Appalaş Dağları

ABD'nin Atlas Okya­nusu kıyılarındaki ovaları, iç bölgelerdeki düzlüklerden ayıran geniş dağ kuşağına Appalaş Dağlan denir. Appalaş Dağları, Alaba­ma'nın orta kesimlerinden başlayarak, Kanada'nın doğusundaki St. Lavvrence Körfezi'ne kadar, kuzeydoğuya doğru 1.900 km boyunca uzanır. Bununla birlikte Appalaş Dağları ya da Appalaşlar adı yaygın olarak Hudson ve Mohavvk ırmaklarının güneybatısındaki bölge için kullanılır. Appalaşlar 17. yüzyılda Ameri­ka'ya gelen göçmenlerin batıya doğru göçü önünde bir engel oluşturmuştur. Örneğin, Virginia kıyısındaki yerleşim yerlerinin 1607'de kurulmaya başlamasına karşın Yerliler'in yaşadığı Appalaş Dağları'ndaki sık or­manları geçip, bugünkü Kentucky'ye gelme­leri için 100 yıldan fazla bir zaman gerek­miştir.

Appalaşlar, uzun ve birbirine paralel vadi­lerle ayrılmış dağ sıralarından oluşan bir kuşak görünümündedir. Doğuda, Pennsylvania'dan Georgia'ya kadar uzanan Blue Ridge (Mavi Dağlar) kuşağı çok yaşlı bir dağ sırasıdır. Kuzey Carolina'da Black Mounta-ins'daki (Kara Dağlar) Mitchell Dağı, Appalaşlar'ın bu bölgesindedir. Yüksekliği 2.000 metreyi aşan Mitchell Dağı, Kuzey Amerika' mn doğusundaki en yüksek doruktur. Mil­yonlarca yıldır su, rüzgâr ve hava koşullannın aşındırdığı Blue Ridge kuşağı, artık yüksek ve sarp değil, alçak ve yuvarlaktır. Great Smoky Dağları (Büyük Dumanlı Dağlar) Ulusal Par­kı ünlü bir eğlence ve dinlenme yöresidir.
Blue Ridge'in devamı olan New Jersey Dağları, Pennsylvania'dan Hudson Irmağı vadisine kadar uzanır ve orada Hudson Dağlan adını alır. Bu dağlar yaşlı ve aşınmış ol­makla birlikte çok çekici bir görünüme sa­hiptir.

Blue Ridge'in batısı, Alabama ortalarından başlayıp kuzeydoğuya doğru, Ne w York eya­letinin içlerine kadar uzanan bir dağlar ve vadiler kuşağıdır. Uzunluğu 1.600 km olan bu kuşağın eni 22 ile 95 km arasında değişir. Bu kuşağın doğusu, bölgede Shenandoah Vadisi diye bilinen Büyük Appalaş Vadisi'dir. İlk göçmenler bu verimli düzlükte yerleşmiş ve çiftçiliğe başlamışlardır.

Bu dağ ve vadi kuşağının batısı ise, Alaba­ma'dan, New York'taki Mohavvk Irmağı'na kadar uzanan ve genelde Appalaş Yaylası diye adlandırılan geniş ve engebeli bir alan­dır. Bu bölgenin doğusunda New York'un güneyindeki Catskill Dağlan, Orta Pennsylvania'daki Allegheny Dağları, Doğu Kentucky, Tennessee ve Batı Virginia'yı kaplayan Cumberland Yaylası yer alır.

Appalaşlar, akçaağaç, meşe, laleağacı, huşağacı ve kışın yaprak dökmeyen bazı ağaçlann oluşturduğu sık ormanlarla kaplıy­dı. Bu orman örtüsünün büyük bölümü günü­müzde de varlığını korumakla birlikte Büyük Appalaş Vadisi gibi daha alçak ve düz olan yerler tarım alanlarına dönüşmüştür. Bu alan­ların dışındaki bölgelerde hindi, ayı, tilki, geyik ve yabankedisi gibi hayvanlara sıkça rastlanır.

Bölgenin başlıca doğal kaynağı Pennsylvania'dan Alabama'ya kadar uzanan yayla bölgesinin büyük Appalaş kömür yatakların-daki taşkömürüdür. Öteki önemli maden kaynakları, New Jersey'de antrasit (sert ma­den kömürü) ve çinko, Tennessee'de bakır ve Alabama'daki geniş demir yataklarıdır. Pennsylvania'da Pittsburgh ve Alabama'da Bir­mingham gibi büyük sanayi kentleri, bu ma­dencilik bölgelerinin yakınında kurulmuştur.