Madde 90 - Sayıştay`ın görüşü alınarak hazırlanan bu Yönetmelik yayımı tari-
hinde yürürlüğe girer.
Yürütme

Madde 91 - Bu Yönetmelik hükümlerini Milli Savunma ve İçişleri Bakanları
yürütür.
24/11/1986 tarihli ve 19291 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanan; 8/10/1986
tarihli ve 86/11092 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına bağlı "Türk
Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği"nin ekleridir.
AÇIKLAMA
I. General, Amiral, Subay ve Astsubayların Hastalık ve Arızalarına göre Sı-
nıflandırma Çizelgelerinin Uygulanması:
1. Sınıflandırma Çizelgeleri 1 ve 2 numaralı olmak üzere 2 grupta toplanmış-
tır. Bu çizelgelerde Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlıkları ile Jandarma
Genel Komutanlığındaki bütün sınıflar belirtilmiş ve Hastalık ve Arızalar liste-
sindeki maddelerle bu maddelerdeki A, B ve D dilimleri ve bu dilimlerdeki fıkra-
lar sıralanmıştır. Sınıflandırma Çizelgelerindeki artı (+) işaretleri general,
amiral, üstsubay, subay, yedek subay ve astsubayların o sınıfta görev yapacakla-
rını, çarpı (2) işaretleri sınıflarında Kuvvet Komutanlıkları ve Jandarma Genel
Komutanlığınca yönergelerde belirtilecek olan kadro görev yerlerinde görev yapa-
caklarını, eksi (-) işaretleri general ve amirallerin fiili kıt`a komutanlığı
görevini yapamıyacaklarını buna mukabil yönetim, idari ve diğer geri hizmetlerle
ilgili kadro görevlerini yapabileceklerini, üstsubay, subay, yedek subay ve ast-
subayların ise sınıflarında görev yapamayacaklarını belirtir.
2. Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı personeline Sınıflandırma Çi-
zelgeleri ile beraber, ayrıca bu Yönetmeliğin Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri
Komutanlıkları bölümlerinde belirtilen sağlık nitelikleri hükümleri gereğince
işlem yapılır.
3. Bütün sınıflarda artı (+) işaretli olan maddelerin A dilimi fıkraları ve
bütün sınıflarda eksi (-) işaretli bulunan maddelerin D dilimi fıkraları Sınıf-
landırma Çizelgelerinde gösterilmemiştir. İşlemler bu durumlar gözönüne alınarak
yapılacaktır.
4) (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) 1 ve 2 numaralı Sınıflandırma Çizelge-
lerinde, kendi sınıfında eksi (-) işaretli bulunan bir hastalık ve arızası olan
personele, 1 ve 2 numaralı Sınıflandırma Çizelgelerinde aynı hastalık ve arıza-
lardan (+) işaretli bir sınıf varsa, sınıf değiştirme işlemi uygulanır.
5. 1 ve 2 numaralı Sınıflandırma Çizelgelerinde bütün sınıflarda eksi (-)
işaretli fıkralarda gösterilen hastalık ve arızası bulunan personeli Türk Silah-
lı Kuvvetlerinde görev yapamaz kararı verilir.
6) (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) Sınıflandırma Çizelgelerinin kullanı-
lışı: Bir hastalık ve arızası bulunan kişiye önce kesin tanı konulur, sonra bu
hastalık ve arızanın Hastalık ve Arızalar Listesinde hangi madde, dilim ve fık-
raya girdiği saptanır. Daha sonra bu madde, dilim ve fıkra Sınıflandırma Çizel-
gesinde bulunur. Madde, dilim ve fıkra için personelin görev yaptığı sınıfta
(+), eksi (-) ya da çarpı (2) işareti bulunduğuna göre sınıfı görevini yapar,
sınıfı görevini yapamaz, sınıfı görevini uygun kadro görevinde yapar ya da Türk
Silahlı Kuvvetlerinde görev yapamaz kararı verilir. Hastalık ya da arızası per-
sonelin görev yaptığı sınıf ve rütbede eksi (-) işaretli ise 1 ve 2 Numaralı
Sınıflandırma Çizelgelerine bakılır. O hastalık ya da arızanın bulunduğu fıkra
herhangi bir sınıfta personelin bulunduğu rütbe için artı (+) ise sınıf değiş-
tirme işlemi yapılır.
Örnek: 1
Tanı: Gastropitozis
Hastalık ve Arızalar Listesinde yeri:
Madde 45, Dilim A, Fıkra 3
Rütbesi: Üsteğmen
YÖNETMELİKLER, ŞUBAT 1989 (EK - 2)
Sınıfı: Piyade
Sınıflandırma Çizelgelerinde yeri: Yok
Karar: Durumu Madde 45, Dilim A, Fıkra 3`e uyar, sınıfı görevini yapar.
Örnek: 2 (Dğişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.)
Tanı: Sol böbrekte fonksiyon bozukluğu yapmış uretoro-pelvik darlık
Hastalık ve Arızalar Listesinde yeri:
Madde 53, Dilim B, Fıkra 1
Rütbesi: Üsteğmen
Sınıfı: İstihkam
Karar: Durumu 53 ncü madde,B Dilimi, Fıkra 1`e uyar,sınıfı görevini yapamaz.
1 ve 2 numaralı sınıflandırma çizelgesindeki artı (+) işaretli sınıflardan bi-
rinde görevlendirilmesi uygundur.
Örnek: 3
Tanı: Böbrek tüberkülozu (Tedaviye cevap veren)
Hastalık ve Arızalar Listesinde yeri:
Madde 53, Dilim B, Fıkra 3
Rütbesi: Binbaşı
Sınıfı: Topçu
Karar: Durumu 53 ncü madde, B Dilimi, Fıkra 3`e uyar. Sınıfının uygun kadro
görev yerlerinde görev yapar.
Örnek: 4
Tanı: Zeka geriliği ile beraber Von Rocklinghausen
Hastalık ve Arızalar Listesinde yeri:
Madde 29, Dilim D, Fıkra 2
Sınıfı: Muhabere
Karar: Durumu 29 ncu madde, D Dilimi, Fıkra 3`e uyar. T.S.K.lerinde görev
yapamaz kararı uygulanır.
II. Yükümlü, Er ve Erbaşlara Hastalık ve Arızalar Listesinin Uygulanması:
Tüm hastalık ve arızalar askerliğe uyarlık açısından Yönetmelik kapsamına
alınmıştır. Hastalık ve Arızalar Listesinde her madde hastalık ve arızaların
ağırlık derecesine göre A, B, C, D dilimlerine, dilimler de fıkralara ayrılmış-
tır. A dilimlerinde askerliğe elverişli olan hastalık ve arızalar, B ve D dilim-
lerinde askerliğe elverişli olmayan hastalık ve arızalar toplanmıştır. C dilim-
lerinde; A, B, D dilimlerinde toplanan hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat
hallerinde geçici olarak askerliğe elverişli olmayan durumları belirtilmiştir.
D dilimlerinde barış ve savaşta sürekli olarak askerliğe elverişli olmayan, B
dilimlerinde barışta askerliğe elverişli olmayan, savaşta gereksinme duyulduğu
zaman askerliğe alınabilecek durumlar belirtilmiştir.
HASTALIK VE ARIZALAR LİSTESİ
GÖZ HASTALIKLARI

Madde 1 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Camlarla düzeltildikten sonra, her iki gözün görme dereceleri
(bir gözün görmesi 0.2`den aşağı olmamak kaydı ile) toplamının 8/10 ile 20/10
arasında olması (8/10 dahil).
AÇIKLAMA:
0.2 + 0.6 ile TAM arası
0.3 + 0.5 " " "
0.4 + 0.4 " " "
0.5 + 0.3 " " "
0.5 + 0.3 " " "
0.6 + 0.2 " " "
0.7 + 0.2 " " "
0.8 + 0.2 " " "
0.9 + 0.2 " " "
TAM + 02 " " "
B) 1. Camlarla düzeltildikten sonra her iki gözün görme dereceleri toplamı-
nın 8/10 ile 4/10 arasında olması (8/10 ve 4/10 hariç).
AÇIKLAMA:
0.4 ile 0.7 arası + 0.1,
0.4 ile 0.5 arası + 0.1 ile 0.2 arası,
0.4 + 0.3,
0.1 ile 0.3 arası + 04.
2. Camlarla düzeltildikten sonra bir gözün görme derecesinin 4/10 ile tam
arasında olduğu halde, diğer gözün görmesinin 2/10`nun altında olması
(0.1 ve altı).
AÇIKLAMA:
TAM ile 0.4 arası + 0.1 ve altı
C) Bu dilim uygulanmaz.
D) 1. Camlarla düzeltildikten sonra her iki gözün görme dereceleri toplamı-
nın 4/10 ve daha aşağı olması.
AÇIKLAMA:
0.1 + 0.1 ile 0.3 arası,
0.2 + 0.1 ile 0.2 arası.
2. Bir gözün görme derecesi ne olursa olsun, diğer gözde görme yokluğu (Işık
hissi olsa dahi)
AÇIKLAMA:
(P+P) TAM ile (P+P) arası."

Madde 2 - A) 1. Görmeyi bozmayan kronik konjonktivit ve blefaritler.
2. Bir veya iki gözde santral görmeyi bozmayan pitozisler.
3. Bir veya iki gözde hafif semblefaron.
4. Göz kapaklarında hafif şekil bozuklukları, noksanlıkları lagoftalmi, kir-
pik yokluğu ve tik.
B) 1. Bir veya iki gözde askerliğe engel olacak derecede ve görmesi 1. Mad-
denin B dilimi kadar olan tedavisi olanaksız kronik blefarit konjonktivitler.
2. Bir veya iki gözde santral görmeyi bozan ve cerrahi tedavi ile sonuç
alınmayan pitozisler.
3. Bir veya iki gözde göz hareketlerine ileri derecede engel olan, cerrahi
tedavi ile düzeltilemeyen, görmesi 1. maddenin B dilimi kadar olan semblefaron-
lar.
4. Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olan bir veya her iki göz kapa-
ğında askerlik görevlerini yapmaya engel olacak derecede şekil bozuklukları,
noksanlıkları, lagoftalmi ve tikler.
C) Kapak ve konjonktivanın uzun zaman tedaviyi gereken hastalıkları ve neka-
hat halleri.
D) 1. Bir veya her iki gözde 1. maddenin B diliminden az olan korneayı kıs-
men veya tamamen örten semblefaronlar.

Madde 3 - A) 1. Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olan kornea, kon-
jonktiva ve kapaklarda sikatris bırakmış hastalıklar ve trahom sekelleri.
B) 1. Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olan kornea, konjonktiva ve
kapaklarda sikatris bırakmış hastalıklar ve trahom sekelleri.
C) 3 ncü maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Görme derecesi 1. maddenin B diliminden az olan kornea, konjonktiva ve
kapaklarda sikatris bırakmış hastalıklar ve trahom sekelleri.

Madde 4 - A) 1. Bir veya iki gözde göz yaşı yolları ve kesesinin deformite-
leri ve fonksiyon bozukluklarına bağlı göz yaşarmaları.
B) 1. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Her iki gözde dakrio-sistorinostomi
ameliyatından istifade etmemiş göz yaşarması veya her iki göz yaşı kesesinin
ameliyatla alınmış olması.
C) Göz yaşı yolları ve kesesi hastalıklarının tedavi ve nekahat halleri.
D) Bu dilime uyan hastalık ve arıza yoktur.

Madde 5 - A) 1. Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olan şaşılıklar.
2. Bir gözde tek kasın paralizisi.
3. Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olan nistagmuslar.
B) 1. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Fovea dışı fiksasyonu olan ve görme
derecesi 1 inci maddenin B dilimi kadar olan şaşılıklar.
2. Her iki gözde birer veya tek gözde birden fazla kas paralizileri (Sekel
halinde).
3. Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olan nistagmuslar.
C) Göz kasları hastalıklarının tedavi ve nekahat halleri.
D) 1. İki gözde ayrı ayrı, birden fazla kas paralizileri.
2. Görme derecesi 1. maddenin B diliminden daha az olan nistagmuslar.

Madde 6 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin A dilimi ka-
dar olan kornea, lens ve vitreusun kesafetleri,göz tabakalarının çeşitli şekil
bozuklukları ve hastalıklarının bıraktığı sekeller.
2. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar
olan bir veya iki gözde psödofaki (ameliyatla lens ekstraksiyonu + göz içi lens
implantasyonlusu).
3. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar
olan bir gözde vitrektomi ameliyatı.
4. Keratorefraktif ameliyat geçirmiş, görmesi tashihle 1 inci maddenin
A dilimi kadar olanlar.
B) 1. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B dilimi ka-
dar olan kornea, lens ve vitreusun kesafetleri, göz tabakalarının çeşitli şekil
bozuklukları ve hastalıklarının bıraktığı sekeller.
2. Görmesi düzeltikten sonra 1. maddenin A dilimi kadar olan bir gözde
lens yokluğu (konjenital, operatuvar ve başka nedenlerle).
3. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar
olan bir veya iki gözde psödofaki.
4. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar
olan bir gözde vitrektomi ameliyatı.
5. Keratorefraktif ameliyat geçirmiş, görmesi tashihle 1 inci maddenin
B dilimi kadar olanlar.
C) 6 ncı maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B diliminden
az olan kornea, lens, vitreus kesafetleri, göz tabakalarının şekil bozuklukları
ve hastalıklarının bıraktığı sekeller.
2. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar
olan her iki gözde lens yokluğu.
3. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B veya D dilimi
kadar olan her iki gözde lens yokluğu.
4. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar
olan tek gözde lens yokluğu.
5. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin D dilimi kadar
olan bir veya iki gözde psödofaki.
6. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin D dilimi kadar
olan bir veya iki gözde vitrektomi ameliyatlıları.
2368 - 1

Madde 7 - (Değişik: 10/12/1998 - 98/12161 K.)
A) 1. Bir veya iki gözde 7 diyoptriye kadar olan (7 hariç) miyopi
ve hipermetropi.
2. Bir veya her iki gözde 7 diyoptriye kadar olan (7 hariç) astigmatizmalar.
NOT: Mi2t astigmatizmalarda iki eksen arasındaki fark dikkate alınır.
3. Her iki gözün refraksiyon değerlerinin sferik eşdeğerleri farkı 6 diyop-
riye kadar (6 dahil) olan miyopi, 4 diyoptriye kadar ( 4 dahil) olan hipermet-
ropi ve astigmatizmalar.
NOT: Sferik Eşdeğer=Sferik kusur+(silenderik kusur şeklinde hesaplanır.
------------------------------
4. Her iki göz refraksiyon kusuru toplamı 14 diyoptriye kadar (14 hariç)
olan miyopi, hipermetropi ve astigmatizmalar.
NOT: Astigmatizmalarda iki göz arasındaki refraksiyon kusuru toplamında,
refraksiyon kusuru yüksek olan meridyenler esas alınır.
B) 1. Her iki gözde 7-11 diyoptrilik (7 dahil,11 hariç) miyopi ve hipermet-
ropi.
2. Her iki gözde iki meridyen arasında 7-11 diyoptrilik (7 dahil,11 hariç)
fark veya 7-11 (7 dahil, 11 hariç) diyoptri arasındaki astigmatizmalar.
3. Her İki gözün refraksiyon değerlerinin sferik eşdeğerleri farkı 6 diyopt-
ri (6 hariç) ile 11 diyoptriye (11 hariç) kadar olan miyopi, 4 diyoptri (4 ha-
riç)ile 11 diyoptriye (11 hariç) kadar olan hipermetropi ve astigmatizmalar.
4. Her iki göz refraksiyon kusuru toplamı 14 diyoptri (14 dahil) ile 23
diyoptri (23 hariç) arasındaki miyopi, hipermetropi ve astigmatizmalar.
C) Bu dilim uygulanmaz.
D) 1. Görme derecesi ne olursa olsun, her iki gözde 11 diyoptriyi (11 dahil)
aşan miyopi veya hipermetropi,
2. Görme derecesi ne olursa olsun, her iki gözde iki meridyen arasında 11
diyoptriyi (11 dahil) aşan fark veya 11 diyoptriyi (11 dahil) aşan astigmatiz-
malar,
3. Görme derecesi ne olursa olsun, her iki gözün refraksiyon değerlerinin
sferik eşdeğleri farkı 11 diyoptriyi (11 dahil) aşan miyopi, hipermetropi ve
astigmatizmalar.
4. Görme derecesi ne olursa olsun, her iki göz refraksiyon kusuru toplamı 23
diyoptri (23 dahil) üzerinde olan miyopi, hipermetropi ve astigmatizmalar.
2368 - 2

Madde 8 - A) 1. Görme derecesi tam veya 1. maddenin A dilimi kadar olan
diskromatopsi ve hafif albinoz.
B) 1. Albinoz (camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B
dilimine kadar olan).
2. Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olan diskromatopsi.
C) Bu dilim uygulanmaz.
D) 1. İleri derecede albinoz (Görme derecesi 1. maddenin B diliminden az
olan).
2. Görme derecesi 1. maddenin B diliminden az olan diskromatopsi.
3. Görme derecesi ne olursa olsun akromatopsi (tüm renk körlüğü).

Madde 9- (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olan koroidea, retina ve
görme sinirleri hastalıklarının sekelleri, şekil bozuklukları ve konjeni-
tal defektleri.
2. Görme yolları ve retina patolojileri nedeniyle görme dereceleri 1 inci
maddenin A diliminde olan görme alanının; bir gözde 2/3`den az yada her iki
gözde 1/2`den az kaybı (Kinetik perimetri ile).
3. Reaksiyon göstermeyen orbita yabancı cisimleri.
4. Tedaviden sonra görme kuvveti 1 inci maddenin A dilimi kadar olan bul-
busun, adne2lerin ve orbitanın tümörleri ve ekzoftalmiler.
5. Bir gözde retina dekolmanı (tedavi ve ameliyattan sonra dekolmanlı gözün
görme derecesinin 0.2 veya yukarı olması kaydıyla).
6. Bir veya iki gözün retina ve retina damarlarında patolojik değişiklikler
göstermeyen retina kanaması (Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olmak
şartı ile).
7. Bir veya iki gözde fonksiyonel bozukluk yapmamış glokom veya bir gözde
glokom ameliyatlısı (Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olmak şartı ile).
B) 1. Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olan koroidea, retina ve
görme sinirleri hastalıklarının sekelleri, şekil bozuklukları ve konjenital
anomaliler.
2. Görme yolları veya retina patolojileri nedeniyle görme dereceleri 1 inci
maddenin A diliminde olsa bile, görme alanı kaybı bir gözde 2/3 ve üstü yada
iki gözde ayrı ayrı 1/2 ve üstünde olması (Kinetik perimetri ile).
3. Gözde veya orbitada şekil ve fonksiyon bozukluğu yapmış orbita yabancı
cisimleri (Görmesi 1. maddenin B dilimi kadar olması kaydı ile).
4. Tedaviden sonra görme kuvveti 1. maddenin B dilimi kadar olan bulbusun,
adnekslerinin ve orbitanın tümörleri ve ekzoftalmiler.
5. Bir gözde retina dekolmanı (Ameliyattan sonra dekolmanlı gözün görme
derecesi 0.1 dahil parmak sayar derecede olması kaydıyla) ya da tedavi edilmiş
ve görme derecesi 1 inci maddenin A dilimi kadar olan her iki gözde retina
dekolmanı.
6. Bir gözde retina ve retina damarlarında patolojik değişikliklerde birlik-
te görülen retina kanaması (Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olması
şartı ile ya da bilateral vakalarda görmeleri 1. maddenin A dilimi kadar olsa
bile).
7. Bir veya iki gözde glokom (Tedaviden sonra görme derecesi 1. maddenin B
dilimi kadar olması şartı ile veya görmesi 1. maddenin A dilimi kadar olsa dahi
her iki gözde glokom ameliyatı geçirmiş olması ve periferik görme alanlarının
1/2 oranında daralmış olması şartıyla).
C) 9. maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Görme derecesi 1. maddenin B diliminden az olan koroidea, retina ve
görme sinirleri hastalıklarının sekelleri, konjenital anomalileri, fitizis bul-
bi, bir gözün ameliyatla alınmış olması.
2. Görme yolları ve retina patolojileri nedeniyle görme derecesi 1 inci
maddenin A veya B diliminde olsa bile, görme alanı kayıpları her iki gözde
2/3 ve üstünde olması (Kinetik perimetri ile).
3. Görmesi 1. maddenin D dilimi kadar olan orbitada şekil ve fonksiyon bo-
zukluğu yapmış orbita yabancı cisimleri.
4. Bulbusun, adnekslerin ve orbitanın tedavi ve ameliyatla iyileşmesi imkan-
sız kötü huylu tümörleri.
5. Bir gözde retina dekolmanı (Ameliyattan istifade etmeyen ve santral gör-
mesi olmayan) ya da tedavi edilmiş ve görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar
olan her iki gözde retina dekolmanı.
6. Her iki gözde vitreus, retina damarlarında organik ve anatomik bozukluk-
larla birlikte iki veya daha fazla tekrarlayan göz içi kanamaları (Görme derece-
si 1. maddenin B dilimi kadar olsa bile).
7. Bir veya iki gözde 1. maddenin B diliminden az olan primer veya
sekonder glokom veya görmeleri 1. maddenin B dilimi kadar olsa dahi her iki
gözde glokom ameliyatlısı.
8. Kişinin gece karanlığında kendisini sevk ve idare etmesine engel olacak
derecede ışık hissi noksanlığı husule getiren retina ve koroideanın herediter,
organik ve tedavisi olanaksız hastalıkları (Retinit pigmenter, yaygın koriore-
tinit sekelleri v.b.)
SİNİR HASTALIKLARI

Madde 10 - A) 1. Santral sinir sistemlerinin ya da örtülerinin (dura, arak-
noid v.b.) ve vasküler yapılarının hastalıklarının (Arteriovenöz malformasyon,
anevrizma ve tümörler hariç) hafif derecedeki fonksiyon bozuklukları yada sekel-
leri.
B) 1. Santral sinir sisteminin, örtülerinin ve vasküler yapılarının hasta-
lıkları orta derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri, santral sinir
sisteminin cerrahi tedavi ile tam iyileşmiş veya hafif derecede sekel bırakmış
arterio-venöz malformasyon, anevrizma ve iyi huylu tümörleri.
C) 10. maddenin A, B ve D dilimlerinde hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Santral sinir sisteminin, örtülerinin ve vasküler yapılarının hasta-
lıklarının ileri derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri, santral si-
nir sisteminin cerrahi olarak tedavi edilmiş, orta veya ileri derecede sekel
bırakmış veya ameliyat edilmeyen arteriovenöz malformasyon, anevrizma ve tümör-
leri.

Madde 11 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Periferik sinir sisteminin hafif derecedeki fonksiyon bozuklukları
ya da sekelleri. (Spinal kord yada kök basısına neden olan veya foramende
daralma yapan lezyonlar bu kapsamda değerlendirilmeyip, bu listenin 63 üncü
maddesine göre karar verilecektir.
2. Sinir sistemi ile ilgili kas hastalıklarının hafif derecedeki fonksiyon
bozuklukları ya da sekelleri.
B) 1. Periferik sinir sisteminin fonksiyon bozukluğu yapmış parsiyel lez-
yonları. (Spinal kord yada kök basısına neden olan veya foramende daralma
yapan lezyonlar bu kapsamda değerlendirilmeyip, bu listenin 63 üncü maddesine
göre karar verilecektir.)
2. Sinir sistemi ile ilgili kas hastalıklarının fonksiyon bozukluğu yapmış
parsiyel lezyonları.
C) 11. Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Periferik sinir sisteminin tedavisi olanaksız total lezyonları.
(Spinal kord yada kök basısına neden olan veya foromende daralma yapan lezyon-
lar bu kapsamda değerlendirilmeyip, bu listenin 63 üncü maddesine göre karar
verilecektir.)
2. Sinir sistemi ile kas ile ilgili kas hastalıklarının tedavisi olanaksız
lezyonları.

Madde 12 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Epilepsiler dışında kalan sinir sisteminin hafif derecedeki
paroksismal hastalıkları ya da arızaları.
2. Klinik ve laboratuvar bulgular normal olup da elektroansefalogramlarda
(EEG)`de belirgin bulgular (fokal veya jeneralize diken, keskin dalga, kompleks-
ler, fokal veya jeneralize yavaş aktivite) gösterenler.
B) 1. Seyrek gelen ve hayata tehdit etmeyen, ilaçla kontrol edilebilen
parsiyel epilepsiler.
C) 12. maddenin A ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve neka-
hat halleri.
D) 1. Klinik gözlem sonucu ilgili uzman tabip tarafından görülen
tüm örnek epilepsiler.
2. Klinik observasyonla epilepsi nöbeti gözlenmeyen, ancak çocukluğundan
itibaren epilepsili olduğu anamnezi, epilepsi nöbetleri geçirdiğini belirten
klinik işaretler ile tıbbi dökümanlara dayanan, uzman tabibe kesin tanı veren
bütün örnek epilepsiler.
3. Tardiv olarak ortaya çıkan, belirli bir nedene bağlı ya da nedeni sapta-
namayan ve ilaçlarla kontrol altına alınanamayan bütün örnek epilepsiler.
4. Nedeni saptanamayan ya da belirli nedeni giderilmiş, seyrek gelen ve
ilaçlarda kontrol altına alınabilen Grand mal epilepsiler.
5. Askerlik görevi ile bağdaşmayacak derecedeki epilepsiler dışında kalan
sinir sisteminin paroksismal hastalıkları ya da arızaları (narkolepsi, somnam-
bulizm, v.b.)
NOT: Kardiyazol aktivasyonu ile epilepsi nöbeti uyarılanlar epıleptik kabul
edilmez.

Madde 13 - A) 1. Otonom sinir sisteminin hafif derecedeki hastalık ya da
fonksiyon bozuklukları.
B) Bu dilime uyan hastalık ve arıza yoktur.
C) 13 ncü maddenin A ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Otonom sinir sisteminin ileri derecedeki hastalık ya da fonksiyon
bozuklukları.

Madde 14- (Değişik: 10/12/1998-98/12161 K.)
A) 1. Kraniumun başlık altında belli olmayan hafif şekil bozuk-
lukları.
2. Nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgu vermeyen ve ameliyat endikas-
yonu olmayan kranium içi yabancı cisimler.
3. Teşhis ve tedavi amacı ile yapılmış, nabazanı olmayan, fibröz kal teşek-
kül etmiş trepanasyonlar.
4. Nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulguları olmayan, kraniumun her
iki laminasını ilgilendiren tek veya birden fazla, toplamı 8 cm2 (dahil) fib-
rözkal teşekkül etmiş ya da ameliyatla tamir edilmiş kemik defektleri.
B) 1. Hafif derecede nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgusu olan
kranium içi yabancı cisimler.
2. Kraniumda her iki laminayı ilgilendiren, tek veya birden fazla, topla-
mı 8 cm2`den büyük fibröz kal teşekkül etmiş ya da ameliyatla tamir edilmiş
kemik defektleri (travmatik, intrakraniyal selim lezyonlar veya cerrahi teda-
vi sırasında oluşan, EEG bulgusu vermeyen, nörolojik ve psikiyatrik semptom
vermeyen).
C) 14 üncü Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların teda-
vi ve nekahat halleri,
D) 1. Başlık taşımaya engel olan ve görünüşü çok bozan kraniumun ileri
derecede şekil bozuklukları.
2. Nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulguları olan; travmatik, intra ve
ekstra kraniyal selim lezyonlara bağlı kranium defektleri ile nörolojik ve
psikiyatrik semptomları olan veya olmayan intra ve ekstra kraniyal malign lez-
yonlara bağlı her türlü ve her genişlikteki kranium kemik defektleri.
3. Nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgularla birlikte kraniosteno-
zisler.
4. Orta ve ağır derecede nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgular ile
birlikte kranium içi yabancı cisimler.
RUH SAĞLIĞI VE HASTALlKLARl

Madde 15 - (Değişik: 30/1/1997-97/9106 K.)
A) 1. Skizoid, siklotimik, paranoid, borderline ve diğer kişilik
bozuklukları.
2. Tamamen iyileşen tek hecme halinde geçirilmiş kısa süreli akut
psikotik bozukluklar.
AÇIKLAMA:
Bu fıkraya gireceklerin askerlik çevresine uyumlarının bozulmamış olması,
çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
B) 1. Bir hecmeden fazla tekrarlayan şizofreni, mizaç bozuklukları, paranoid
bozukluk ve diğer psikotik bozukluklar.
2. Bir hecmeden fazla tekrarlayan akut ayırt edilmeyen psikozlar.
AÇIKLAMA: Bu dilime girecek psikozların sık sık tekrarlanmamaları, devam-
lı nitelik göstermemeleri kişinin çalışma güç ve verimini önemli derecede boz-
mamış olması gerekmektedir.
C) 15 inci Maddenin A,B ve D dilimlerindeki fıkralarda bulunan ruhsal
bozuklukların tedavi nekahat halleri.
D) 1 . Kronik nitelik kazanmış şizofreni, mizaç bozuklukları, paranoid
bozukluk ve diğer psikotik bozukluklar.
2. Ayırt edilmeyen kronik psikotik bozukluklar.
AÇIKLAMA: Bu dilimin 1 ve 2 nci fıkralarına girecek psikotik bozuklukların
tedavilerden yararlanmamış olmaları ve devamlıbir psikoz niteliği kazanmış ol-
maları gerekir.
3. Borderline, şizotipal vb. ağır kişilik bozuklukları.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin; psikotik atak geçirmeleri, mevcut du-
rumlarının askerlik uyumlarını bozması, çalışma güç ve verimini ileri derecede
azaltması, bu durumlarının klinik gözlem ve resmi belgelerle saptanması gerek-
lidir.

Madde 16 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Nevrotik kişilikler (Obsessif-kompulsif, histerionik, bağımlı, vb.
kişilik bozuklukları.)
2. Geçirilmiş nevrotik bozukluklar (Anksiete, somatoform, dissosiatif
depressif bozuklar ve bunların alt tipleri) ve nevrotik adaptasyon bozukluk-
ları.
3. Hafif ve orta derecede konuşma bozuklukları.
4. Geçirilmiş psikosomatik hastalıklar.
AÇIKLAMA:Bu fıkralara gireceklerin askerlik ortamına uyumlarının bozulmamış
olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
B) 1. Nevrotik bozukluklar (Anksiyete, somatoform,dissosiyatif, depressif
bozuklarlar ve bunların alt tipleri) ve nevrotik adaptasyon bozuklukları.
2. Psikosomatik hastalıklar
AÇIKLAMA: Bu fıkralara girecek ruhsal bozuklukların kronik nitelik kazanmış
olması ve kişinin çalışmagüç ve verimlerini etkilemiş olması gereklidir.
C) 16. Maddenin A, B ve D dilimindeki fıkralarda bulunan ruhsal bozukluk-
ların tedavi ve nekahat halleri.
D) 1. Nevrotik bozukluklar ( Anksiyete, somatoform, dissosiyatif, defressif
bozukluklar ve bunların alt tipleri) ve nevrotik adaptasyon bozuklukları.
2. Psikosomatik hastalıklar
3. İleri derecede konuşma bozukluğu
AÇIKLAMA: Bu fıkralara girecek ruhsal bozuklukların; çeşitli tedavilere
rağmen iyileşmemiş olması, kronik ve devamlı bir nitelik kazanarak, askerlik
hizmetini yapmaya engel olacak derecede ve ağır nitelikle bulunması gereklidir.

Madde 17 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Antisosyal Kişilik, geçirilmiş toksik madde ve alkol bağımlılığı.
2. Hafif derecede, zeka yetersizliği.
AÇIKLAMA: Bu fıkralara gireceklerin askerlik ortamına uyumlarının bozulmamış
olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
B) 1.Kronik nitelik kazanmış Antisosyal kişilik, toksik madde ve alkol ba-
ğımlılıkları.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin; en az üç antisosyal eylemlerinden dolayı
almış oldukları cezaların infaz edilmesine rağmen iyileşmeyerek, bozuklukları-
nın kronik nitelik kazanmışolması, askerlik uyumlarının bozulması ve bu nitelik-
lerinin kıt`a anketi veya adli dosyalar gibi yazılı belgelerle saptanarak sağlık
raporlarında belirtilmesi gereklidir.
2. Hafif derecede debilite.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin askerlik görevini yapamıyacak, askerlik
eğitimini öğrenemeyecek nitelikte bulunması gereklidir.
3. Psikoseksüel bozukluklar (homoseksüalite, transvestizm ve diğerleri)
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin seksüel davranış bozukluklarının belirgin
olması, bu durumlarının askerlik ortamında bilinerek sakıncalara yol açması ve
bu durumun resmi belgelerle kanıtlanması gereklidir.
C) 17 nci maddenin A, B ve D dilimlerindeki fıkralarda bulunan ruhsal bozuk-
lukların tedavi nekahat halleri.
D) 1. İleri derecede antisosyal kişilik,
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin; adam öldürme, adam yaralama, gasp yüz
kızartıcı suçlar, edep ve ahlaka aykırı fiiller gibi ağır ceza almayı gerekti-
rir suçları birçok kez işlemeleri, ceza almaları ve bu cezalarının infazına dair
resmi belgelerinin olması, hiçbir sınıfta askerlik görevini yapamayacak durumda
bulunmaları gereklidir.
2. İleri derecede debilite, ambesilite, idiosi.
3. İleri derecede psikoseksüel bozukluklar (homoseksüalite, transseksüalite,
transvestitizim)
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin;seksüel davranış bozukluklarının tüm yaşa-
mında ileri derecede belirgin olması, duygu ve davranışlarına yansımış olması
gereklidir. Ayrıca, silah altına alınanların askerlik ortamında sakıncalı bir
durum yarattığının veya yaratacağının resmi belgelerle tesbiti gereklidir.

Madde 18 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Organik nedenlere bağlı, çok hafif derecede kişilik bozuklukları.
2. Geçirilmiş akut organik ruhsal reaksiyonlar.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin askerlik çevresine uyumlarının bozulmuş
olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
B) 1. Organik nedenlere bağlı ruhsal bozukluklar (Organik nedenlere bağlı
nöropsikolojik testlerle ortaya konan kognitif fonksiyonlarda bozukluk yapmış
sekel niteliğindeki organik ruhsal bozukluklar).
AÇIKLAMA: Bu fıkraya giren bozuklukların, kişinin çalışma güç ve verimini
bozmuş olması gereklidir.
C) 18 nci maddenin A ve D dilimlerindeki fıkralarda bulunan ruhsal bozuk-
lukların tedavi ve nekahat halleri.
D) 1. Organik nedenlere bağlı ileri derecede kişilik bozuklukları.
2. Kronik organik ruhsal bozukluklar (demanslar).
AÇIKLAMA: Bu fıkralara girenler; alkol, ilaç ve toksik maddeler, travmalar,
damar bozuklukları, konvulzil hastalıklar, neoplazmlar, metobolizma bozuklukla-
rı, hormonlar, vitaminler ve fizik etkenlerden ileri gelen ruhsal bozukluklar.
Bunların, askerlik çevresine uyumlarının bozulmuş olması, çalışma güç ve
verimlerinin azalmış olması gereklidir.
3. Psikomotor epilepsi ve epilepsinin ruhsal ekivalanları.
NOT: Psikiyatri bölümlerine sevk edilecek hastalar hakkında kıt`a anketi
doldurulması ve hasta ile birlikte gönderilmesi zorunludur.
KULAK, BURUN VE BOĞAZ HASTALIKLARI

Madde 19 - Bu maddenin değerlendirilmesinde, odyolojik inceleme olmaksızın
sadece fısıltı sesi ile karar verilebilir. Odyolojik inceleme sonuçlarının ra-
pora girmesi halinde, fısıltı sesi sonuçları da mutlaka değerlendirmeye alına-
caktır.
A) 1. Bir kulak fısıltı sesini, 3 metreden yukarı (0-25 dB arası) mesafeden
işittiği halde, öteki kulağın fısıltı sesini 1 metre (60 dB) mesafeden işitmesi.
2. Her iki kulağın fısıltı sesini 2 (dahil) metreden yukarı (30-40 dB arası)
mesafeden işitecek derecedeki sağırlıkları.
3. (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) Her iki kulakta 4000 (dahil) frekans-
dan itibaren 60 dB`in üstünde neurosensoriel işitme kayıpları.
B) 1. Bir kulak fısıltı sesini 3 (dahil) metreden (30 dB) işittiği halde
diğer kulağın fısıltı sesini 1 metreden daha az (65 dB ve daha fazla) mesafeden
işitmesi, tam sağır olması ya da tam sağıra yakın olması.
2. Her iki kulağın fısıltı sesini 1 ile 2 metre arası (40-65 dB arası) me-
safeden işitmesi.
3. Bir kulağın işitmesi normal olduğu halde diğer kulağın tam sağırlığı.
C) 19 ncu Maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1.Her iki kulağın fısıltı sesini 1 metreden aşağı (65 dB ve daha fazla)
mesafeden işitecek olan ileri derecedeki sağırlıkları.
2. Sağır ve dilsizlik.

Madde 20 - A) 1. İşitme kuvveti A/19 kadar olan dış kulak yolları darlıkları
ya da hafif derecedeki sayvan şekil bozuklukları.
2. Dış kulak yolu normal olmak şartıyla bir taraflı kulak kepçesi yokluğu.
3. Dış kulak yollarının travmaya veya kronik enfeksiyonlarına bağlı darlık-
ları veya hastalıkları (İşitmenin A/19 kadar olması hallerinde).
B) 1. İşitme kuvvetini B/19 kadar azaltan dış kulak yollarının (bir veya iki
taraflı) travmatik veya civar organların kronik enfeksiyonlarına bağlı ya da
konjenital kaynaklı olan tedavisi olanaksız darlıkları, şekil bozuklukları.
2. Dış kulak yolu normal olmak şartıyla iki tarafta kulak kepçesi yokluğu.
3. (Ek: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Hasta kulakta fısıltı sesini, 1 metrenin
altında (65 dB ve daha fazla) duyacak derecede işitme kaybına neden olan tek
taraflı kulak yolunun travmatik veya civar organlarının kronik enfeksiyonlarına
bağlı ya da konjenital kaynaklı tedavisi olanaksız darlıkları, ileri derecedeki
aurikula deformiteleri.
C) 20 nci maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. İki taraflı tedavisi olanaksız dış kulak yollarının tam kapanıklığı.

Madde 21 - A) 1. İşitme kuvvetini A/19 kadar azaltan, kataral, sikatrisiyel,
adaziv ya da orta kulağın sklerotik iltihapları, otoskleroz, labirent atrofi-
leri, labirenter hidropslar (işitme fonksiyonu bozmayan asemptomatik küçük kal-
ker plakları sağlam kabul edilir.)
2. İşitme fonksiyonu normal hudutlarda olan açık otit skatrisiyel.
B) 1. İşitme kuvvetini B/19 kadar azaltan kataral, sikatrisiyel, adeziv ve
orta kulağın sklerotik iltihapları, otoskleroz, labirent atrofileri, labiren-
ter hidropslar.
2. Hasta kulakta fısıltı sesini 2 (dahil) metrenin altında (40 dB ve daha
fazla) duyacak derecede işitme kaybı olan, kolesteatomlu ya da kronik pürülan
akıntısı bulunan bir taraflı kronik orta kulak iltihabı (Radyografide hasta
taraf mastoidin sklerotik bir hal aldığının ya da hücre strüktürünün kayboldu-
ğunun saptanması şarttır).
3. Bir kulak EVİDE olmakla beraber diğer kulağın sağlam veya fonksiyonunun
A/19 kadar olması.
C) 21 nci maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. İşitme kuvvetini D/19 kadar azaltan sikatrisiyel, adeziv ya da orta
kulağın sklerotik iltihapları, iki taraflı kolesteatom ya da kemik iltihabı
ile birlikte cerrahatlı akıntıları (radyografik muayene şarttır) iki taraflı
otoskleroz, labirent atrofileri, labirenter hidropslar.
2. Her iki kulağın ameliyatla evide ya da otovide olması (Radyografik mua-
yene şarttır).
3. Total perforasyonla birlikte iki taraflı kronik orta kulak akıntılı
iltihapları iki taraflı mastoidit (Radyografide her iki mastoidin sklerotik bir
hal aldığının ya da hücre strüktürünün kaybolduğunun saptanması şarttır.)

Madde 22 - A) 1. Konka hipertrofileri, burun polipleri, nefes alma ve
konuşmayı güçleştiren burun boşluklarının septum deviasyonları (Nefes alma ve
konuşmayı güçleştirmeyen septum deviasyonları sağlam kabul edilir.)
B) 1. Konuşmaya güçlük veren, ağızdan nefes almayı gerektiren, tedavi ile
giderilemeyen burun boşluklarının şekil bozuklukları.
2. Etrafındakileri rahatsız edecek derecede kokusu bulunmayan hakiki ozen.
3. Üçüncü devir sifilizin burun boşluğunda ve seste fazla bozukluk yapmamış
harabiyetleri.
4. Travmatik ya da yapısal kaynaklı ileri derecede olmayan rinit atrofikler
(Kokusuz).
C) 22 nci Maddenin A, B ve D dilimlerindeki arıza ve hastalıkların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Plastik ameliyatla düzeltilmesi olanaksız burun yokluğu ya da ileri
derecedeki şekil bozuklukları.
2. Nefes almayı ileri derecede güçleştiren ve göğüste şekil bozukluğu mey-
dana getirmiş ve ağızdan nefes almayı gerektiren burun boşluklarının tedavisi
olanaksız şekil bozuklukları.
3. Burun boşluklarının ve sinüslerinin tedavisi olanaksız hastalıkları (Kötü
huylu urları, lupus tüberküloz, lepra, sklerom, üçüncü devir sifilizinin seste
bozukluk yapmış ya da estetiği tiksinti derecesinde bozmuş olan harabiyetleri,
şekil bozuklukları, ileri derecede fena kokulu ozen).
4. Yüzde önemli derecede şekil bozukluğu yapmış burun boşluklarının tedavisi
olanaksız iyi huylu tümörleri (Osteokondrom, fibrom, nazofaranjiorinosklerom).
5. Burun boşluklarının tedavi ile iyileşmiş ve B/22`deki arızalar kadar şe-
kil bozukluğu yapmış iyi ve kötü huylu tümörlerinden veya iltihaplardan kalan
sekelleri.

Madde 23 - A) 1. Hafif ses kısıklığı (Larenksin önemli şekil bozukluğu ya da
hastalıklarına bağlı olmamak şartıyla).
B) 1. Eforla nefes almaya fazla zorluk vermeyen larenks ve trakeanın darlık-
ları, ses kısıklıkları.
2. Eforla nefes almaya fazla zorluk vermeyen ve ses kısıklığına sebep olma-
mış bir taraf ses telinin intratorasik bir sebeple veya boyun ameliyatı sonucu
felci veya kriko-aretenoid eklem fiksasyonu sonucu (Romatizma, travma ya da her-
hangi bir enfeksiyona bağlı) medyan durumda fiksasyonu (Bir süre tedavi ve hava
değişiminden sonra bu madde uygulanır).
C) 23 ncü Maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Travmatik, cerrahi ya da herhangi bir hastalığa bağlı iki taraflı
afoni derecesine varacak derecede ses kısıklığı yapmış, tedavi ile şifa bulması
olanaksız iki taraflı addüktör felci. Ses kısıklığı yapmamış fakat hafif eforla
dispneye sebep olan iki taraflı ses teli medyan felci (En az bir sene hava deği-
şiminden sonra bu madde uygulanır).
2. Larenksin veya trakeanın tedavisi olanaksız travmatik, kronik, hastalık-
ları, tüberküloz larenjiti, ileri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış olan tü-
mörler.
3. Larenks ve trakeanın nefes almaya engel olan bozuklukları (Sürekli kanül
taşıyanlar).

Madde 24 - A) 1. Ameliyatla giderilmesi ve düzeltilmesi mümkün farenks şekil
bozuklukları.
B) 1. Tedavi ve ameliyatla giderilmesi olanaksız, gıda alma ve yutmayı güç-
leştiren farenks şekil bozuklukları.
2. (Ek: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Remisyonda nazofarenks kanseri.
C) 24 ncü maddesinin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Yutmayı önemli derecede bozan, ameliyatla düzeltilmesi olanaksız fa-
renkste şekil bozukluğu yapmış hastalıklar, tümörler.
2. (Ek:4/5/1993-93/4398) Paranazal sinüslerin, burun boşluklarının, ağız
boşluğunun, nazofarenks ve hipofarenksin malign tümörleri.
PLASTİK VE REKONSTRÜKTİF ŞİRÜRJİ, AĞIZ, ÇENE, YÜZ, BOYUN
VE DİŞ HASTALIKLARI

Madde 25 - A) 1. Ameliyatla düzeltilebilen, tek ve iki taraflı dudağın ya-
rıkları, anomalileri, hastalıkları, yarık sekelleri, iyi ve kötü huylu tümörleri
(bir yıl süre ile remisyonda kalmış), ayrıca hemanjiom tatuaj, keloid, pigmente
nevüsler (Yüz bölgesinde 4 cm2`den, diğer vücut bölgelerinde 10 cm2`den büyük
olanlar), görünümü ve mimik hareketleri bozan skarlar.
2. Ameliyatla düzeltilebilen burnun doğuştan büyüklükleri, şekil bozukluk-
ları, anomalileri, sonradan olma kusurları ile çeşitli nedenlerle meydana gelmiş
burun ucu şekil bozuklukları, kısa kolumella ve yaygın burun kanadı bozukluk-
ları.
3. Ameliyatla düzeltilebilen, kulak sayvanının doğmalık anomalileri, dış
kulak yolu yokluğu, sonradan olma kulak sayvanı parsiyel ve total yoklukları,
yanık sekelleri, selim tümörleri ve hastalıkları.
4. Ameliyatla düzeltilebilen yüzün, yanağın, periorbital kaş ve alın saha-
sının doğmalık anomalileri, skatrisleri, defektleri, hastalıkları, selim tümör-
leri (4 cm2`den büyük olanlar) ve malign tümörleri (bir yıl süre ile remisyonda
kalmış).
5. Ameliyatla düzeltilebilen boynun konjenital anomalileri (kist, fistül,
tortikollis, kısa yelken boyun hastalıkları, yanık sekelleri ve selim tümörler).
6. Ameliyatla düzeltilebilen tükrük bezlerinin hastalıkları ve selim tümör-
leri.
7. Ameliyatla düzeltilebilen yaşlı yüzün, periorbital ve alın sahasının
kırışıklığı, sarkıklığı ve fazla yağları.
8. Ameliyatla düzeltilebilen, memenin konjenital ve hastalık sonucu meydana
gelen şekil bozuklukları, pitozları, büyüklük ve küçüklükleri, yanık sekelleri
ile selim tümörleri.
9. Ameliyatla düzeltilebilen, karnın aşırı yağlanması, sarkıkları ve yanık
sekelleri.
10. Ameliyatla düzeltilebilen, alt ve üst ekstremitelerin deri ve yumuşak
dokuların konjenital anomalileri, hastalıkları, selim tümörleri, yanık sekelle-
ri, amputasyonları, replantasyonları.
11. Ameliyatla düzeltilebilen, ağız içinin ve mukozalarının, dilin konjeni-
tal anomalileri ve hastalıkları ile selim tümörleri ve defektleri.
12. Çeşitli nedenlerle meydana gelen vücudun tedaviden yararlanan fonksiyon
ve görünüm bozukluğu yapmamış yanık sekelleri ve açık yaraları.
B) 1. Ameliyatla düzeltilmesi tam olmayan, gıda alma, konuşma, çiğneme ve
yutma işlemini güçleştiren dudağın, yanakların, dilin, ağız içinin anomalileri,
hastalıkları, tümörleri, defektleri ve sekelleri.
2. Ameliyatla düzeltilmesi, tam olmayan görünümü bozan, gıda alma, konuşma
ve çiğneme ile el ve ayak fonksiyonlarını güçleştiren her tür anomaliler ve ya-
nık sekelleri.
3. Tekrarlayan ameliyatlara rağmen, kapatılamayan geniş açık yaralar, kul-
lanılan elde baş parmak veya 5-6 falanks, kullanılmayan elde baş parmak veya 8
falanks (dahil) başarısız ve fonksiyon kazandırılmamış replantasyonlar.
C) 25 nci Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri,
D) 1. Ameliyatla düzeltilmesi olanaksız, vazife noksanlığı yapmış, görünümü
ileri derecede bozan dudağın, yüzün, dilin ve ağız içinin hastalıkları, geniş
defektleri ve harabiyetleri.
2. Ameliyatla düzeltilmesi olanaksız yüzün, dilin ağız içi ve boyunun kon-
jenital anomalileri ve kötü huylu tümörleri.
3. Gıda alma, çiğneme ve konuşma ile yüz görünümünü ileri derecede bozan
yanık sekelleri.
4. Ameliyatla tedavisi olanaksız yüzün, boyunun ve ağız içinin spesifik
hastalıkları, travmatik defektleri ve skatrisleri.
5. Kullanılan veya kullanılmayan elde baş parmağın metakarpı ile başarısız
replantasyonu, kullanılan elde toplamı 6 veya daha fazla falanks replantasyonu,
kullanılmayan elde 2 parmağın metakarpı ile birlikte veya 9 ve daha fazla fa-
lanksın başarısız ve fonksiyon kazandırılamayan replantasyonları.
adde 26 - A) 1. Ameliyat ve tedavi ile düzeltilebilen, çiğnemeyi kısmen
bozan çenenin odontojenik ve nonodontojenik hastalıkları (kist, fistül, apse,
selim tümörleri).
2. Ameliyatla düzeltilebilen alt ve üst çenenin hafif derecedeki şekil bo-
zuklukları.
3. Ameliyat ve tedavi ile düzeltilebilen çene ekleminin hastalıkları.
4. Ameliyat ve tedavi ile düzeltilebilen çenenin trismus, konstriksiyon ve
ankilozları.
B) 1. Ameliyatla tedavi edilse de fonksiyonu ve görünüşü bozan yüzün, boyu-
nun saçlı derinin iyi huylu tümörleri, skatrisleri ve keloidleri.
2. Ağızın açılması en fazla 2 cm.(dahil)`e kadar izin veren çenenin konst-
riksiyonları ve ankilozları.
3. Ameliyatla tedavisi tam olmayan çenenin odontojenik ve nonodontojenik
kist, tümör defektleri.
4. Ameliyatla tedavisi tam olmayan çene ve boyunun hareketlerini kısıtlayan
yüz ve boyunun skatristleri, konjenital anomalileri ve ameliyat sekelleri.
C) 26 ncı Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Tedavisi olanaksız çene ekleminin tam ankilozu ve çiğnemeyi ileri
derecede bozan çıkık sekelleri.
2. Açılması 20 mm. (hariç)`den az olan ve tedavisi olanaksız çene konstrik-
siyonları.
3. Ameliyatla tedavisi olanaksız, çiğneme fonksiyonunu bozan çenenin kon-
jenital ve sonradan olma şekil bozuklukları, tümörleri, hastalıkları, geniş
defekt ve skatrisleri.

Madde 27 - A) 1. Çiğneme, konuşma ve yutma fonksiyonlarını hafif derecede
güçleştiren iyi olmuş, eski alt ve üst çene kırıkları, kemik iltihapları, şekil
bozuklukları.
2. Yüz görünümünü bozmayan yüz, orbita ve burun kemiği kırıkları ve sekel-
leri.
3. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Yüz görünümünü bozmayan ya da hafif
şekil bozukluğu yapmış yüzün, sinüslerinin ve çene kemiklerinin iltihabı, kist-
leri, iyi huylu benion kitleleri, hastalıkları ve sekelleri.
4. Ameliyat ve protezle düzeltilebilen yumuşak damağın fonksiyon bozukluk-
ları yapmamış yarıkları, delikleri ve defektleri.
5. Ameliyatla veya ortodonktik tedavi ile düzeltilebilen çene anomalileri.
B) 1. Ameliyat ve protezle düzeltilebilen alt ve üst çenenin kısmi harabi-
yeti.
2. Ameliyatla düzeltilmesine rağmen, fonksiyon kazandırılamayan sert ve yu-
muşak damak yarıkları, delikleri, defektleri, fistülleri ve anomalileri.
C) 27 nci Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Ameliyatla düzeltilmesi olanaksız çiğneme, yutma, konuşma fonksiyon-
ları ile diş artikülasyon ve oklüzyonunu bozan alt ve üst çenenin kısmi veya
tam harabiyeti, şekil bozuklukları, anomalileri ve tümörleri,
2. Ameliyatla düzeltilmesine rağmen fonksiyon bozukluğu yapmış sert ve yu-
muşak damağın yarık, defekt, delikleri ve anomalileri.

Madde 28 - A) 1. 4 mm.den büyük, en az, karşılıklı 8 diş olmak üzere toplam
16 dişi ilgilendiren ön dişler arası açıklıklar.
2. Alt ve üst dişler arasında 6 mm.ye kadar olan alt çene gerilikleri (ret-
rognatileri), 3 mm.den fazla alt çene ilerilikleri (prognatileri).
3. Arka dişlerin yatay yönde + 3 mm.den fazla 5 dişi ilgilendiren temassız-
lıkları (Laterognati).
4. Alt ve üst çenenin herbirinde ayrı olarak 5`den fazla dişi içine alan
çapraşıklıkları.
5. Alt ve üst çenenin çiğneme ve konuşmayı bozan çok derin damakla birlikte
görülen aşırı çene darlıkları.
6. Amilogenezis imperfekta ve dentinogenezis imperfekta.
7. Alt ve üst çenenin herbirinde 5 diş olmak üzere toplam 10`dan fazla diş-
leri ilgilendiren yaygın mine hipoplazileri.
8. Sabit protezle düzeltilebilen, konuşma ve çiğnemeyi bozmayan alt ve üst
çenenin, ortodontik tedavi gayesiyle çekilmiş dişler ile üçüncü büyük azı diş-
leri haricinde 5`den fazla kısmi diş noksanlıkları.
9. Her türlü dolgu ve endodontik tedavi ile kurtulması mümkün olmayan zorun-
lu 5`den fazla diş çürükleri.
10. Alveol kemiğinde en az 6 mm.ye varan kemik kaybına yol açan 5 dişden
fazla dişleri ilgilendiren periodontitis ve periodontosis halleri.
11. 5 dişden fazla üçüncü derecede (3 mm.) diş mobilitesi mevcudiyeti.
12. 5`den fazla konjenital diş noksanlıkları.
B) 1. Protezle düzeltilebilen tam diş noksanlıkları.
C) 28 nci maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. İleri derecede alveoler kret kayıpları sonucunda protezle ve ameliyat-
la düzeltilemeyen konuşma ve çiğnemeyi bozan tam diş noksanlıkları.