İRAN UYGARLIĞI
İlkçağ İran uygarlığını yaratanlar Medler ve Perslerdir. Yolları yaparak ticareti geliştiren İranlılar düzenli bir posta örgütü kurmuşlar, çivi yazısını kullanmışlar ve Zerdüştlük dinine inanmışlardır. Sivil ve askeri görevleri bir arada yürüten valilik (satraplık) uygulaması da vardır.
İran Dinsel inancı olan Zerdüştlükte başlıca iki Tanrı vardı. İyilik Tanrısı Hürmüz-Ahuramazda ve kötülük Tanrısı Ehriman. İnanca göre İyilik Tanrısı ile Kötülük Tanrısı arasında bitmeyen bir mücadele vardır. Nihai savaşı iyilik Tanrısı kazanacaktır. Dünyadaki olaylar bu iki Tanrı arasındaki savaşın somutlaşmış görüntüsüdür. İnsanlar bu iki Tanrıdan birinin yanında yer almak zorundadırlar. İyilik Tanrısının yanında yer alanlar zafer kazanıldığında ödüllendirilecekler, kötülük Tanrısının yanında yer alanlar ise cezalandırılacaklardır. İyilik Tanrısını aydınlık, Kötülük Tanrısını karanlık simgelemektedir.Bu nedenle insanlar iyilik Tanrısının yanında yer aldıklarını göstermek ve ona yardım etmek için Tapınaklardaki Ateşgede adını verdikleri sunaklarda sürekli ateş yakmaktadırlar.
ORTA ASYA UYGARLIĞI
Türklerin ilk anayurdu Orta Asya’dır.
Orta Asya’nın ilk medeniyet merkezi Anav Kü1türü Türkistan'ın başkenti Aşkabat civarında, Kelteminar kültürü Amuderya ırmağı çevresinde, Afanasyevo kültürü Altay ve çevresinde, Adronova kültürü Altaylar ve çevresinde Karasuk kültürü Yenisey ırmağı civarında kurulmuştur.
-Tarım ve hayvancılık
-Madenin işlenilmesi ,(bakır...demir-altın)
-Atın evcilleştirilmesi
-Tekerlekli arabaların yapılması
-Halıcılık gibi gelişmeler gôrülmüştür.
Orta Asya uygarlığı, yapılan göçler ile Mezopotamya Anadolu ve bütün ön ve doğu Asya uygarlıklarını etkilemiştir.
GÖÇLER
M.Ö 10-15 bin yıl evvel Orta Asya'da iklim koşulları değişmeye başladı. Havaların ısınması ile kuraklık baş gösterdi. İnsanlar, M.Ö V. binde kurumuş ve çölleşmiş Orta Asya platolarında yaşamaya başladılar. M.Ö 2500 yılından itibaren Orta Asya'dan göçler başladı. Göçler hakkındaki bilgilerimiz arkeolojik buluntular ile elde edilmektedir. Göç dalgaları durmadan devam etti. İlk gelenler, arkadan gelenlerin baskısı ile ileriye doğru göç etmek zorunda kaldılar.
Göçlerin Sebepleri: İklim koşullarının değişmesi ile Orta Asya'da kuraklık başladı. Kuraklık ve nüfus artışı, mevcut otlak ve meraları yetersiz bir hale getirdi. Kavimler arasındaki mücadeleler insanları bulundukları bölgelerden göç etmeye zorladı. Kendileri ve hayvan sürüleri için daha elverişli ve güvenli bölgeler aramak zorunda kaldı.
Göç Yolları: Göçler, Hazar denizinin kuzeyinden Avrupa içlerine, Hazar denizinin güneyinden Ön Asya'ya, Afganistan üzerinden Hindistan'a, Doğu Türkistan üzerinden Çin ve güneydoğuya 0lmuştur.
Göçlerin Sonuçları: Göçler, uzun yıllar devam etti. Güneybatıya göç eden topluluklar, bu bölgelerde yeni Türk devletleri kurdular. Batıya giden topluluklar ise zaman içinde varlıklarını kaybettiler. Diğer kavimler arasına karışarak eriyip yok oldular.
