Büyük Umutlar

Intel'in Bloomfield kod adlı Core i7 işlemcisi ilgili teknik bilgileri iki sene öncesinden beridir biliyoruz. Intel'in bilindik mimarisi Core i7 ile bambaşka bir hale büründü ve oyuncular ilk testlerle beraber CrossFire ve SLI için umut tazelediler. Aslında kabaca bakarsak Intel AMD'nin yaklaşımını kendi mimarisine uygulamaktan çok daha fazlasını yapmadı: Kocaman L2 önbellek dört parçaya ayrılıp küçülürken, onun yerini daha da büyük bir L3 önbellek aldı. Çekirdekleri ve denetleyicileri birbirine bağlayan QuickPath'ın aynen HyperTransport gibi çalıştığını söyleyebiliriz. Ve elbette tümleşik bellek denetleyicisi. Sonuçta Core i7, "temel olarak" AMD Phenom'a ne kadar da benziyor değil mi? Daha önce bilmeseydik Intel'in yeminini bozup bambaşka bir pazara yöneldiğini düşünürdük çünkü bu işlemciler başarım bakımından yeni bir çığır açıyor.





Ama biliyoruz. Hatta sizin sandığınızdan daha fazlasını... Güz döneminde düzenlenen Intel Geliştiricileri Forumu'nda Intel temsilcileri bize Core i7 işlemcileri hakkında çok ayrıntılı bilgiler sundu. Üstelik yeni mimarinin getirdiği başarımı yüzdelerle ifade ederek açıklamayı da bizden esirgemediler. Bu rakamlara göre Core i7'ler video düzenleme, dönüştürme ve profesyonel işistasyonu uygulamalarında harikalar yaratıyor ve oyunlarda da azımsanamayacak bir hızlanma sağlıyorlar. Kısacası, Nehalem mikro-mimarisi oldukça gelişmiş bir teknoloji ürünü. İşte bütün bunlar bize oldukça uçuk bir deney yapmamız için duyduğumuz cesareti verdi. Bununla beraber Intel bu işlemcilerle oyunculardan sanki çok iş dünyasını hedefliyor çünkü dediğimiz gibi oyunlar dışındaki profesyonel uygulamalarda inanılması güç bir başarım artışı söz konusu.





Biraz Altyapıdan Bahsedelim

Şimdi biraz Nehalem'i tamamlayan X58 altyapısının derinliklerine inelim. Yeni yongaseti hakkında tüm detaylar çıkmadan önce X58'in CrossFireX için iki x16 PCI Express 2.0 yuvası üzerinden tam bant genişliği sunacağını işittik. X48 yongaseti halihazırda aynı donanıma ve desteğe sahip olduğu için ilk önce pek şaşırmamıştık.
Daha sonra X58'in bununla da yetinmeyip aynen Intel'in Skulltrail platformu gibi Nvidia SLI teknolojisini de destekleyeceği yönünde söylentiler çıkmaya başladı.




Söylentiler de evrim geçirebilen varlıklardır. SLI teknolojisinin destekleneceği kesinleştiği anda biz de dahil olmak üzere pek çok donanım uzmanı bunun ancak nForce 200 köprü yongasıyla sağlanabileceğini düşünmekteydi. Fakat birkaç hafta sonra düzenlenen NVISION '08 etkinliğinde şirket X58'i doğal yollardan, yani köprü yongasına gerek olmadan destekleneceğini müjdeledi. Ayrıca bu desteğe üçlü (3-way) SLI teknolojisi de dahil edildi. Kısacası SLI desteğinin ek yonga gerektireceği konusunda yanılmış olduk. SLI bir yonga meselesi değil, lisanslama meselesiymiş. Nvidia aynı etkinlikte bizimle SLI lisansı elde etmenin şartlarını ve aşamalarını paylaştı ve X58 ile nForce 200'ün beraberce kullanıldığında neler olabileceğini de söyledi.


X58 Ve SLI Seçenekleri

Dedik ya SLI bir yongaseti meselesi değil, lisans meselesi. O yüzden her X58 anakartının aynı anda SLI desteleyeceğini düşünmek hayal kırıklığı yaratabilir. Bir anakartın SLI lisansı alması için ne gerekli? İlk önce ilgili anakart Nvidia'nın araştırma merkezinde kararlılık, güç, uyumluluk ve katman deneylerinden geçer puan almalı. Ondan sonrası kolay zaten.
Nvidia'nın lisans için firmalardan ne istediğini bilmiyoruz ancak her anakart üreticisi belirli bir ücret ödemek zorunda. Ayrıca en ucuz X58 anakartın fiyatı bile 300$'ın üzerinde olduğuna göre anakartların toplam maliyetine SLI lisanslama ücreti de eklenmiş olabilir.





Nvidia'ya göre onaylama süreci oldukça ayrıntılı ve geniş. Anakartlar ikili, üçlü ve dörtlü SLI yapılandırmalarıyla ve bir grup farklı üçüncü parti cihazlarla deneniyor. Üstelik sistem en fazla ilgi gören 15, deneylerde en sık kullanılan 15 ve PhysX desteği olan 15 oyunla beraber test ediliyor ve video oynatma/dönüştürme başarımı da dikkate alınıyor. Üstüne üslük sistemler mekanik olarak da bir takım deneyden geçiyor. Son olarak bir işkence deneyinden daha geçtikten sonra PCI Express tanımlarına ne kadar uyduklarına bakılıyor.
AMD'de de CrossFireX uyumluluğu için kartları benzer deneylere tabi tutmakta. O yüzden kendisinin üretmediği bir platform için ilk kez lisanslama işine girişen Nvidia'yı bu sıkılığından dolayı yadırgamayın.
Doğal olarak X58 anakartını SLI yapılandırmasıyla beraber kullanmak için satın alacaksanız gözünüzü dört açmalısınız. Örneğin Intel'in kendi anakartı DX58SO SLI desteklemiyor. Intel'e bunun nedenini sorduk ve iki şirketin çıkarlarına uygun şartlar olmadığı için lisanslama işlemi yapılmadığını öğrendik.
Yuvalar Ve Hatlar

X58 anakartlara bakarken altı farklı yuva ve hat yapılandırmasıyla karşılaşabilirsiniz. Bunlardan dördünü PCI Express hatlarının tamamını X58 kuzeyköprüsünden aldıkları için doğal kabul ediyoruz. Diğer iki yapılandırma Nvidia'nın nForce 200 köprü yongası ile fazladan hat sağlıyor.


En basit yerleşim şekli, 16 hatlı iki adet x16 yuvası. Çift Nvidia ekran kartı kullanacaklar için en uygun çözüm bu.



Doğal üç yuvalı yerleşim kulağa daha bir hoş geliyor (3-Way SLI). X58 bu durumda da üç yuvaya birden yeteri kadar hat sağlayabiliyor ancak bit yuva 16 hattın tümünü alırken diğer yuvalara sekizer adet hat düşüyor. Ancak bunlar birer PCI Express 2.0 hattı olduğu için darboğaz oluşma ihtimalinden bahsetmek biraz mantık dışı olur çünkü 2.0 standardının veriyolu genişliği eski 1.1 standardına iki kat fazla ve bu yola sığmayacak büyüklükte bir ekran kartıyla daha tanışmadık.



Henüz yukarıdaki gibi bir yerleşime sahip anakart görmesek de Nvidia dört yuvanın doğal olarak desteklendiğine dikkat çekiyor. Dört yuva ihtiyaçtan fazla mı? İhtiyaçtan ihtiyaca göre değişir. Mesela bir üçlü SLI yapılandırması kurup dördüncü yuvaya da PhysX teknolojisi için daha zayıf bir Nvidia ekran kartı takabilirsiniz. Öte yandan aşırı ısınma ve güç tüketimi bu yapılandırmanın kurulmasında büyük birer engel oluşturuyorlar. Elektrik faturasını ödeyebilecek kadar zengin olsanız da dört adet GeForce GTX ekran kartı sisteminizi fırına çevirmek için yeterlidir.




Üç veya dört yuvanın her birine Nforce 200 köprü yongasıyla x16 hat vermek mümkün. Tek nForce 200 üç adet, çift nForce 200 ise dört adet ekran kartı yuvası için gerekli. Nvidia, nForce 200 yongalarının her iki ekran kartı arasındaki haberleşme mesafesini kısaltarak başarımı olumlu yönde etkileyebileceğini iddia ediyor. Buna rağmen anakart üreticileriyle yaptığımız görüşmelerde nForce 200 yongası eklemeye gerek duymadıkları izlenimini edindik. Yine de yoğun bilimsel hesaplamalar için kullanılan Tesla anakartlarında bu yongalar oldukça işe yarayabilir.

Uyarılar, Gerçekçilik Ve Sürücü Cehennemi

Intel'in X58 yongaseti olmadan SLI ve CrossFire testlerini aynı anakart üzerinde yapamazdık. O yüzden geçmişte yapılan testlerin ayırt ediciliğine şüpheyle bakanlar oluyordu. Artık böyle bir sorunumuz yok. Bununla beraber bu deneyleri yapan bizler için her şeyin düzgün gittiğini, her aşamanın sorunsuzca gerçekleştiğini söyleyemeyiz. Kötü haberimiz şu ki bu sorunlarını aynılarını sizler de yaşayabilirsiniz.






Birincisi en güçlü ekran kartlarını yan yana koyup çalıştırdığımızda oluşan muazzam ısı. Tek bir HD 4870 veya GTX 280 çalıştırdığınızda pek sorun olmaz çünkü kartların fanlarının hava alacak yeterli boşluğu var ancak iki tanesini bir araya getirdiğinizde birinin fanının önü diğeri tarafından tıkanmış gibi oluyor ve daha sonra kartlarınızın yanmaması için dua etmeye başlıyorsunuz. Böyle bir durumda kartların sürücüsü fan hızını kendiliğinden arttırıyor ve fan inanılmaz bir hızla dönüp gürültüye sebebiyet veriyor. Üç tane GTX 280'i bir araya getirdiğiniz durum daha kötü çünkü ortadaki GTX 280'i arada tost oluyor. Böyle bir durumda kasa-içi soğutma da yetersizse, hava akışı yeterince iyi değilse ısınmaya bağlı kararlılık sorunlarıyla karşılaşmak olasılıklar dahiline giriyor. Sürücü fan hızını otomatikman yükseltip bu sorunun üstesinden geliyor ancak siz işinizi yine de garanti altına almak isteyebilirsiniz. Bunun için RivaTuner veya Catalyst sürücü yazılımını kullanarak fanları tam devirde çalıştırabilirsiniz.
Sürücülerle Boğuşmak
İkinci büyük sorunla yüz yüze gelmeye hazır mısınız? Sürücüler ve son çıkan oyunlar. Geçen temmuz ayında Core i7 ve X58 platformuyla ilk kez oynama şansı edindik ve elimizde HD 4800 serisi kartlarımız da vardı. Nvidia'nın SLI desteğinin X58'e gelip gelmeyeceğinin tartışıldığı o günlerde kartta CrossFire desteği hali hazırda mevcuttu. Buna rağmen sadece iki hafta içinde AMD başarımı arttırmaya yönelik tam üç resmi sürücü çıkardı. Fakat yaptığımız deneylerde firmanın işaret ettiği oyunların pek de hızlanmadıklarını gördük.





Nvidia'nın tarafında durumlar bu açıdan biraz daha iyi. Ancak buna rağmen Nvidia'nın bize sunduğu sürücü henüz beta aşamasındaydı. 180.43 beta sürücüsü X58 anakartları üzerindeki SLI desteğini etkinleştiriyor. Şimdilik bu sürücü Nvidia'nın 180 serisi sürücülerle beraber sunacağı yeniliklerin pek azını içeriyor. Çok-ekranlı SLI desteği ve PhysX işlemleri için GPU atama özelliği için hala tam sürümü beklemek zorundayız. Core i7 17 Kasım'a kadar ambargo altında olduğu için o günden önce bunları test etme şansımız yok.
Beklentilerimizi Yükselten Intel
Yeniden IDF'ye dönecek olursak, Intel bizi küçük gruplar halinde oturtup Core i7'nin elde ettiği bazı deney sonuçlarını gösterdi ve duyuru tarihinden sonra hangi modelleri göreceğimiz hakkında bilgi verdi. İyi de Intel'in hangi modelleri çıkaracağını fiyatlarıyla beraber zaten önceden biliyorduk. Ayrıca Intel'in kendi anakartı DX58SO'nun üç kanal bellek desteklediği halde altı yerine dört tane bellek yuvası taşıdığını da (Intel'in en ateşli yöneticileri bile bu anakartın tasarımını övmeye yeltenmediler). Ve Intel'in sunumunun sonunda önceden sahip olduğumuz düşünceler pek de değişmedi: Bu tasarımın nelere gebe olduğunu bilmeyen kalmadı.
Bildiğiniz gibi Intel'in Core 2 mikro-mimarisi büyük kapasiteli L2 önbellekten oldukça yarar sağlıyor (45 nm çift çekirdekli işlemcilerde bile 6MB önbellek var). Core i7'de ise her biri 256 KB olan dört adet L2 önbellek ve bir tane büyük 8 MB L3 önbellek bulunmakta. Sonuç olarak yeni önbellek yapısıyla (ve tabii ki Hyper-Threading'in yeninden doğuşuyla) Core i7 masaüstü işlemcileri eski mimarilerden çok daha fazla başarım vaat ediyor. Fakat ne yazık ki oyunlar için o kadar iddialı konuşamıyoruz. Intel IDF'de bize bu konuda biraz bir şeyler çıtlatarak böyle bir deney yapmamız için gereken umudu bize verdi.


Donanım Tutkunlarının Cenneti İşte Burada

En iyi parçaları seven biriyseniz bugünkü deneyimiz için kurduğumuz sistemler ağzınızın suyunu akıtabilir.
Şu an satın alınabilecek en pahalı ve en güçlü sistemleri topladık: Intel Core i7 965 Extreme, Intel Core 2 Extreme QX9770 ve AMD Phenom X4 9950. Hatırlarsanız Core i7'nin X58 yongaseti hem CrossFireX, hem de SLI desteklediği için sadece tek bir anakart tüm ekran kartı yapılandırmalarımıza ev sahipliği yaptı. Core 2 Extreme işlemcimiz için ayrı platformlar kullanmak zorundaydık: CrossFireX için X48 ve SLI için nForce 790i SLI Ultra. Phenom X4 için sadece CrossFireX yapılandırmasını AMD 790FX yongasetli bir anakartla beraber kullandık. Her sistemde de farklı grafik yapılandırmaları kullandık. Bunları alttaki gibi listeleyebiliriz:

• X58 (Core i7 Extreme): GeForce GTX 280 ile 1/2/3-way SLI ve tek bir Radeon HD 4870 ve iki Radeon HD 4870 X2 ile 1/2/4-way CrossFireX
• X48 (Core 2 Extreme): tek bir Radeon HD 4870 ve iki Radeon HD 4870 X2 ile 1/2/4-way CrossFireX
• 790i SLI Ultra (Core 2 Extreme): GeForce GTX 280 ile 1/2/3-way SLI
• 790FX (Phenom X4): tek bir Radeon HD 4870 ve iki Radeon HD 4870 X2 ile 1/2/4-way CrossFireX

Bu incelemede adlarını vurgulamadığımız birkaç kart üreticisine deney düzeneğimize yapmış oldukları katkılardan dolayı teşekkür etmek isteriz.

• Zotac hepsi standart hızlarda çalışan üç adet GeForce GTX 280 verdi
• Sapphire hepsi standart hızlarda çalışan iki adet Radeon HD 4870 X2 verdi
• ASUS Rampage II Extreme ve P6T Deluxe anakartlarını verdi
• Gigabyte EX58-Extreme anakartını verdi
• Cooler Master UCP 1100W güç kaynağı verdi
• Corsair 6 GB DDR3-1600 bellek verdi (TR3X6G1600C8D)
• OCZ 6 GB DDR3-1333 (OCZ3P1333LV6GK) verdi

3DMark Vantage

3DMark Vantage artık adil bir ölçüm aracı değil çünkü yazılımın PhysX desteği Nvidia ekran kartlarının fazladan puan elde etmelerini sağlıyor. O yüzden AMD/ATI ve Nvidia'nın aldığı puanları ayrı ayrı değerlendirmeliyiz. Bununla beraber genel puanlar yerine GPU puanlarına bakmak ayırt edici olacaktır. Fark ettiyseniz grafiklerimizde Nvidia kartların bulunduğu sistemlerin CPU puanları bir hayli yüksek. Bunun nedeni PhysX API'lerinin GPU'yu karşılaştırma yazılımına CPU gibi tanıtması ve fizik hesaplamalarını CPU yerine GPU'nun paralel işlemcilerine yaptırması.






Core 2 Extreme'den Core i7 965 Extreme'e geçince GeForce GTX 280'nin işlemci (CPU) ve genel puanları arasında belirgin bir fark görüyoruz. Diğer yandan herhalde Nvidia bu yazılım için X58 ile ilgili sürücülerini henüz yeterince iyileştirmediğinden GPU puanlarının daha düşük olduğunu görmekteyiz. Diğer bir olasılık da anakartımızın PCI Express yuvalarının x16/x8/x8 hatlı olması olabilir. Düşüklüğünün nedeninin bu olduğundan emin olmak için nForce 200 köprü yongasına sahip anakartları beklememiz gerekiyor.
Benzer şekilde AMD Radeon HD 4870'lerin GPU puanları Core 2'den Core i7'ye geçince ihmal edilemez derecede daha yüksek çıktı. Sürücülerle de alakalı olabileceği gibi Intel'in yeni platformu da puanlara etki etmiş olabilir.



Sonuç

Şüphe yok ki zengin olmak için bundan daha iyi bir zaman olamaz. Cepleri dolu oyun tutkunları 1000 Dolarlık Core i7 965 Extreme ile sadece oyunlarda yüksek başarım elde etmeyecekler, aynı zamanda çoklu-ortam ve 3B tasarım uygulamalarında, bilimsel hesaplamalarda müthiş bir hızlanmaya şahit olacaklar (oyunlar dışındaki uygulamalarda Core i7'nin başarımı budur.


Core i7 ile oyunlarda daha yüksek başarım dedik ama bu başarım artışı cennet ferahlığından söz etmemizi sağlayacak kadar etkileyici değil. Yine de Intel'in tek bir anakart üzerinde CrossFireX ve SLI desteği sunması oyuncular için bulunmaz bir nimet.
AMD ve Nvidia'nın sık sık karşı karşıya geldiğimiz tuhaf değerler ve sistem hataları konusunda en kısa sürede adımlar atması gerekiyor: Sık sık çökme yaşanması, kullanıcıların fan hızına elle müdahale etmesine neden olan aşırı ısınma sorunu ve sürücü hatalarından kaynaklanan düşük başarım sonuçları gibi... Her şeye rağmen her türlü yeni teknolojiyi çıkar çıkmaz almak gibi bir psikolojik durumunuz varsa, X58 sizi asla üzmeyecektir. Yalnız "birazcık" pahalı geldiyse diğer seçeneklerimiz neler? Nvidia'nın 790i SLI anakartları tek bir çoklu GPU yapılandırmasını destekliyor. Nitekim Intel X48 de öyle. AMD'nin 790FX yongaseti de iyi fakat deney sonuçlarında da görebileceğiniz gibi Phenom işlemcileri birden fazla ekran kartını beraberce kullanınca biraz darboğaz teşkil ediyor. Biliyorsunuz AMD ilk 45 nm işlemcilerini sunucu pazarı için çıkarttı. 45 nm Deneb çekirdekli masaüstü işlemcileri ise varmaya çok yakın. Bununla beraber daha büyük L3 önbelleğin bu işlemcileri eskisinden çok daha iyi yapacağına şüpheyle bakıyoruz. Yeni üretim teknolojisinin en büyük yararı saat hızı ve hızaşırtma bakımından olacak. Zaten bunlar başarıma doğrudan etkiyen etmenler. Gene de AMD'nin aynı mimariyle Core i7'ye karşı mücadele etmesi zor gözüküyor.




AMD'nin Radeon HD 4870'leri bazı oyunlarda GTX 280'lere kök söktürüyor fakat şirketin sürücüler üzerinde biraz daha çalışması gerekiyor. CrossFireX yapılandırması birçok oyunda işe yarasa da yine birçok oyunda neredeyse hiçbir kazanç sağlamıyor. Hatta çoklu GPU yapılandırmalarına en çok ihtiyaç duyulan çözünürlük olan 2560x1600'de ne SLI ne de CrossFire arzu edilen hızı veriyor. Anlaşılan o ki 30" ekranı olan fazla oyuncu yok. Bununla beraber işlemciye 1000 USD, ekran kartlarına toplam 1000 USD ve anakarta en az 300 USD verebilecek birinin çok büyük boyutlu LCD ekranlara da 1300 USD vermekte tereddüt edeceğini pek düşünmüyoruz. Başarım hatalarının nedenlerini ve nasıl çözüleceklerini öğrenmek üzere şu an AMD ile beraber çalışıyoruz. İşe yarar bilgiler edindikçe bunları sizlerle paylaşmaktan mutluluk duyacağız.


Nvidia'nın GeForce GTX 280 kartları 1920x1200 çözünürlüğünde gerçekten iyi iş çıkartıyorlar. Yalnız üstteki paragrafta değindiğimiz gibi 2560x1600'de bu kartlara bir haller oluyor. Crysis, Warhead, Supreme Commander bu çözünürlükte Nvidia kartlara hiç acımadılar. Ne var ki GeForce GTX 280 yapılandırmaları genelde AMD'nin çözümünden daha hızlıydılar. Bunda en büyük katkı payı X58 anakartların SLI desteğini etkinleştiren yeni GeForce 180 sürücü paketine ait olmalı.



Bu yarışmanın galibi Intel'in X58 altyapısı üzerinde çalışan Core i7/SLI/CrossFire sistemleri ve Intel altyapısı üzerinde Nvidia SLI teknolojisini kullanmayı düşleyen birçok oyun tutkunu. Yalnız her iki grafik devinin de ev ödevlerini henüz bitirmediklerini hatırlatmak istiyoruz. Fakat eksiklikler nasıl olsa giderileceği için hangi takımdan olursa olsun istediğiniz bir çift ekran kartını X58 anakartınız üzerinde yan yana koyup şimdiden oyunların tadını çıkarabilirsiniz.