BOHR, Niels (1885-1962)
Danimarkalı fizikçi Niels Bohr, ışınım ve atom kuramı konusundaki çalışmalarıyla ünlüdür. Atom kuramına katkıları nedeniyle kendisine 1922'de Nobel Fizik Ödülü, nükleer silahların sınırlandırılması konusundaki barışçı çalışmaları nedeniyle de 1957'de Ford Vakfı'nın ilk Barış İçin Atom Ödülü verilmiştir.
Kopenhag'da doğan Bohr, Kopenhag Üniversitesi'nde öğrenimini ve doktora çalışmasını tamamladıktan sonra 1911'de İngiltere'ye gitti. Ertesi yıl Ernest Rutherford'un Man-chester'daki laboratuvarında atomun yapısına ilişkin kuramsal çalışmalarına başladı. Rut-herford, en basit element olan hidrojen için bir atom modeli geliştirmişti. Bu modelden yola çıkan Bohr, atomun artı yüklü ağır bir çekirdek ile bu çekirdeğin çevresindeki yörüngelerde dolanan eksi yüklü elektronlardan oluştuğunu kanıtladı. Bohr'un kuramına göre elektronlar yalnızca belirli yörüngelerde bulunabilir. Bu durumda atom kararlıdır; ne enerji soğurur, ne de enerji yayar. Bir atomun ışık ışınları biçiminde bir enerji yayması için, elektronların bu kararlı yörüngeden çekirdeğe daha yakın olan bir iç yörüngeye atlamaları gerekir. Bu ışıma, kuvantum denen küçük "enerji paketleri" halinde salınır ve gene Bohr'un açıklamasına göre, elektron yörüngelerinin büyüklüğünü ve çekirdekten uzaklığını belirleyen de kuvantum sayılarıdır.
Bugün fiziğin temel kuramlarından biri olan kuvantum kuramı, Bohr'un çalışmalarına başladığı dönemde daha yeni ortaya atılmıştı. Bohr, bilim adamları arasındaki yaygın inancı yıkarak, kuvantum kuramının eski kuramlarla çelişmediğini gösterdi.
II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar Danimarka'ya girince, Naziler'e karşı olduğu için gizlice ülkesinden ayrılmak zorunda kalan Bohr, bir süre İsveç ve İngiltere'de yaşadı. Sonra ABD'ye geçerek New Mexico'daki Los Alamos atom laboratuvannda danışmanlık yaptı. 1945'te ilk atom bombasının atılmasından hemen sonra da, atom silahlarının uluslararası denetimi için büyük bir çaba gösterdi. Aynı yıl ülkesine dönerek Danimarka Atom Enerjisi Komisyonu'nun başkanı oldu. Daha sonra yeniden Kuramsal Fizik Enstitüsü'nün başkanlığına getirildi
Kaynak: MsXLabs.org & Temel Britannica
