Yıldızların Uzaklıkları Nasıl Ölçülür
Eğer astronomi ile ilgileniyorsanız bazı terimlerin karşılıklarını iyi bilmenizgerekmektedir. Astronomide kullanılan uzaklık kavramları, yay derecesinin kesirleri olan dakika ve saniye gibi. Günlük hayatta kullandığımız uzunluk birimleri astronomi için yetersiz kalmaktadır. Bize en yakın yıldızın uzaklığını 45.411.840.000.000 km gibi bir sayı ile ifade edebilgiğimize göre artık siz düşünün işin boyutlarını. Şimdi size astronomide kullanılan bazı özel terimleri ve anlamlarını matemetiksel karşılıkları ile vermeye çalışacağız.
Astronomik Birim : Güneş yer uzaklığına karşılık gelen uzaklığa 1 AB (astronomik birim) adı verilir. Değeri
1 A.B = 149.6 x 10 6 km Işık Yılı : Işığın Bir yılda aldığı yoldur. Işık saniyede 300.000 km yok almaktadır. Buradan Matematiksel ifadeyi yazacak olursak;
I.Y(Işık Yılı) = 300.000 x 365 x 24 x 60 x 60 = 9.460.800.000.000 km = 946 x 10 10 km Parsek : 3.26 Işık Yılı Uzunluğundaki değere 1 pc (Parsek) adı verilir.
1 pc = 3.26 x 1 IY Derece : Herhangi bir çemberin 1/360 ini gören açıya 1 derece adı verilir. ve (°) sembolü ile gösterilir. Örneğin 125° gibi.
Dakika : 1 Derecenin 1/60 na dakika denir. ve (') ile gösterilir. Örneğin 125° 33 '
Saniye : 1 Sakikanın 1/60 na saniye denir. ve ('') ile gösterilir. Örneğin 125° 33 ' 11 ''
Paralaks : Bir yıldızdan yer güneş arasındaki uzaklığı gören açıya paralaks denir. Paralaks açısı saniyenin 1/10 u mertebesinde bir açıdır. p sembolü ile gösterilir. Egere degeri radyan ise pradyan, saniye ise p'' şeklinde gösterilir.
Tanımları verdikten sonra konumuz olan yıldızların uzaklıklarının nasıl ölçüldüğünü anlatmaya çalışalım. Herşeyden önce yıldızın paralaksını ölçmemiz gerekmektedir. Bu iş uzun ve çok titiz yapılması gereken bir işlemdir 6 ay ara ile yıldızın gökküre üzerindeki izdüşümü belirlenmelidir. Şekildende görüldüğü gibi y1-y2 açısı q açısına eşit olacaktır. Paralaks açısı olan p ise q/2 değerine eşit olacaktır. Şekilde p açısı çok abartılmıştır, gerçek ölçümlerde paralaks açısı 0.0???'' mertebesindedir.
Sinüs teoremi şekildeki üçgene uygulanırsa bağıltısı elde edilmiş olur. Burada p açısı çok küçük olcağından ve yer güneş uzaklığı olan a uzaklığı yıldızın uzaklığına göre karşılaştırılamayacak kadar büyük olduğundan denklem şu şekilde yazılabilir.
Denklemi ifade edecekolursak p paralaksı ,r(pc) uzaklığı ile ters orantılıdır diyebiliriz. Yıldızların uzaklıklarını ölçmek için kullanılan bir başka yöntem ise Pulsasyon (Zonklayan Yıldızlar) yapan yıldızlardan yararlanılarak yapılan ölçümlerdir.
Son düzenleyen Safi; 27 Mart 2016 18:22
Sebep: hotlink korumalı resimler temizlendi
