EVREN

1. Gök varlıklarının tümü, kâinat, kozmos: Evrenin gizlerini araştırmak.
2. Var olan her şeyin bütünü (sözcük gökfizikte büyük harfle başlar).
3. Bir kimsenin içinde yaşadığı ortam, her günkü çevresi: Bütün evreni, bu sıkıcı kasabayla sınırlıydı.
4. Yerkürede yaşayanların tümü: Bu büyük buluş, evrenin her köşesinde yankılar uyandırdı.
5. Bir kimsenin duygu ve düşünce alanı: Onun evreninde karamsarlığa, umutsuzluğa yer yoktu.
6. Esk. Ejderha, büyük yılan.

—Mant. Söylem evreni, akılyürütme tara modelleri, sıfır ölçek etkeni ve Evren'in enerji ilk saniyeler süresince, temel parçacıkların (özellikle proton, elektron ve karşıtparçacıkları) oluşması için yeterlidir. Sıcaklık azalarak 109 K düzeyine indiğinde, termonükleer kaynaşma tepkimeleri ortaya çıkabilir; bu tepkimeler, özellikle hidrojen, helyum ve az miktarda döteryum gibi hafif çekirdeklerin bireşimini sağlar. Evren'in hafif elementlerinin bu temel bireşimi, yaklaşık ilk çeyrek saatte oluşur. Evren'in bu ilk evrim aşamasına "ışınım evresi” adı verilir; çünkü bu evrede toplam enerji yoğunluğuna ışınım egemendir. Bu evrenin sûresi 100 000 yıldır ve günümüz Evrenine oranla en az 1 000 kez daha yoğundur. Bunu günümüz Evrenini de içeren, soğumuş, daha az yoğun, yansız bir evre izler. Buna "maddenin egemen olduğu evre” denir; çünkü toplam enerji yoğunluğuna temel katkıyı madde sağlar. Düzenli yapılar (gökadalar, vb.) bu evre boyunca gelişmiştir. Gökadaların oluşumu, günümüz Evrenine göre 10 ile 100 kez daha yoğun bir döneme rastlar.