BEZELYE. Baklagillerden olan bezelye (Pi-sum sativum), gerek besin değeri, gerek toprağı azotça zenginleştirmesi açısından çok yararlı bir bitkidir . Avrupa'nın güneyi ile Asya'nın güneybatısından bütün dünyaya yayıldığı sanılan bezelyenin yüzlerce yıldır tarla ve bahçe ürünü olarak pek çok çeşidi geliştirilmiştir. Bunların çoğu sebze olarak yenir, bir bölümü de yem bitkisi olarak değerlendirilir.
Çeşidine göre boyu 30 santimetreden 2 metreye kadar değişen bezelye otsu ve sarılıcı bir bitkidir. Gövdesi dik duramayacak kadar güçsüz olduğundan, bileşik yapraklarının ucundaki sülüklerle çevresinde bulabildiği desteklere sarılarak tırmanır. Sebze olarak yetiştirilen bahçe bezelyelerinin çiçeği beyaz, tarla ürünü olan yem bezelyelerininki kırmızımsı mordur. Yaprakların koltuğundan çıkan gunlaştığından kışın sonlarına doğru ekilir. Buruşuk taneli sırık bezelyesinin meyve verimi daha yüksek, tohumları daha büyük ve lezzetlidir. Sığır, koyun ve at yemi olarak yetiştirilen yem bezelyeleri bahçe bezelyelerinden daha sert badıçlı, tohumları da genellikle kahverengi ya da beneklidir.
Tek bir çiçek sapının üzerinde kelebek biçiminde birkaç çiçek birden açar. Bitkinin sebze olarak yenen bölümü, yeşil badıç biçimindeki meyvelerin içinde bulunan yeşil ya da sarı renkli yuvarlak tohumlarıdır (bezelye tanesi). Yalnız sultani bezelye denen çeşidi körpeyken toplanıp kabuğuyla (badıcıyla) birlikte, taze fasulye gibi pişirilerek yenir. Bu bezelye çeşidinin badıçları yassı, tohumları küçüktür ve iyice olgunlaşmadıkça kabuğun içindeki zarı sertleşmez. Araka gibi iri taneli çeşitler ise tohumları olgunlaşınca toplanır ve kabuklarından ayrılan iç bezelyeler ya taze sebze olarak yenir, ya da konserve yapılarak saklanır. Dalında kurumaya bırakılan tohumlardan elde edilen bezelye unundan ise çocuk maması ve bezelye çorbası yapılır.
Kaynak: MsXLabs.org & Temel Britannica
