken, program hazirladigi Baslangiç disketini sürücüde birakmaniz gerekir.

PM bilgisayari yeniden baslattiginda karsiniza FAT (DOS-Windows partisyonu) ve Non-FAT (Linux’un kurulacagi partisyon) için ayirmak istediginiz alani belirleyebileceginiz kontrol kutusu gelecektir. Caltera’ nin PM’ ini kullaniyorsaniz, program size diskinizin büyüklügüne göre, ya 300 MB ya da 1 GB alani Linux’a ayirmanizi önerecektir. PM’ in standart sürümünde ayarlanacak alanlar belirtilmez; bunu biz yaparsiniz. Fakat 300 MB, standart bir Linux kurulumu için yeterlidir. Ilerde çok Linux programi yüklemeyi düsünüyorsaniz, FAT partisyonundan daha genis bir alan almalisiniz.
Bu ekranda OK dügmesini tikladiginizda yeni partisyon açilacak ve bilgisayar kapanacaktir ve yeniden açilacak ve Windows baslayacaktir. Caldera’ nin Linux kurulumuna baslayabilmek için bilgisayar yeniden açilirken, programin Windows 95/98/NT’ den çalisan ilk bölümünde hazirladiginiz baslangiç disketini A sürücüsünde birakmaniz gerekir. Simdi Linux’ u kurmaya geçebilirsiniz.

Linux u kuralım

LINUX’U KURALIM
Linux’ u, herhangi bir dagitim CD-ROM’ unu, bilgisayariniz bir network’ te ise network’ teki herhangi bir bilgisayarda bulunan kurulum programini veya Linux dosyalari diskette ise disketleri kullanarak kurarsiniz. Günümüzde en yaygin sekil herhangi bir firmanin veya kurumun dagitim CD’ si oldugu için burada CD-ROM yöntemini ele alacagiz.

En yaygin Linux dagitimlari Red Hat Software Inc. Firmasi ile Caldera Systems Inc.’ nin Open Linux’udur. Bu iki dagitimin kurulun programi ile diger CD-ROM dagitimlar arasinda ekran görüntüleri, yapacaginiz tercihler, donanimi tanima bakimindan önemli farklar bulunabilir. Bazi dagitimlarda kur programi, donatiminizla ilgili bütün bilgileri, örnegin ekran kartinizin türü veya çipseti gibi teknik bilgileri, sizden isteyebilir. Bas tarafta, bilgisayarinizin Windows’ un Sistem Bilgisi donatisini veya MSD.EXE programini kullanarak envanterini bunun için çikarttik. Fakat Red Hat 6.0 ve Caldera 2.2, PnP türü kartlar ve araçlar dahil bugün yaygin olarak bulunan bütün donatimlari taniyabilir. Red Hat 5.x dagitimlari için dagitimin eskiligi ile oranli olarak, taninmayan donanim miktari artabilir.

Günümüzde en yaygin Linux dagitim CD’ si Red Hat 5.1 veya 5.2 olduguna göre burada kurulum asamalarini bu sürüme göre belirtecegiz. Red Hat 6’da süreç biraz daha farkli olabilir. Red Hat kurulum programlarinda diyalog kutularinda seçme islemini Space tusuna basarak, imleci seçenekten seçenege götürme islemini ise sekme ve imleç oklari tuslarina basarak yapabilirsiniz. OK, Cancel veya Back dügmelerini tiklamis olmak için odagi bu dügmelere getirerek Enter’ a basmaniz gerekir.

Bilgisayar Linux baslangiç disketi ile basladiktan kisa bir süre sonra C/> komut istemcisini görmeye alistiginiz yerde boot kelimelerini göreceksiniz. Enter’ a basin. Simdi ekranda Linux çekirdeginin (kernel) anakart ve bagli birimlerini tanidigina iliskin mesajlarin akip gittigini göreceksiniz. Bu olmuyorsa, yani boot’ tan sisteminizin tanindigina iliskin bir dizi bilgi akip gitmiyorsa, boot programina bazi parametreler eklemeniz gerekir. Özellikle boot programi, CD-ROM sürücünüzü tanimadi ise, bilgisayari kapatip yeniden açmaniz ve bu kez boot kelimesini görünce sunu yazmaniz gerekir
Boot linux hcd=cdrom
Bu, Linux kurma programina CD-ROM’ u tanitmaya yarayacaktir.
Kurulum programinin birinci ekraninda kurma islemi için bir dil seçmeniz gerekir. Red Hat 6’da dil destegi olarak Türkçe bulunmakla birlikte kurma isleminin ekranlari için Türkçe destegi sadece linux.org.tr’ den edinebileceginiz Turkuaz dagitimlarinda Türkçe klavye bulabilirsiniz; diger dagitimlarda Ingilizce klavyeyi seçmek zorundasiniz.

Linux Kur programi, kurulumun nereden yapilacagini sordugunda CD-ROM’ u seçin. Linux kurdugunuz bilgisayar notebook ve CD-ROM sürücünüz bilgisayara PCMCIA (PC karti) ile bagli ise, basta hazirladiginiz Supplemental disketini isteyecektir. Kurulum dosyalarinizi download ederek sabit diske kaydettiyseniz, yine Supplemental disketine ihtiyaciniz olacaktir. Bilgisayariniz network’ e bagli ise, kurulumu network’ ten yapabileceginiz gibi, bilgisayariniza madem bagli ise kurulumu size bu imkani veren herhangi bir FTP sitesinden de yapabilirsiniz. Ancak yavas modem baglantisi ile bu islem çok uzun sürebilir. Telefonun kesilmesi halinde ise her seye yeniden baslamaniz gerekir. Yarim kalmis bir Linux uzmani degilseniz, CD-ROM’ dan sasmamaniz gerekir!

Dil, klavye ve kurma dosyalarinin kaynagi konusunda anlastiktan sonra, Linux Kur programi size nasil bir kurulum yapmak istediginizi sorar. Linux sisteminizi güncellestirmiyor da sifirdan kuruyorsaniz, Install dügmesini seçin Linux’a yer açma islemi için FIPS’ i veya Partition Magic’ i kullanmadiysaniz, RedHat Linux kurma programi bu noktada partisyon açma isini yapmaya baslayacak ve size bunun için Disk Druid veya Linux’un Fdisk programini kullanma seçenegi verecektir. Linux uzmani degilseniz, Disk Druid’ i seçmeniz gerekir. Linux’un Fdisk programi da DOS’ un fdisk.exe programi gibi hata affetmeyen ve yaptigi is geri alinamayan, ekrandaki mesajlari oldukça kisa bir programdir.
Linux, bilgisayarinizdaki herhangi bir sabit diskte veya bir partisyonda durabilir. Bunlardan birinin Linux için root (/) olarak tayin edilmesi gerekir. Fakat, bazi anakartlarin üzerindeki BIOS çipleri, isletim sisteminin daima birinci IDE veya birinci SCSI sabit diskte ve 1023’ncü silindirden önde bir yerde olmasini isterler.

Ayrica Linux’u kurarken Windows sisteminizi korumaya ve Linux’un LILO adli dula-boot imkanini kullanmaya kararli iseniz, Linux’un root partisyonunun sabit diskin ilk 512 MB’ lik bölümünde olmasi gerekir; aksi takdirde BIOS Linux çekirdegini (kernel) göremez ve dolayisiyla LILO çalismaz. Bunu saglamak için, Linux partisyonunun birinci sabit diskte (C sürücüsünde) olmasina dikkat edin.
Partisyon isini de hallettikten sonra Linux kurma programi, açtiginiz yeni Linux partisyonlarini biçimlendirecektir. Bu islem alanin büyüklügüne göre bir zaman alir. Bu sirada Linux format programinin, sabit diskte bozuk noktalari belirlemesini saglamak için “Check for Bad Blocks During Format” seçeneginin isaretli olmasini saglayin.

ROOT IÇIN PAROLA!
Windows 95 ve 98’e asina iseniz muhtemelen hiçbir zaman kendi bilgisayariniz için kullanici adi ve parolasi seçmemis olmalisiniz. Windows NT ve Windows 2000 gibi ag ortami düsünülerek tasarlanmis isletim sistemleri gibi, Linux da agda olmasa bile daima kullanicinin önceden atanmis ve parola verilmis kisi olmasini ister. Linux ortaminda sistemle ilgili isleri, ayarlamalari, degisiklikleri ve yüklemeleri yapma ve diger kullanicilarini belirleme yetkisine sahip bir idari yetkili hesabi açar. Bilgisayarin bütün disklerini, ve partisyonlarini ve diger kullanicilara ait bütün dosyalari görebilme yetkisine sahip olan bu hesabin adi root’ tur.
Kurulum sirasinda bu hesap için bir parola vermek zorundasiniz. Linux sistemini root adiyla açtiginiz zaman sistemin her özelligini degistirebilirsiniz ve bilgisayarinizi kullanabilecek kisileri belirleyebilirsiniz.
Linux’u root kullanici adiyla açtiginizda her seyi degistirebilirsiniz ve bu arada hata da yapabilirsiniz. Bu yüzden Linux sisteminiz çalisir hale geldiginde ve sistemi root adiyla açtiginizda ilk yapacaginiz sey, kendinize bir normal kullanici hesabi açmak olmalidir.

Linux’ ta parola en az alti harf olmalidir. Linux, parolada büyük harf-küçük harf ayrimi yapar. Dolayisiyla root parolasini belirlerken “KaraKaraKartal” kelimesini seçtiyseniz, daha sonra “karakarakartal” yazarak, bilgisayarinizi açamazsiniz.
Son düzenleyen nötrino; 19 Haziran 2013 14:36 Sebep: Mesaj düzeni!