Ultrasonografi nedir?
Ses dalgalarından yararlanılarak yapılan bir görüntüleme yöntemidir. İnsan kulağının duyamayacağı frekansta ses dalgaları problar(ultrasonun insan vücuduna değen kısmı) aracılığıyla vücuda gönderilmekte, organlardan yansıyan ses dalgaları ise cihazın ana gövdesinde bulunan bilgisayarlar aracılığı ile görüntü olarak ekrana aktarılmaktadır. Oluşan görüntü fotoğraf kağıdı ya da videoya kaydedilebilmektedir.

Ultrasonografi ne zaman ve nasıl kullanılır?
Tanı amacıyla ultrasonografi bir çok tıbbi durumda kullanılmakla beraber gebelik belki de en sık kullanılma nedenidir.
Vücuttaki pek çok organ ultrasonografi ile incelenebilir ki karaciğer, safra kesesi, böbrekler, dalak, tiroid, meme, yumurtalıklar, rahim ve prostat bunlardan bazılarıdır.


Obstetrik(gebeliğe ait) ultrasonografi incelemesi niçin yapılır?
En sık yapılma nedeni, bebeğinizin normalde olması gerektiği gibi büyüyüp büyümediğinin belirlenmesidir. Birden fazla bebeğe hamile kalınıp kalınmadığı ve bebeğin duruş pozisyonunu görmek diğer temel nedenlerdir.
Ayrıca, bebeğinizin içinde bulunduğu sıvının yeterliliği veya bebekte doğumsal defekt (anomali) olup olmadığını belirlemek amacıyla doktorunuz ultrasonografi yapabilir ya da bir radyoloji uzmanından yapılmasını talep edebilir.


Ultrasonografi incelemesi hasta açısından zor mudur?
Ultrasonografi incelemesi sırasında ağrı hissedilmez. Tetkik süresince karın cildi üzerine jel adı verilen, suda erime özelliği de olan, bir sıvı sürülür. Jel leke bırakmaksızın silmeyle kolaylıkla temizlenebilir. Isıtılmazsa soğukluk hissi verebilir.
Bazı durumlarda doktorunuz, bebeği veya rahim boynunu daha iyi görmek için vajina yoluyla özel bir prob kullanarak inceleme yapmayı gerekli görebilir. Bu prob kullanıldığında biraz basınç hissi duyabilirsiniz. Ancak, bu probun boyutu adet kanaması sırasında kullanılan tampon kadardır ve bir spekulumdan daha küçüktür.
Probu vajina içerisine kendiniz de yerleştirebilirsiniz.
Ultrasonografi incelemesi gebeliğinizi kötü yönde etkilemez.Bebeğe veya anneye bir zarar vermez.

Ultrasonografi incelemesinden önce gebenin yapması gerekli olan hazırlık var mıdır?
Çoğu hastada tetkik öncesi özgün bir hazırlık yapılması gerekmez. Tam bir gebelik ultrasonografisi genellikle 30 ile 60 dakika sürer.
Bebeğimi hareket ederken görebilir miyim?
Gebelik tarihinize bağlı olarak bebeğinizin kalp vuruşunu, kol, bacak yada gövde hareketlerini ultrasonografi ile görebilirsiniz. Bebeğinizin hareketleri sizin hissetmenizden haftalar önce ultrasonografi ile tespit edilebilir.

Bebeğimin cinsiyetini öğrenecek miyim?
Ultrasonografi ile cinsiyet belirlenmesi mümkündür ancak bazen bebeğinizin duruş pozisyonundan dolayı mümkün olmaya da bilir.

Ultrasonografi incelemesi bebeğinizin normal olduğunu garanti eder mi?
Hayır. Bebekteki defektleri ve anomalileri tespit etmek pek çok değişkene bağlıdır. Örneğin, bebeğinizin boyutları ve duruş pozisyonu bazı anomalilerin ultrasonografi ile görülebilmesine izin vermeyebilir. Bazı anormallikler ise ultrasonografi ile görülemeyecek kadar küçük olabileceği gibi tespit edilemeyebilir de.

Gebelik süresince birden fazla ultrasonografi incelemesine gerek var mıdır?
İlki 11-14. haftalarda, ikincisi 22-24. haftalarda olmak üzere genellikle iki defa ayrıntılı ultrasonografi incelemesi yapılmaktadır. Ancak, doktorunuzun uygun gördüğü durumlarda ikiden fazla inceleme yapılması gerekebilir.

Doppler ultrasonografi nedir?
Ultrasonografinin özel bir şeklidir. Rahim damarları ile bebeğin damarlarının incelenmesini mümkün kılar. Kan akışı grafik şeklinde ya da renkli görüntü biçiminde gösterilir.
Ağrılı bir yöntem değildir.
İkinci düzey ultrasonografi yapılırken renkli Doppler inceleme yapılmaktadır. Bu incelemeyi genellikle tecrübeli radyologlar ya da perinataloglar yapmaktadır. Yüksek çözünürlüğe sahip cihazlar kullanılmaktadır.

Ultrasonografi güvenli midir?
Tanı amacıyla kullanılan ultrasonografinin, yaygın kullanımına rağmen, günümüze kadar zararlı olduğuna dair bir veri bulunmamıştır.
Hayvanlar üzerinde yapılmış olan çalışmalar tanı amaçlı ultrasonografinin kullanımı ile herhangi bir yan etki arasında direk ilişki bulamamıştır.
İlk cihazlar ile gebelik ultrasonografisi yapılmış olan bebekler bu gün otuz yaşını aşmıştır. Bu insanların hiçbirinde ultrasonografiye bağlı zarar tespit edilmemiştir.

Dr. Alev Kadıoğlu

Yararlanılan Kaynaklar:
Dr. Alev Kadıoğlu (kişisel röportaj), ALKA Radyolojik Tanı Merkezi, İstanbul
Amerikan Ultrasonografi Derneği Web sitesi