Avrupa'nın kuzeydoğusunda yer alan bir ülkedir. Kuzeyinde Norveç, batısında İsveç ve Botni Körfezi, güneyinde Finlandiya Körfezi ve doğusunda SSCB ile çevrilidir. Resmi adı Finlandiya Cumhuriyeti'dir. Finlandiya büyük bir ülkedir, ne var ki, yaklaşık üçte biri kutup bölgesinde olduğu için nüfusu çok azdır. Kilometrekareye 16 kişi düşer. Finliler ülkelerine Suomi derler.
Ülkenin dörtte üçünden çoğu çam, ladin ve huş ormanlarıyla kaplıdır. Tarıma elverişli topraklar azdır. Ülkenin kuzeyinde geniş bataklıklar, tundralar ve turbalıklar, güneyde ve iç kesimlerinde 50 binden fazla göl vardır. Binlerce küçük adanın çevrelediği kıyılar, birçok koy ve körfezden oluşur.
FİNLANDİYA'YA İLİŞKİN BİLGİLER
YÜZÖLÇÜMÜ: 337.032 km2.
NÜFUS: 4.952.000 (1988).
BAŞKENT: Helsinki. DOĞAL YAPI: Ülkenin yüzde 70'inden çoğu ormanlardan, yüzde 10'u göllerden, yüzde 10'undan daha küçük bir bölümü de tarım alanlarından oluşur. BAŞLICA ÜRÜNLER: Kâğıt, kereste, metal ürünleri ve makineler, ağaç ürünleri, gemi, kimyasal ürünler, dokuma ve giyecek. ÖNEMLİ KENTLER: Helsinki, Tampere, Turku, Espoo, Vantaa, Lahti, Vaasa. EĞİTİM: 7-14 yaşları arasındaki çocuklar için öğrenim zorunludur.
Finlandiya'da iklim serttir. Bazı yıllar ku zeyde, ekim ayında yağmaya başlayan kar, mayısa kadar erimeden kalır. Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyinde yer alan Laponya'da, kışın 51 gün boyunca hiç güneş doğmaz ve sürekli gece yaşanır. Yazın ise 51 gün güneş batmadığı için hava geceleri hiç kararmaz. "Beyaz geceler" yaşanır. Güneyde kış ortalarında gündüz süresi 5-6 saat, yaz ortalarında ise 20 saattir.
Irmaklarda sombalığı ve alabalık, Botni Körfezinde foklar vardır. Laponya'nın ıssız topraklarında ve ormanlarında ayılar, kurtlar ve rengeyikleri yaşar. Laponya halkına Lap adı verilir. Laplar'ın 36.500'ü Laponya'da, 2.000 kadarı ise Finlandiya'da yaşar.
Finliler'in Macarlar'la aynı ırktan olduğu sanılmaktadır. Finliler'in ataları, İS 100 yıllarında Finlandiya Körfezi'ni aşarak güney kıyılarında ilk yerleşim bölgesini kurdular.
Fince, öğrenmesi çok zor olan, ama sözcüklerin yazıldığı gibi okunması nedeniyle, konuşulması kolay bir dildir. Finlandiya'da resmi dil Fince ve İsveççe'dir. Halkın yaklaşık yedide biri İsveççe konuşur. Nüfusun yüzde 90'ı Protestan'dır. Finlandiya laik bir ülkedir.
Finlandiya'nın başkenti Helsinki, aynı zamanda ülkenin başlıca liman kenti, sanayi ve kültür merkezidir; Finlandiya Körfezi kıyısında yer alır. Bir başka önemli sanayi merkezi de Tampere'dir. İkinci önemli liman kenti ve eski başkent Turku'da, 13. yüzyıldan kalma bir katedral ile eski bir kale vardır.Ülkenin en büyük zenginlik kaynağı ormanlarıdır. Bu ormanların yüzde 65'inden çoğu çiftçilere, yaklaşık yüzde 25'i de devlete aittir. Kışları ağaçları kesmek, kabuklarını soymak, onları taşıtlarla ırmak kıyısına taşımak gibi ağır işler vardır. Karların erimesiyle birlikte kütükler göller, ırmaklar ve kanallar ağı yoluyla yüzdürülerek bıçkıhanelere ve limanlara ulaştırılır. Bir bölümü dışarı satılan kerestenin geri kalanı ev yapımında, mobilya, karton ve kâğıt üretiminde kullanılır. Finlandiya'da kömür çıkmadığı için her 10 kütükten dördü yakacak olarak kullanılır.
Ülke mandıralarında iç tüketimi karşılamaya yetecek kadar süt, yağ ve peynir üretilir. Irmak, göl ve denizlerden çok miktarda balık elde edilir. Yaz mevsiminin kısa olması tarımı olumsuz yönde etkiler. Az da olsa patates ve tahılın yanı sıra, güneyde yeşil sebze ve meyve yetiştirilir. Finlandiya'da hidroelektrik ve nükleer santrallardan önemli ölçüde enerji sağlanır. Ulaşımın büyük bir bölümü kanallarla birleşen ırmak ve göllerin oluşturduğu suyollarıyla yapılır. Bunun yanı sıra, gelişkin bir karayolu ağı vardır. Uluslararası ulaşımda, hava ve deniz taşımacılığı önemli yer tutar. Finlandiya'nın büyük bir deniz ticaret filosu vardır.
Hıristiyanlık Finlandiya'ya 9. yüzyılda gelmiştir. 12. yüzyılda Finlandiya'yı denetimleri altına alan İsveçliler ülkede Hıristiyanlık'ın yerleşmesinde önemli rol oynadılar. Finlandiya ortaçağ boyunca bir düklük olarak İsveç'in egemenliği altında kaldı. 16. yüzyılın ortalarına doğru grandüklük oldu; yarı bağımsız bir durum kazanarak kendi anayasasını oluşturdu.
Finlandiya, İsveç Krallığı'na bağlı kaldığı süre boyunca İsveç ile Rusya arasında bir savaş alanı oldu. 1300-1800 yılları arasında aralıksız olarak süren savaşlar Rusya'nın üstünlüğüyle sonuçlandı. Finlandiya Rusya'ya bağlı bir grandüklük oldu. Rus Çarı I. Alek-sandr Finlandiya'nın dinine ve yasalarına karışılmayacağı sözünü verdi. Bu dönemde Finlandiya Rus çarının atadığı görevlilerce yönetildi. Rusya'nın 1905'te Japonya'ya yenilmesinden sonra Finlandiya'da halk tarafından seçilen bir meclis kuruldu. Erkeklere ve kadınlara eşit oy hakkı tanındı. Ne var ki, 20. yüzyılın başlarında Rusya'da gelişen milliyetçi hareket Finlandiya'nın özerkliğini baltaladı. Bu durum Finlandiya'da birçok hak ve özgürlüğün kısıtlanmasına yol açtı. I. Dünya Savaşı sırasında Rusya'da devrim olurken ülke özerkliğini yeniden kazandı ve 6 Aralık 1917'de bağımsızlığını ilan etti.
Kısa bir süre sonra, yönetimi ele geçirmek isteyen sosyalistler ve muhafazakârlar arasında bir iç savaşa neden olan çatışmalar başladı. İç savaşta sosyalistler yenildi. İç savaştan sonra muhafazakârların krallık kurma çabaları başarısızlıkla sonuçlandı. Temmuz 1919'da cumhuriyet ilan edildi.
20 yıla yakın bir süre Finlandiya Cumhuriyeti barış içinde yaşadı. 30 Kasım 1939'da SSCB ile Finlandiya arasında "Kış Savaşı" olarak bilinen savaş başladı. 12 Mart 1940'ta Moskova'da imzalanan barış antlaşması sonunda Finlandiya Karelya Kıstağı'nı ve Finlandiya Körfezi'nde önemli bir liman kenti olan Viborg'u SSCB'ye verdi. 1941 yılında Finlandiya'nın Alman birliklerinin topraklarından geçmesine izin vermesi SSCB ile gerilimi artırdı. Finlandiya ile SSCB arasında çıkan ikinci bir savaş, Eylül 1944'te imzalanan ateşkes antlaşmasıyla sonuçlandı. Bugün Finlandiya'da oldukça yüksek bir yaşam düzeyi vardır. Hükümet yoksullara, yaşlılara, sakat, işsiz ve çocuklara yardım sağlar. Finlandiya atletizm, otomobil yarışları ve kayak gibi sporlar ile mimarlık, heykel ve müzik alanlarında adını duyurmuş bir ülkedir. Çağdaş bestecilerin en ünlülerinden Jean Sibelius Finlandiyalı'dır.
MsxLabs & Temel Britannica
