(1738-1822). Alman asıllı İngiliz astronomi bilgini Sir William Herschel, Güneş sisteminin dışındaki uzak gökcisimlerini inceleyen ilk bilim adamı olarak çağdaş astronominin kurucusu sayılır. Almanya'nın Hannover kentinde doğan Herschel'e ailesi Friedrich VVilhelm adını verdi ve babası gibi müzik eğitimi görmesini sağladı. 1757'de, Yedi Yıl Savaşı sırasında Hannover kenti Fransız işgaline uğrayınca genç Herschel ülkesinden kaçarak İngiltere' ye sığındı ve küçük adını William olarak değiştirdi. İngiltere'de uzun süre müzik dersleri vererek yaşamını kazandı ve 1766'dan 1782'ye kadar Bath'daki bir kilisenin orgculuğunu üstlendi. Bu arada okuduğu kitapların etkisiyle gökyüzünü inceleme tutkusuna kapılmıştı. İşinden arta kalan zamanlarda uzayın derinliğindeki en uzak yıldızlan inceleyebilmek için güçlü teleskoplar yapmaya başladı. L786'da Slough kasabasına yerleşerek kendini tümüyle astronomi çalışmalarına verdi ve 1789'da evinin bodrumunda çağının en büyük gözlem aracını yaptı. Bu, aynasının çapı 121 cm olan 12 metrelik bir yansımalı teleskoptu. Ömrü boyunca hiçbir gözlemevinde görev almayarak çalışmalarını evinde tek başına sürdüren William Herschel'in en büyük yardımcısı kız kardeşi Caroline Lucretia Her-schel'dir (1750-1848). Ağabeyinin gözlem kayıtlarını tutan Caroline de kısa sürede iyi bir astronom olarak yetişti; sekiz kuyrukluyıldız keşfetti ve çok sayıda bulutsu ile yıldız kümesini tanımladı . William Herschel 1781'de Uranüs gezegenini keşfederek büyük bir ün kazandı. Herschel'in İngiltere Kralı III. George'un onuruna Georgium Sidus ("George'un Yıldızı") adını verdiği bu gezegen bir gözlemcinin kişisel çabalarıyla keşfedilen ilk gezegendi. Daha sonra Mars'ı incelemeye başlayan Herschel, bu gezegenin dönme ekseninin de Dün-ya'nınki gibi eğimli olduğunu saptadı. Buradan yola çıkarak Mars'ta da mevsimlerin birbirini izlediği ve kutuplarının Dünya'nın kutupları kadar soğuk olduğu sonucuna vardı. Mars'ın kutuplarının çevresinde gözlemlediği beyaz noktaların buzul takkeleri olduğunu düşünen Herschel'in bu görüşünü çağımızda yapılan araştırmalar da doğrulamıştır Kendi çabalarıyla çağının en ünlü astronomlarından biri olmayı başaran Herschel'i Londra'daki Kraliyet Derneği üyeliğe kabul etti ve çalışmalarını altın madalyayla ödüllendirdi. 1782'de de Kral III. George'un özel astronomluğuna atanan Herschel, kendisine bağlanan gelir sayesinde müzik öğretmenliğini ve kilise orgculuğunu bırakarak bütün zamanını astronomi çalışmalarına ayırdı. Yaşadığı çağda belki de bütün ününü bir gezegen keşfetmesine borçlu olan Herschel, günümüzde özellikle yıldızlar ve bulutsular konusundaki çalışmalarıyla büyük saygı duyulan bilim adamlarından biridir. Gerçekten de yeni bulutsu ve yıldız kümelerine ilişkin birçok katalog hazırlayan Herschel yıldız astronomisinin öncüsüdür. Bazı yıldızların birbirinin çevresinde döndüğünü fark ederek 100'den fazla çiftyıldızin gökyüzündeki yerini belirledi. Teleskopla yaptığı gözlemlerle bazı bulutsuların gerçekte sayısız yıldızı içeren dev topluluklar olduğunu i ortaya koydu. Bugün bu topluluklar gökada ya da galaksi adıyla bilinir (bak. gökada). Bunlardan başka Güneş'i de inceleyen Herschel, bu gökcisminin bütün Güneş sistemiyle birlikte uzayda hareket ettiğini öne sürdü. Güneş gözlemleri sırasında evrende kızıjötesi ışınların varlığını saptadı; ayrıca Satürn ile Uranüs'ün ikişer uydusunu keşfetti. 1816'da "sir" unvanını alan Herschel'in tek oğlu Sir John Herschel (1792-1871) de ünlü bir astronomdur. Babasının bulutsulara ilişkin çalışmalarını sürdüren Sir John 1830'larda Ümit Burnu'na yaptığı beş yıllık bir araştırma gezisinde güney yarıküredeki yaklaşık 69 bin yıldızın ve çok sayıda bulutsu ile çiftyıldızın katalogunu hazırladı. Sir John'un oğulları Alexander ve John da aile geleneğini sürdürerek astronomi alanında çalışmayı seçtiler.
MsxLabs & TemelBritannica
