Geri dönüşüm

Vikipedi, özgür ansiklopedi


Tüm dünyada kullanılan geri dönüşüm sembolü



Geri dönüşüm terim olarak, kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılmasıdır.
Tüketilen maddelerin yeniden geri dönüşüm halkası içine katılabilmesi ile öncelikle hammadde ihtiyacı azalır. Böylece insan nüfusunun artışı ile paralel olarak artan tüketimin doğal dengeyi bozması ve doğaya verilen zarar engellenmiş olur. Bununla birlikte yeniden dönüştürülebilen maddelerin tekrar hammadde olarak kullanılması büyük miktarda enerji tasarrufunu mümkün kılar. Örneğin, yeniden kazanılabilir alüminyumun kullanılması alüminyumun sıfırdan imal edilmesine oranla %35'e varan enerji tasarrufu sağlamaktadır.
Atık malzemelerin hammadde olarak kullanılması çevre kirliliğinin engellenmesi açısından da önemlidir. Kullanılmış kağıdın tekrar kâğıt imalatında kullanılması hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini %35, su kullanımını %45 azaltabilmektedir. Örneğin bir ton atık kağıdın kâğıt hamuruna katılmasıyla 8 ağacın kesilmesi önlenebilmektedir.

Geri dönüşümün tarihçesi


Maddelerin kategorilere ayrılması


Geri dönüşüme olan ihtiyacın başlamasında savaşlar nedeniyle ortaya çıkan kaynak sıkıntıları etkili olmuştur. Büyük devletler, II. Dünya Savaşı sırasında ülke çapında geri dönüşümle ilgili kampanyalar başlatmışlardır. Vatandaşlar özellikle metal ve fiber maddeleri toplama konusunda teşvik edilmişlerdir. ABD'de geri dönüşüm işlemi yurtseverlik anlayışında çok önemli bir yer edinmiştir. Hatta, savaş sırasında oluşturulan kaynak koruma programları, doğal kaynakları kısıtlı bazı ülkelerde (Japonya gibi), savaş sonrası da devam ettirilimiştir.

Geri dönüşebilen maddeler

• Cam
• Kağıt
• Alüminyum
• Plastik
• Piller
• Motor yağı
• Akümülatörler
• Beton
• Organik atıklar
• Elektronik atıklar

Geri dönüşüm sembolleri ve kodları

Bazı maddelere ait geri dönüşüm sembol ve kodları aşağıda verilmiştir. Bu semboller uluslararası olarak kullanılır.





Alüminyum




Kağıt




Demir



Geri dönüştürme metotları


Geri dönüştürülmek üzere kategorilere ayrılmış atıklar: 1-Şişe, 2-Zayıf plastik, 3-Güçlü plastik, 4-Karton, 5-Çeşitli, 6-Konserve, 7-Kâğıt, 8-Polistiren, 9-Cam, 10-Pil, 11-Metal, 12-Organik, 13-Tetrapak, 14-Fabrik, 15-Tuvalet


Geri dönüştürme metodları her malzeme için farklılık göstermektedir:

• Alüminyum: Atık alüminyum küçük parçacıklar halinde doğranır. Daha sonra bu parçalar büyük ocaklarda eritilerek, dökme alüminyum üretilir. Bu sayede atık alüminyum, saf alüminyum ile neredeyse aynı hale gelir ve üretimde kullanılabilir.
• Beton: Beton parçalar, yıkım alanlarından toplanarak kırma makinalarının bulunduğu yerlere getirilir. Kırma işleminden sonra ufak parçalar, yeni işlerde çakıl olarak kullanılır. Parçalanmış beton, eğer içeriğinde katkı maddeleri yoksa yeni beton için kuru harç olarak da kullanılabilir.
• Kağıt: Kağıt öncelikle kâğıt çamuru hazırlamak için, su içerisinde liflerine ayrılır. Eğer gerekirse içindeki lif olmayan yabancı maddeler için temizleme işlemine tutulur. Mürekkep ayırıcı olarak, sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Daha sonra hazır olan kâğıt lifleri, geri dönüşmüş kâğıt üretiminde kullanılır.
• Plastik: Plastik atıklar öncelikle cinslerine göre ayrılarak geri dönüşüm işlemine tabi tutulur. Cinslerine göre ayrılan geri dönüşebilir plastik atıklar, kırma makinalarında kırılıp küçük parçalara ayrılır. İşletmeler bu parçaları direkt olarak belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde olarak da kullanabilir.
• Cam: Cam atıklar (şişe, kavanoz vb.) toplama kutularında toplanır ve bu atıklar renklerine göre ayrılarak geri dönüşüm tesislerine verilir. Burada atık ve katkı maddelerinden ayrılır. Burada cam kırılır ve hammadde karışımına karıştırılarak eritme ocaklarına dökülür. Bu şekilde tekrar cam olarak kullanıma geçer. Kırılan cam, beton katkısı ve camasfalt olarak da kullanılmaktadır. Camasfalta %30 civarında geri dönüşmüş cam katılmaktadır. Cam bu şekilde sonsuz bir döngü içinde geri dönüştürülebilir, yapısında bozulma olmaz.

Kağıdın geri dönüşümü sonucunda

1 Ton kullanılmış kâğıt atığının geri dönüşümü sonucunda, 16 adet yetişmiş çam ağacı ve 85 metrekarelik ormanlık alan tahrip edilmeyecek.Böylelikle Türkiye genelinde yılda 80 milyon çam ağacı ve 40.000 hektar ormanlık arazi korunmuş olacak.



Plastik'in geri dönüşümü

1. Tüketim sonrası çeşitli plastik ambalajlar
2. Kaba sınıflandırma (PVC,PET,PE,PP ve DİĞERLERİ) gibi
3. Hassas sınıflandırma
4. Kırma öğütme
5. Yıkama(temizleme) , Yüzdürme(çöktürme) ile ayırma
6. Kimyasal (fiziksel) işlemler
7. Geri Dönüştürülmüş plastik ürünler
8. Yani Granül(PE) , Mikronizasyon (PVC) , Çapak veya sentetik elyaf (PET)

Plastiğin geri dönüşümü sonucunda

1 Ton plastik ambalaj atığının geri dönüşümü sonucunda 14000 kwh enerji tasarrufu sağlanmış olur. Ülke genelinde tasarruf edebilecek enerji miktarı yıllık 4 Milyon Megavattır.



Metal'in geri dönüşümü


Metal

1. Tüketim
2. Ayrı Toplama
3. Manyetik Ayıklama
4. Fabrikada Eritme
5. Geri dönüştürülmüş Metal
6. Yeni Metal Ürün

Metalin geri dönüşümü sonucunda

1 Ton metal atığın geri dönüştürülmesi sonucunda 1300 kg hammade tasarrufu sağlanır.Bu miktar Türkiye'de yıllık olarak toplam 2 milyon tona ulaşmaktadır.



Cam'ın geri dönüşümü

Cam şişe

1. Tüketim sonrası çeşitli camlar
2. Ayrı Toplama
3. Ayırma (Renkli,Renksiz)
4. Yıkama (Temizleme)
5. Öğütme
6. Fabrika
7. Geri dönüştürülmüş cam ürünler

Camın geri dönüşümü sonucunda
1 Ton cam atığının geri dönüşümü sonucu 100 lite benzin tasarrufu sağlanmaktadır. Türkiye genelindeki cam atıkların geri dönüştürülmesinden yıllık 30 milyon litre benzin tasarruf edilip.Ülke ekonomisine katkı sağlanmış olacaktır.







Yasal mevzuat

Yasalar

• Çevre Kanunu

Yönetmelik ve tüzükler

• (APAK)-Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolu Yönetmeliği
• Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmeliği 2007

• 

Konu ile ilgili sivil toplum örgütleri ve kuruluşlar

T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı-Atık Yönetimi Dairesi

Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı - ÇEVKO

• TÜMAKÜDER
• T A P
• APAK APAK-Atık Pil ve Akümülatör Sanayicileri ve İşadamları Derneği
• Temiz Dünya Ekoloji Derneği
• Ambalaj Sanayicileri Derneği