Küresel krizin etkisiyle sanayi üretimindeki düşüş hızlandı. Sanayi üretimi Ekim ayında yüzde 8.5 azaldı ve 2001 krizinden bu yana en düşük düzeyde gerçekleşti.

Ekonomik büyümenin öncü göstergesi niteliğindeki sanayi üretiminde düşüş Ekim ayında hızlandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, sanayi üretimi Ekim ayında yüzde 8.5 azaldı. CNBC-e anketinde üretimin yüzde 7.6 azalması bekleniyordu. Böylece üretimdeki düşüş 2001 Kasım ayından bu en yüksek düzeyde gerçekleşti.

Sanayi üretiminde yedi yıl aradan sonra ilk defa üç ay üst üste küçülme görüldü. Üretim Ağustos’ta yüzde 4.1, Eylül’de yüzde 5.2 ve Ekim’de yüzde 8.5 azaldı. Büyümenin üçüncü çeyrekte eksi olması bekleniyor. Dördüncü çeyreğin ilk ayı olan Ekim’deki daralma da son çeyrekteki büyümeye ilişkin kötü bir sinyal olarak algılanıyor.


Ekim ayında üretim madencilik sektöründe yüzde 15.4 artarken, imalat sanayi sektöründe yüzde 10.3, elektrik, gaz ve su sektöründe yüzde 1.5 azalma gerçekleşti.

Ekim ayında üretimde en yüksek düşüş oranı yüzde 29.4 ile metal eşya sanayii (makine teçhizat hariç) imalatında gerçekleşti. Onu yüzde 23.8 ile ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) ve yüzde 21.8 ile ana metal sanayi izledi.


Yılın 10 aylık döneminde toplam sanayi üretimi sanayi üretimi yüzde 1.4, madencilik yüzde 7.9, imalat sanayi yüzde 0,7, elektrik, gaz ve su ise yüzde 5,4 artış gösterdi.

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) ekonomisti Başar Yıldırım, sanayi üretimi ile büyüme arasındaki yüksek oranlı korelasyona işaret ederek, “Bu düşüş 2008 büyümesini çok negatif etkileyecek. Yerli ve yabancı bütün kuruluşlar zaten 2008 büyüme beklentilerini rezive etmişlerdi. Biz bu rakamlarla tekrar bir revizyon geleceğini düşünüyoruz” dedi. Yıldırım, 2008 için öngördükleri 1.8 büyüme rakamlarının 1.2’lere kadar düşebileceğini, hatta bunun bile iyimser bir beklenti olduğunu söyledi.


Üretime ilişkin bir kötü veri de kapasite kullanımından geldi. İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranı Kasım ayında 9.7 puan azalarak yüzde 72.9 düzeyine geriledi. Kapasite kullanım oranı 2003 Şubat’ından beri en düşük düzeye indi.

Bu azalmada iç pazarda talep yetersizliği yüzde 48.3 ve dış pazarda talep yetersizliği yüzde 27.8 oranında etkili oldu. Ayrıca mali imkansızlıklar yüzde 3.8, yerli mallarda hammadde yetersizliği yüzde 3.3, ithal mallarda hammadde yetersizliği yüzde 2.2, işçilerle ilgili meseleler ise yüzde 1.5 oranında etkili oldu.

Kapasite kullanımının en düşük olduğu sektör, yüzde 45.1 ile büro, muhasebe bilgi işlemleri makine imalatı olarak belirlendi.


Sanayi üretimi rakamlarını değerlendiren İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük, “Sanayide, Eylül ve Ağustos aylarındaki düşüşler, üçüncü çeyrek büyümesini riske atmıştı. Şimdi 2008;in dördüncü çeyreğinin de riske girdiğini görmekteyiz. Açıkça SOS sinyalleri veren bir sanayi ve ekonomi karşısında, etkin önlemler almak için daha neyin beklendiğini anlamakta güçlük çekmekteyiz” dedi.