Roma İmparatorluğu'nun doğuşundan yıllar önce İtalya'nın batı kıyılarında Etrüskler adı verilen bir halk yaşadı. Bu insanların kimler ve nasıl birileri olduğu yüzyıllardır çözülememiştir. Etrüskler Roma' nin kuruluşunda önemli rol oynadılar. Et-rüskler'in ilginç öyküsü, onlardan geriye kalan eski kentlerde yapılan kazılar ve incelemeler sonucu elde edilen bölük pörçük bilgilerin bir araya getirilmesiyle ortaya çıkmıştır.
Etrüsk uygarlığının doruk noktasına ulaştığı, İÖ 5. yüzyılda yaşamış Yunanlı tarihçi Herodot, bu insanların Anadolu'nun batısındaki Lidya'dan gelmiş olduklarını yazar. Sanat ve dinleri Mısır, Kıbrıs ve Mezopotamya uygarlıklarına benzediğinden, tarihçiler Et-rüskler'in Anadolu ya da Suriye'nin kuzeyinden, İÖ 800 dolaylarında gelmiş olabilecekleri görüşündedir.
Arkeologlar kıyıdaki kentlerin Etrüskler'in en eski yerleşim bölgeleri olduğu kanısındadır. Buna göre, Etrüskler'in İtalya'ya karayolundan çok, denizyoluyla gelmiş oldukları düşünülebilir. İÖ 800 yıllarında Arno ve
Tiber ırmakları arasına, sonradan Etruria olarak adlandırılan bölgeye yerleştiler. Günümüzde bu bölgede Toskana ve Kuzey Latium yer almaktadır.
Etrüskler güzel ve çarpıcı sanat yapıtları yarattılar. Bunların büyük bölümü mezarlarda bulunmuştur. Etrüskler'in ilk sanat ürünleri Yakındoğu sanatına, İÖ 6. yüzyıldan sonra ise Yunan sanatına benzerlik gösterir.
Etrüskler. özellikle çok güzel tunç heykeller yapmış, tuncun yanı sıra pişmiş toprak ve kil de kullanmışlardır. Mezarlarında değerli taşlarla süslü takılar ve altın süs eşyaları bulunmuştur. Caere'de (bugün Cerveteri) yapılan bir kazıda tunç bir yatakta yatan bir savaşçıdan kalıntılarla birlikte iki savaş arabası, silahlar, gümüş ve tunç tabaklara rastlanmıştır.
Heykeller ve mezar duvarlarını süsleyen canlı resimler, Etrüskler'in dansa, güreşe, araba ve atletizm yarışmalarına ilgi duyduklarını göstermektedir. Etrüsklü sanatçıların yarattığı insan figürleri kısa boylu, sağlam yapılı, siyah saçlı ve esmer tenlidir.
Kentlerini iyi planladıkları, yapıların çevresindeki duvarların tuğla ya da taştan örülmüş olduğu anlaşılmaktadır. Tapınaklardaki sütunlar ve bezemeler pişmiş toprakla kaplı ahşaptan yapıldığı için bu tapınaklardan geriye hemen hemen hiçbir şey kalmamıştır.
Etrüskler silah olarak mızrak, balta ve bazen de kılıç kullanırlardı. Tanrıları Yunan ve Romalılar'ın tanrılarıyla aynı olmakla birlikte Etrüskler için ölümden sonraki yaşam çok önemliydi. Etrüskler'in doğu ülkelerine özgü dinsel törenlerinin bazısı Romahlar'ca da benimsenmiştir.
Etrüsk dili henüz çözülememiştir. Uzmanlar, dilin anahtarı bulunsa bile, geriye yeterince yazılı belge kalmamış olduğu için fazla bilgi edinilemeyeceği görüşündedir.
Akdeniz'de kıyısı bulunan ülkeler ile ticaret yapan Etrüskler denizci bir halktı. Deniz savaşlarında üstünlük kazanan Etrüsk donanması gücünü birkaç yüzyıl boyunca sürdürdükten sonra giderek Romahlar'ca yıpratıldı.
Etrüskler'in Romalılar'a kolayca yenilmelerinin nedeni ülkenin örgütsel yapısıyla ilgili görünmektedir. 6. yüzyılda 12 kentin bir araya gelerek bir birlik oluşturmasına karşın, ülke birbirinden bağımsız hareket eden kentler topluluğundan oluşuyordu. Kentleri birer birer ele geçiren Romalılar, İÖ 300'de Etrüsk topraklarına egemen oldular. Romalılar Etrüskler'den pek çok şey öğrendiler ve çeşitli işlerde onların uyguladığı yöntemleri benimsediler. Flüt, kaval ve trompet çalmayı da Etrüskler'den öğrendiler. Onların güzel, zevkli giysi ve takılarına özenerek tıpkılarını yaptılar.
Kaynak: Msxlabs & Temel Britannica
