Asıltılar

Asıltılar

Asıltıda molekülden daha büyük boyutta olan katı ya da sıvı madde parçacıkları bir akışkanın içinde çözünmeksizin asılı halde yüzer. Bu nedenle bir asıltı ilk bakışta çözelti gibi homojen gözükse de aslında heterojen bir karışımdır; yani karışımın her noktası birbirinden farklı yapıdadır.

Genel olarak asıltı terimiyle adlandırılan karışımların değişik adlarla anılan birçok örneği vardır. Bir akışkan kütlesi içinde asıltı halinde dağılmış katı parçacıklardan oluşan karışımlara katı asıltı ya da süspansiyon denir. Katı asıltılarda ortama dağılmış olan katı madde parçacıklarının boyutları genellikle akışkanın moleküllerinden çok daha büyüktür. Çoğu kez çıplak gözle görülebilecek kadar iri olan bu parçacıklar zamanla tortulaşarak kabın dibine çökebilir. "Sedimantasyon" da denen bu çökelme olayından sonra akışkan başka bir kaba aktarılarak ya da bir filtreden geçirilerek dipteki tortudan ayrılabilir.
Koloitlerde, ortamda asıltı halinde bulunan parçacıkların boyutları katı asıltıdakinden daha küçük, buna karşılık bir çözeltideki çözünmüş madde moleküllerinden daha büyüktür. Zamanla kendiliğinden dibe çökmeyen ya da kâğıt filtreden süzülerek ayrılamayan bu parçacıklar ancak özel koşullarda, örneğin karışıma pıhtılaştırıcı bir madde katılarak ya da ültrasantrifüjden geçirilerek ayrılabilir. Koloidin görünümü bulanıktır, ama içindeki parçacıklar katı asıltıda olduğu gibi çıplak gözle görülebilecek kadar büyük değildir. Gene de ışığı dağılıma uğratacak boyutta olan bu parçacıklar güçlü bir el fenerinin ışığında fark edilebilir. Doğal maddelerden birçoğu koloit yapısındadır. Örneğin biyokimyasal maddelerin birçoğu kanda çözünmüş olarak, kan proteinleri gibi bazı maddeler ise koloit halinde bulunur.
Bir sıvının başka bir sıvı içinde asıltı halinde bulunduğu karışımlara sıvı asıltı ya da emülsiyon denir. Örneğin yağ ve su molekülleri olağan koşullarda birbiriyle karışmaz; ama ortama emülsiyonlaştırıcı bir madde katıldığında yağ damlacıkları suyun içinde asıltı haline geçerek sütte olduğu gibi ayrılmaz bir sıvı asıltı oluşturur. Asıltı halindeki parçacıkların birbirine bağlanarak peltemsi bir kütle oluşturduğu koloitlere jel denir. Macun denen koloitlerde, örneğin diş macunu ve cam macununda katı parçacıklar sıvı bir çözücü içinde yoğun bir asıltı halinde dağılmıştır. Duman, sis ve bulut örneğinde olduğu gibi katı ya da sıvı parçacıkların gazlar içinde asıltı halinde bulunduğu karışımlara da aerosol denir.

MsXLabs.org & Temel Britannica

MsXLabs Üye Girişi