Deniz Kuvvetleri (Donanma): Osmanlı deniz kuvvetleri, Karesi, Menteşe, Aydın gibi denizci beyliklerin hakimiyet altına alınmasıyla sahip olunan gemi ve personeliyle kuruldu. İlk zamanlarda Karamürsel, Edincik ve İzmit'teki gemi inşa tezgâhları, Yıldırım Bayezid Han zamanında (1386-1402) Gelibolu, Yavuz Sultan Selim zamanında (1512-1520) Haliç, Kanunî Sultan Süleyman zamanında (1520-1566) Süveyş ve zamanla Rusçuk, Birecik tersaneleri kuruldu. Bu tersanelerde kürekli ve yelkenli gemiler imal ediliyordu. Buharlı gemilerin keşfiyle 1827'de donanma, buğu denilen bu gemilerle de donatıldı. Kürekli gemi çeşitleri olarak; uçurma, karamürsel, aktarma, üstüaçık, çete kayığı, brolik, celiyye, çamlıca, şayka, firkate, mavna, kalite, gırab, şahtur, çekelve, kırlangıç, baştarda ve kadırga kullanıldı. Yelkenli gemi çeşitlerinden de; ateş, ağrıpar, barça, brik, uskuna, korvet, kalyon, firkateyn, kapak ve üç ambarlı kullanıldı. Donanmanın başı, 1867 yılına kadar kaptan-ı derya, bu tarihten sonra da bahriye nazırı unvanını taşıdı. Osmanlı donanması; muazzam teşkilatı, kuvvetli harp filosu, cesur, üstün kabiliyetli kaptan ve leventleriyle, Karadeniz, Ege Denizi, Akdeniz ve Kızıldeniz'e hakim olup, Hind ve Atlas Okyanuslarında Osmanlı sancağı ve armasını dalgalandırıp temsil ediyorlardı. Osmanlı donanmasının 27 Eylül 1538 tarihinde, müttefik Avrupa devlet ve kavimlerinden meydana gelen Haçlı donanmasına karşı kazandığı Preveze Deniz Zaferi, bugün de Deniz Kuvvetleri Günü olarak kutlanmaktadır. Deniz Ticareti Osmanlı Devleti askeri gücün ticaretten üstün bir değer olduğunu kabul etmiş ve denizde ticaret haklarını da, Venedik ve Fransa başta olmak üzere, öteki devletlere bahşiş olarak vermişti. Denizlere açılarak dünyaya yeni bir çehre verme döneminde Osmanlı Deniz Ticareti İstanbul ile Mısır arasında hacı seferleri yapma düzeyinde kalmıştı. Rum asıllı Osmanlı armatörleri de kapitülasyon haklarından yararlanmak için gemilerini başta Fransız olmak üzere yabancı bayrak altında dolaştırmakta idiler. Osmanlı Devleti'nin ilk ticaret filosu, İkinci Meşrutiyet'ten az önce Bahriye Nezareti'nin teşkilatı içinde kuruldu. Bu arada Heybeliada'daki Bahriye Mektebi (Deniz Okulu)'ne bir ticaret kaptanı bölümü eklendi. Ancak, ticaret gemilerinde subaylar da görev alabiliyorlardı. Türlü adlar altında çalışan ticaret filosu son olarak Seyr-i Sefain idaresi adını almıştı. Bunun yanında, birer ikişer gemiye sahip, özel kuruluşlar ile şehir içi seferleri yapan Şirket-i Hayriye ile Haliç şirketi vardı. Cumhuriyet devri Türk denizciliğini bu haliyle buldu. Ticaret filosunun denizci kaynağı da Hamit Naci adlı emekli bir deniz subayının kendi teşebbüsü ile Üsküdar'da kurmuş olduğu özel Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Makinist Mektebi idi.
kaynak Son düzenleyen fadedliver; 10 Şubat 2009 20:01
