Edmund CARTWRIGHT (1743–1823)
Edmund Cartwright, su gücüyle çalışan ilk dokuma tezgâhını icat etmiştir. İngiltere'de, Nottinghamshire'deki Marnham'da doğdu. Özel Wakefield Lisesi'nde ve Oxford Üniversitesi'nde öğrenim gördü.
Meslek yaşamına din adamı olarak başladı. Bir süre papazlık yaptıktan sonra bir rastlantıyla Richard Arkwright'ın Derbyshire'deki iplik fabrikasını gezdi. Arkwright bir iplik eğirme makinesi icat etmişti. Bu yolla kısa zamanda bol iplik elde ediliyordu. Ne var ki, bu iplikler el tezgâhlarında aynı hızla dokunamıyordu. Cartwright bu sorunu çözecek bir dokuma makinesinin geliştirilmesi gerektiğini düşünerek, parasını ve boş zamanını bu uğraşa ayırdı ve sonunda su gücüyle çalışan mekanik bir tezgâh yapmayı başardı. Böylece 1785'te ilk dokuma makinesinin patentine sahip oldu. Bu makine iki kişiyle çalıştırılıyordu. Dokunan kumaşlar oldukça kabaydı. Bu yüzden Cartwright ikinci bir makine geliştirdi ve bu makine çok geçmeden yaygınlaştı.
Cartwright, başlangıçta tezgâhı kullanmayı reddeden dokumacılara bunun değerini kanıtlamak için bir dokuma fabrikası kurdu. El dokumacıları, bu buluşun çok geçmeden kendilerini işsiz bırakacağını düşünerek, tezgâhları yeni kurulmuş olan fabrikayı yaktılar. Bu olay Cartwright'ın iflas etmesine neden oldu. Cartwright yün tarama ve halat yapma makineleri gibi daha başka icatlarda da bulundu. Ne var ki, kendisi bunlardan hiçbir zaman para kazanamadı. Öte yandan, buluşları pamuklu ve yünlü dokuma sanayilerinin gelişmesine yardım etti. Kraliyet Derneği (Royal Society) üyeliğine seçildi. 1809'da İngiliz hükümeti ona, ölene kadar geçimini sağlayacak 10 bin sterlinlik bir ödül verdi.
MsXLabs.org & Temel Britannica
Son düzenleyen Safi; 6 Aralık 2015 22:56
