16. ve. ve 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'ndaki lonca örgütleri bir tür borsa sayılabilirse de, "ticaret borsası" olarak adlandırılan ilk mal borsaları 1886'da Umum Borsalar Nizamnamesi'nin yayımlanmasından sonra kurulmaya başladı. 1892'de İzmir Ticaret ve Sanayi Borsası, 1913'te Adana, 1925'te İstanbul, 1927'de Ankara borsaları kuruldu ve borsa sayısı hızla arttı; 1950'de ticaret borsaları yeniden düzenlendi.
Ticaret bakanlığı gerekli gördüğü yerlerde ticaret borsası kurar ve denetler. Borsaya kayıtlı malların ticaretiyle uğraşanlar borsaya üye olmak zorundadırlar. Bu malların üreticileri borsaya üye olmayabilirler. Ticaret borsasında meslek komiteleri, borsa meclisi ve yönetim kurulu bulunur. Ticaret bakanlığının atadığı borsa komiseri borsayı denetler.
İlk menkul kıymetler borsası Osmanlı döneminde 1873'te, Dersaadet Tahvilat Borsası adıyla İstanbul'da kuruldu; 1906'da adı Esham ve Tahvilat Borsası olarak değiştirildi. Bu borsa 1929'da Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsası adıyla yeniden düzenlendi, ama son yıllara kadar önemli bir etkinliği olmadı.
Hisse senedi ve tahvil piyasasını geliştirmek ve denetlemek amacıyla 1981'de Sermaye Piyasası Kurulu kuruldu. 1985'te kurulan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ise 1986 başında piyasa işlemlerine başladı. Tüzel kişiliğe sahip, özerk bir meslek kuruluşu olan İMKB, Sermaye Piyasası Kurulu'nun gözetim ve denetimi altında çalışır. Başlıca organları genel kurul ile yönetim ve denetim kurullarıdır. Hükümetçe atanan borsa başkanı yönetim kurulunun da başkanıdır.
İMKB'de işlemler üye bankalar, borsa bannan bir komisyoncu şirket ya da kişi aracılığıyla gerçekleştirebilirler. Komisyoncu olabilmek için borsanın üyesi olmak gereklidir. Borsadaki işlemlerin komisyoncular tarafından yapılması, kişi ve şirketlerin hisse senedi ve tahvil alım satımlarını rakiplerinden gizli tutmalarında da yardımcı olur. Borsa komisyoncusu alım satımına aracı olduğu menkul değerler için belli bir oranda komisyon alır.
Kaynak: MsXLabs.org & Temel Britannica
