A lm. Kuh (f), Fr. Vache (f), İng. Cow. Familyası: Boynuzlugiller (Bovidae). Yaşadığı yerler: Evcil olarak dünyânın her tarafında yetiştirilir. Özellikleri: Mideleri dört gözlüdür. Geviş getirir. Et ve sütü için beslenir. Ömrü: 20-25 yıldır. Çeşitleri: Friz (Holstein), Jersey, Simental, Montafon, Plevne ırkı, Silifke ırkı en çok bilinen süt inekleridir.

Ergin dişi sığırlara verilen ad. Boğanın dişisi olarak da bilinir. Karnının altında iki arka bacağı arasında iri memeleri vardır. Otla beslenir. Midesi dört gözlüdür. Geviş getirir. Boynuzları dâimî olduğundan kırılınca yenisi çıkmaz. Bütün sığırlar gibi üst kesici dişleri bulunmadığından otu alt çene dişleriyle keser. Günde 70 kg kadar ot yer. Sütünden, etinden, deri ve gübresinden faydalanılır. Yük ve çekim hayvanı olarak da kullanıldığı yerler vardır. Evcil olarak insanın bulunduğu her yerde beslenir. Geceleri ahırlarda barındırılır. Otlak hayvanı olduklarından gündüzleri mer’alara salınır. Canlı süt fabrikasıdır. Dokuz aylık gebelikten sonra genellikle bir yavru doğurur. Doğumda ikiz nâdir görülür. Yavrusuna buzağı denir. Süt için beslenen en önemli ırklar şunlardır:

Friz: Anayurdu Hollanda olan siyah-beyaz benekli, uysal, iri hayvanlardır. Bol süt veren bir ırktır. Yılda 9000 litreden fazla süt verir. Sütün yağ oranı az olduğundan karton kutularda ambalajlanarak piyasaya sürülebilir. “Holstein” olarak Trakya bölgesinde beslenir.

Jersey: Anayurdu İngiltere’nin Jersey Adasıdır. Sütünün yağ oranı bol olduğundan tereyağı üretiminde kullanılır.

Guernsey: Anayurdu Fransa kıyısındaki Guernsey adasıdır. Farklı iklim şartlarına dayanıklı olduğundan Antarktika’da bile beslenebilir. Kaliteli yağlı süt verir.

Simental: İsviçre’nin süt ırkı ineğidir. Yılda 3000-4000 litre süt verir. Dayanıklı bir soydur. Koşum hayvanı olarak da kullanılır.

Ayrshire: Anayurdu Güneybatı İskoçya’dır. Çok iyi besinlerle beslenmese de iyi süt verir. Ekonomiktir.

Montafon: Türkiye’de yaygın olarak yetiştirilen bir ırktır. Anayurdu Avustralya’dır. Yılda 3000-4000 litre süt verir.

Boz ırkı (Plevne ırkı), yerli kara ırkı, doğu kırmızı ırkı, güney kırmızı ırkı (Silifke ırkı) yurdumuzun çeşitli bölgelerinde yetiştirilen diğer süt ırklarıdır. Etlerinden de istifade edilir.
Page 1 Süt İneklerinde Üreme ve Döl
Verimi
Bir süt sığırı işletmesinde her
inekten
yılda
bir
yavru
almak
amaçlanmalıdır. Aksi halde karlılık
düşecektir. Kızgınlık düve ve ineklerin
çiftleşme isteği göstermeleridir. Bu
durumdaki hayvanlara boğasak veya örsek
denir. Sığırlarda kızgınlık 14-18 saat
devam eder ve hayvan gebe kalmazsa 18-
24 gün arasında değişmek üzere ortalama
21 gün sonra tekrar kızgınlık gösterir.
Kızgınlık Nasıl Anlaşılır
Diğer hayvanların üzerine atlar. Başka
hayvanların üzerine atlamasına izin
verir.
Ferç (üreme organının dış kısmı) şişmiş
ve kızarmıştır, yumurta akına benzer
bir akıntı gelir, buna çara denir.
Diğer hayvanların fercini koklamaz,
kendisinin koklanmasına izin verir.
Yem yemez. Huzursuzdur. Merada
kuyruğunu diker, sağa-sola koşar. İştah
ve sütü azalır
Gece diğer hayvanlar yatarken o ayakta
durur. Böğürür, sık sık havayı koklar.
Göz bebeklerinde büyüme olur.
İlk Tohumlama Yaşı
Ülkemizdeki kültür ırkı ve kültür
ırkı melezi düvelerin ilk tohumlama yaşı
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Irk
Yaş (ay) Canlı Ağırlık
(kg)
Esmer
(Montafon)
18-20
350-370
Esmer Melezi
20-22
325-350
Holştayn
16-18
370-390
Holştayn
Melezi
18-20
350-370
Jersey
15-17
250-270
Jersey Melezi
16-18
225-250
Suni Tohumlama
Boğalardan alınan spermalar özel bir
teknikle hazırlanarak veteriner hekim veya
tohumlama teknisyenleri tarafından ineğe
naklediliyor. İnekte gebe kalıyor buna suni
tohumlama - yapay dölleme diyoruz.
Çok sağlıklı, kolay, garantili bir yavru
alma tekniğidir.
Bir boğa tabii aşım ile yılda en fazla
200 ineği dölleyebilir. Aynı boğanın
spermasıyla suni tohumlama yapılırsa
bir yılda 20.000 baş inek döllenir.
Bundan da yaklaşık 16.000 baş yavru
elde edilebilir.
Suni tohumlama ile hayvandan hayvana
hastalık bulaşması önlenir.
İşletmede boğa bulundurmaya gerek
yoktur.
Yüksek verimli boğaların sperması ile
yüksek verimli yavrular elde edilir.
Tohumlama Ne Zaman Yapılmalıdır
En iyi tohumlama zamanı, kızgınlık
başladıktan 12 saat sonradır. Pratik olarak
inek; sabah kızgınlık gösterdi ise öğleden
sonra, akşam kızgınlık gösterdi ise ertesi
sabah tohumlanmalıdır. İnekler mutlaka
Çara akıntısının şeffaf olduğu zaman
tohumlanmalıdır.
İneğine suni tohumlama yaptıran kişi
bu
tohumlama
tarihini
bir
yere
kaydetmelidir veya tohumlama yapan
teknisyenden
Tohumlandı
Belgesi
almalıdır. Gebe kalan hayvanın ne zaman
Page 2
doğum yapacağı da bu belgeden belli olur
ve doğum öncesi hazırlıklarımızı buna göre
yaparız. İnek normal doğum yaptıktan
sonra en az 60 gün geçmeden yani iki
kızgınlığı
savmadan
tohumlama
yapılmamalıdır. Eğer güç doğum olmuşsa
en az 90 gün bekleyip sonra tohumlama
yaptırılmalıdır.
İki Doğum Arası Süre Ne Olmalıdır
Doğum aralığı, ilk doğumunu yapan
düvelerde 13 ay, ineklerde ise 12 ay
olmalıdır. Bu aralık 13-14 aya uzadığı
zaman verimde kayıplar başlamaktadır. Bir
sürüde ortalama her buzağı için en fazla 2
tohumlama olmalıdır. Döl verimi normal bir
inek tohumlandıktan yaklaşık 280 gün
sonra bir yavru verir