Mevsimsel Depresyon
Kimilerimiz bahar aylarının ilk zamanlarında kendimizi mutsuz, bitkin ve endişe içinde buluruz. Bunun sebebi mevsimsel depresyondur. Birçok kişi bahar ayı ile beraber kendilerini çok farklı bir mod içinde bulabilir ve günlük aktivitelere odaklanamaz hale gelebilir. Bunun sebebi mevsimsel depresyondur ve hemen hemen her mevsim geçişinde meydana gelir. Kişiler bu durumun farkında olmamakla beraber sorunu başka yerlerde arar ve çevrelerindeki insanlar için tahammül edilemez kişilere dönüşebilirler.
Peki depresyonda olduğunuzu nasıl anlayacaksınız? Çok kolay… İlkbahar mevsimine geçiş yapıyoruz ve yakında havalar ısınmaya başlayacak. Heryer günlük güneşlik olmasına rağmen içinizde sebebini bilmediğiniz bir mutsuzluk hissederseniz yada hergün yaptığınız rutin işleri yapmak zor hale gelir ve kendinizi endişeli ve bazen sinirli hissederseniz, malesef bu durum siz için geçerli oldu demektir. Enerjiniz emilmiştir ve akılınızdan uyumaktan başka hiçbir şey geçmez hale gelmiştir. Bu durum genelde 30-40 yaş arası bayanlarda karşılaşılan bir durumdur ama erkeklerde de rastlanılır.
Dr. Aslı Akkan Eylül ayı sonu gibi başlayıp nisan ayında biten Mevsimsel Depresyon(Seasonal Affective Disorder), erkeklere oranla daha çok kadınlarda görülüyor. Ekvatordan uzaklaştıkça semptomlarının arttığı görülen SAD, 17 – 25 yaş aralığında daha çok görülüyor.
Yapılan araştırmalar ABD’de 10 milyondan fazla kişinin her sene bu rahatsızlıkla karşılaştığını Mevsimsel Depresyo’nun farklı kentlerde, farklı iklimlerde yaşayan milyonlarca insanı etkilediğine işaret ediyor. Yine yapılan araştırmalar kadınların erkeklere oranla daha fazla SAD tanısı aldığını ve ekvatordan uzaklaşıldıkça semptomların arttığını gösteriyor. 17 – 25 yaş arası görülme sıklığının daha fazla olduğu biliniyor. Her ne kadar SAD deneyimleyen hastaların çoğu unipolar(tek uçlu) depresyon tanısında iseler de 20% sinin bipolar(iki uçlu) mizaç bozukluğuna sahip oldukları ve manik/hipomanik ataklarının da bulunduğu gözlemleniyor.
Mevsimsel depresyonun belirtileri arasında; mutsuzluk, ümitsizlik, isteksizlik, değersizlik hissi, uyku düzensizliği, enerjisizlik ve çabuk yorulma, iştah değişikliği(azalması veya artması), gerginlik, karamsarlık ve hatta ölme isteği sayılabilir. ABD’de yapılan bir araştırma SAD tehşisi konulan hastalarının 6% ile – 35% arasının hastane yatışına ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.
Mevsimsel Depresyo’nun her ne kadar tam sebebi bilinmiyorsa da, çeşitli hipotezler öne sürülmektedir.
Melatonin: Beyindeki epifiz bezi melatonin hormonu üretir. Hormon üretimi karanlık oratamlarda artmaktadır. Melatonin hormonu insanın fiziki hareketlerini yavaşlatan, uykulu ve bitkin yapan doğal bir sakinleştiricidir. Günlerin kısalması ve güneş ışığının azalması melatonin üretimin arttırarak kişiyi daha az enerjik, yorgun, ve isteksiz yapar. Bu da Mevsimsel Depresyona yol açabilir.
Seratonin: Kış ayları ile birlikte vücuttaki seratonin üretiminin azalmasının mevsimsel depresyona sebep olabileceği öne sürülmektedir.
Genetik Faktörler: Mevsimsel depresyonun genetik köklerinin olabileceği kişinin ebeveynlerinden birinde mevsimsel depresyonun olmasının kişinin de SAD yaşama oranının 7 de 1 kadar arttırdığını gösteren çalışmalar vardır.
Mevsimsel depresyonunun önüne geçebilmek için özellikle çalışma ortamlarında gerekli ışık ihtiyacının karşılanması, ortamın ısı ayarının kontrol altında tutulması, kişinin gün boyu güneş ışığıyla temasının maksimumda olabileceği aktivitelerde bulunması (sabah saatlerinde yapılacak yürüyüşler gibi), uyku saatlerinin mümkün olduğunca düzenli tutulması vb. Tüm bunlara rağmen semptomların devam etmesi ve/veya artması halinde ise bir uzmandan yardım alınması önerilir
Bu durumdan nasıl kurtulabilirsiniz?
Bu durumdan kurtulmak istiyorsanız hemen beslenme tarzınızı değiştirmeniz ve spor yapmaya başlamanızı öneririz.
Beslenme
Hemen hemen her yazımızda dengeli ve sağlıklı beslenmenin önemini vurguluyoruz. Kişilerin en çok hataya düştüğü nokta bu oluyor ne yazık ki. Birçok yöntem denemelerine rağmen sağlıklısız beslenmeyi bırakmadıkları için diğer uyguladıkları yöntemlerden de hiçbir sonuç alamıyorlar. Kendinizi mutsuz hissettiğiniz bu dönemlerde, hafif ve sağlıklı beslenmeye yönelmeniz sizi pozitif yönde etkileyecektir. Vitamin ve sıvı ağırlıklı hafif yemekler yemenizi öneririz. Zaten yorgun ve enerjisiz bir halde olacağınız için ağır yemekler sizi daha da bitkin bir hale sokacaktır. Tavsiyemiz : Bol meyve tüketin!
Günışığı ve Egzersiz
Güneş açtı ve kış aylarındaki o sıkıcı ve karamsar hava gitti. Kendinizi mutlaka fırsat buldukça dışarı atın. Bol yürüş ve egzersiz yapın. Evde yapacağınız sporu dışarıya taşımaya çalışın. Bu dönemde kendinizi yorgun hissedeceğiniz için spor yapma isteğiniz hemen hemen hiç olmayabilir ancak bu durumun üstesinden gelmelisiniz. İnanın egzersiz yaptıkça enerjiniz yerine gelecektir. Ayrıca unutmayalım ki bu dönemdeki miskinliğiniz size kilo olarak geri dönecektir. Yaz aylarında istenmeyen kilolarla karşılaşmamak için egzersiz yapmayı ertelemeyin.
Atipik Depresyon Nedir?
Daha çok genç yaştaki hastalarda görülür. Atipik depresyon yanı sıra madde bağımlılığı ve panik bozuklukda oluşabilir. Bu depresyon türünün ilaçla tedavisi gerekmektedir.
Eskiden maskeli depresyon olarakta adlandırılırdı. Duygulanım sürekli çökkün olmayabilir, bazen yaşanan ortama uygun olarak duygulanımda dalgalanmalar, neşelenme görülebilir. Hastada iştah artışı ve kilo alımı olabilir. Fazla uyuma görülebilir. Bedensel uğraşılarda artma olabilir. Bu hastalar sürekli ağrılarından sızılarından yakınırlar, doktor doktor dolaşır ağrılarının nedenini bir türlü bulamazlar. Ani bayılmalar olabilir, bayılmalar genelde uzun sürelidir ve sıklıkla kalabalıkta olur, sıkılınca bayılmalarda artma görülür. Bu insanlar genelde reddedilmeye karşı aşırı duyarlıdırlar ve reddedildikleri zaman şiddetli tepki gösterirler. Bu nedenle sıklıkla aile, arkadaş ilişkileri ve iş yaşamlarında sorunlar ortaya çıkar
Atipik depresyonlar ikiye ayrılır. A tipi, anksiyete ve gerginliğin ön planda olduğu, bedensel belirtiler, fobiler, panik atakları içeren tiptir. Genelde anksiyete bozukluklarına benzer.
V tipi, uyku, iştah, kilo ve libido artışı gibi zıt belirtiler ve akşam kendini kötü hissetmeyle karakterizedir. V tipi denilen depresyonlar, günümüzde yaygın kullanılan atipik tanımına daha çok uymaktadır. Bu bireylerde, reddedilme duygularına bağlı fırtınalı ilişkiler, bu anlamda reddedilme ve eleştiriye karşı tepki olarak önemli sorumlulukların sık sık ihmal edilmesi ve red olunacağı korkusu ile romantik ilişkilerden kaçınma söz konusudur. Hafif depresyonlarda, antidepresandan çok psikoterapi önerilir. Atipik özellikler kadınlarda 2-3 kat daha sık bulunur. Atipik depresyonda, olumlu olay ve yaşantılara olumlu tepki verme de önemli bir özelliktir.
