LHC - Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (Large Hadron Collider)

Büyük Hadron Çarpıştırıcısı
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC İngilizce "Large Hadron Collider" kelimelerinin baş harflerinden oluşan kısaltma) CERN'de 2008 yılında devreye girip yüksek enerjili parçacık fiziği deneyleri yapılmasına imkân verecek bir projedir. İsviçre - Fransa sınırında, daha önceden kullanılmış olan yerin 100m altındaki çevresi 27 km uzunluğunda olan LEP tünelinde kurulmuştur. Tünel İsviçre ve Fransa sınırının altında her iki ülkenin topraklarına girmektedir. Tünelin çapı 3,8 metredir. Dairesel bir hızlandırıcı - çarpıştırıcı olan LHC, öncelikli olarak protonları ilave olarak da kurşun (Pb) iyonlarını ışık hızı'na çok yakın bir hıza ulaştıracak sonra da deneylerin merkezlerinde çarpıştıracaktır. LHC SPS den alacağı 450 GeV enerjilik protonları 14000 GeV enerjiye çıkaracaktır. İki proton demetinin birbirlerine çok yakın ama aksi yönde dönmelerini sağlamak için süperiletken elektromıknatıslar kullanılacaktır. Süperiletkenlik sağlamak için mıknatıslar -271 dereceye kadar soğutmaktadır ki bu mutlak soğuğun sadece 2 derece üzerindedir.
Projenin yaratacağı mikro kara delikler ve gizemli cisimlerin dünyayı yok edeceği ve solucan delikleri ile zamanda yolculuğun mümkün olabileceği söylentilerine rağmen CERN mühendisleri böyle bir durumun olmayacağını belirtmişlerdir. Standart Modele göre LHC'de kara delik oluşması için gereken şartlar bulunmamaktadır. Bazı genişletilmiş Standart Modellerde uzayda bilinenden fazla boyutlar olduğu kabul edilir ve bu boyutlardan dolayı LHC'de mikro kara deliklerin oluşması mümkündür. Ama Hawking radyasyonuna göre bu mikro kara delikler çok hızlı ışınım yayarak kısa süre içerisinde kendi kendilerine yok olacaklardır, yani tamamen zararsızdırlar.

Ad: Inside_the_CERN_LHC_tunnel.jpg
Gösterim: 542
Boyut: 57.7 KB

LHC tünelinin içten görünümü

Ad: CERN_cables_p1030764.jpg
Gösterim: 494
Boyut: 49.3 KB

LEP'te (Üstte) ve LHC'de (altta) kullanılan 12500 amperlik normal ve süperiletken kablolar

LHC'de Deneyler

Alice deneyi
ATLAS deneyi
CMS deneyi
LHCb deneyi
TOTEM deneyi

MsXLabs Üye Girişi