MADDENİN AYIRTEDİCİ ÖZELLİKLERİ
Bir maddeyi diğer maddelerden ayıran özelliklere ayırtedici özellik denir.
Ayırt edici özellikler:

· Yalnız o maddeye özellik olmalı
· Madde miktarına bağlı olmamalıdır.

Hacim ve kütle madde miktarına bağlı olduğundan ayırtedici özellik değildirler.

1) Yoğunluk (Özkütle)

Maddelerin 1 cm3'ünün gram cinsinden kütlesine öz kütle denir. Öz kütle (d) ile gösterilir.
Kütle (m) ve hacim (V) arasında d=m/v bağıntısı vardır. Öz kütlenin birimi g/cm3 dür.
Saf maddelerin (element ve bileşik) öz kütleleri sabittir. Karışımların öz kütleleri ise sabit değildir.
Bir maddenin öz kütlesinden söz ederken sabit bir sıcaklıktaki öz kütlesinden söz edilmelidir. Sıcaklık değiştiğinde maddenin hacmi değişeceğinden öz kütlesi de değişir. Özellikle gazlardaki değişiklik daha belirgindir.
Öz kütle, maddenin karakteristik özelliği olmasına rağmen yalnız öz kütlesi bilinen bir maddenin hangi madde olduğu anlaşılamayabilir. Bir maddenin hangi madde olduğunun anlaşılabilmesi için birden fazla ayırt edici özelliğinin incelenmesi gerekir .

Yalnız öz kütlesi bilinen bir maddenin hangi madde olduğu anlaşılabilir mi?

Nikelin özkütlesi 8,9 g/cm3'tür. Acaba özkütlesi 8,9 g/cm3 olan bir madde nikel midir? Yoksa başka bir madde olabilir mi?
Demirin özkütlesi 7,86 g/cm3 ve gümüşün özkütlesi 10,5 g/cm3'tür.

Belli bir oran da demir ve gümüşten karıştırarak özkütlesi 8,9 g/cm3 olan alaşım hazırlanabilir. Bu durumda özkütleleri 8,9 g/cm3 olan madde nikel de olabilir, demir - gümüş alaşımı da olabilir. (Birden fazla madde aynı özkütleye sahip olabilir.) Demek ki, özkütle yalnız başına tam anlamıyla ayırt edici olma özelliği göstermeyebiliyor.
Çoğu zaman maddenin diğer ayırt edici özellikleri de yalnız başına maddeleri tanımaya yetmeyebilir.
Buna göre, bir maddenin hangi madde olduğunun anlaşılabilmesi için birden fazla özelliğinin incelenmesi gerekir.

Gazların Özkütlesi

1. N.Ş.A da Özkütle : Normal şartlar altında bir gazın özkütlesi molekül ağırlığının 22,4 e bölünmesiyle bulunur.
d= MA/22,4
2. Herhangi bir şarttaki özkütle:
İdeal gaz denklemi: PV=nRT (paran varsa ne rahatsın)
(P=atm, V=litre R=22,4/273=0,082 T= kelvin cinsinden sıcaklık)
PV=m/MA.R.T ve m=d.V dir. m yerine yazılırsa, PV=(d.V/MA).R.T
P.MA=dRT (Prima daha rahat)

2) Erime noktası

Sabit şartlarda bir maddenin sıvılaşmaya başadığı sıcaklığa erime noktası denir. Erime noktası, madde miktarına bağlı değildir ve katılar için ayıredici özelliktir. Bir maddenin erime ve donma noktaları birbirine eşittir. Isı kaynağı ve katı maddenin kütlesi erime noktasını değiştirmeyip erime süresini değiştirir

3) Kaynama noktası

Isıtılan sıvı moleküllerinin gaz haline geçmesinde buharlaşma, kaynamaya başladığı sacaklığa ise kaynama noktası denir. Sıvılar her ortamda buharlaşabilirler. Yoğunlaşma noktası ile kaynama noktası birbirine eşittir.
* Bir sıvının kaynama noktası, o sıvının buhar basıncının dış atmosfer basıncına eşit olduğu sıcaklıktır.
Kaynama noktası sıvı miktarına bağlı değildir. Sıvılar için kaynama noktası, gazlar içinse yoğunlaşma noktası ayırtedici özelliktir. Kaynama noktası farklılığını tespit etmek için dış basıncın sabit alınması gerekir.

Sıvıların Buhar Basıncı

Bir sıvının buharının sıvı yüzeyine yapışmış olduğu basınca sıvı-buhar basıncı denir. Buhar basıncı ile ilgili bazı koşullar şöyledir.

· Sıcaklık arttıkça buhar sasıncı artar.
· Aynı ortamda buhar basıncı yüksek olan sıvıların buharlaşması koly olacağından kaynama noktaları düşük olur.
· Buhar basıncı yüksak olan sıvı moleküllerinin moleküller arası çekim kuvvti zayıftır.
· Bir sıvı içinde katı çözündüğünde buharlaşmayı azaltacağından buhar basıncınıda düşürür. Buhar basıncındaki düşme çözünen madde miktarıyla doğru orantılıdır.

4) Genleşme

Isınan maddelerin yüzey veya hacimlerindeki artışa genleşme denir. Katı ve sıvıların genleşme katsayıları faklı olduğundan bu maddelerin genleşme miktarları ayırt edici özelliktir. Fakat gazların tümünde 1ºC artışı için genleşme 1/273 kat olduğundan genleşme gazlar için atıredici özellik değildir.

5) Esneklik

Esneklik yalnızca katılar için ayırtedici bir özelliktir. Sıvı ve gazların esnekliği söz konusu değildir.

6) Çözünürlük

Aynı şartlarda bir çözücünün birim hacminde çözünebilen maddenin maksimum miktarına o maddenin çözünürlüğü denir. Çözünürlük her üç hal için ayırtedici bir özelliktir.

MADDENİN FAZLARI

Madde; katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç ayrı halde bulunabilir. Buna maddenin fazları denir.
Katı faz, maddenin en düzenliği halidir. Moleküller arası boşluklar ihmal edilecek kadar azdır. Enerjileri düşük olup kararlı yapı gösterirler belirli şekil ve hacimleri vardır.
Sıvı faz, katıya göre biraz daha düzensizdir. Moleküller hareketli olduğundan konuldukları kabın şeklini alırlar. Bu nedenle sıvıların belirli hacimleri olup şekilleri yoktur.
Gaz fazı, maddenin en düzensiz hali olup moleküller arası boşluk en çoktur. Enerjileri yüksek olup karasızdırlar. Gaz halindeki maddelerin belirli şekilleri olamadığı gibi belirli hacimleride yoktur. Gaz hacmi basınç ve sıcaklığa bağlı olarak değişebilir.

Bir maddenin ısı alarak veya ısı vererek fiziksel halinin değişmesine hal değişimi denir.

• Isı yayınlanır
• Süblümleşme
• Erime Kaynama
• Katı Sıvı Gaz
• Donma Yoğunlaşma

Isı alınır(Endotermik)
Erime Isısı (Le): Bir katının 1 gramını aynı sıcaklıkta tamamen sıvı hale getirmek için gereken ısıya denir. Buzun erime ısısı 80 cal/gr’dır.
Buharlaşma ısısı(Lb): Bir sıvının 1 gramını aynı sıcaklıkta buhar haline dönüştürmek için gereken ısıya denir. Suyun buharlaşma ısısı 540 cal/gr’dır.
Isınma ısısı(Öz ısı, c): Bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1ºC artırmak için gereken ısıya denir.