Bağırsak

Sindirim sisteminin mideden sonraki bölümü. Karın boşluğunu dolduran bağırsaklar, incebağırsak ve kalınbağırsak olmak üzere iki ayrı anatomik yapıya sahiptir. İncebağırsak, sindirim kanalının en önemli bölümünü oluşturur. Sindirimin büyük bir bölümü burada yapılır. Sindirilen besin maddeleri kan ve lenf damarlarıyla emilir, kapı toplardamarı yoluyla da karaciğere taşınır. 3 cm. çapında ve 8,5 m. uzunluğundaki incebağırsak, kastan yapılmış, boru biçiminde bir organdır. Kalınbağırsak yaklaşık 1,5 m. uzunluğunda, incebağırsaktan daha kalın ve yine düz kastan oluşur. Karında sağ kasık bölgesinden başlayarak önce yukarı çıkar, sonra enlemesine yol alır ve sol tarafta aşağıya yönelip S biçiminde kıvrılarak orta çizgide dışarıya açılır. Körbağırsak denilen ilk bölümünde apandis adı verilen 5-10 cm. uzunluğunda bir uzantı bulunur. Kalınbağırsakta yaşayan birçok zararsız bakteri, bağırsak florasını oluşturur. Bunların, K vitamini üretmek gibi bir işlevi vardır. Kalınbağırsağın düz olan son bölümüne göden, dışarıya açılan ağzına anüs ya da makat denir. Dışkının atıldığı bu ağız, çepeçevre kaslarla büzülmekte ve kapalı tutulmaktadır. Bağırsaktaki sindirim artıkları 8-12 saat burada kaldıktan sonra kasılma ve gevşeme hareketleriyle dışkı olarak dışarıya atılırlar. Bağırsak çeşitli hastalıklara tutulabilir. Bunların bazıları, anterit ve dizanteri gibi bağırsağa özgü hastalıklardır; bazıları da tifo, gastrit vb. hastalıklar sırasında ortaya çıkabilir. Bağırsakta kabız, ishal, fıtık, tıkanma ve ur olabilir. Bağırsakların mideyle birlikte hastalandığı durumlardaysa, çeşitli bakteri, virüs ve asalaklar mideyi geçerek bağırsakları iltihaplandırabilirler. Bağırsakta yaşayan asalaklar nedeniyle ortaya çıkan hastalıklarda, bağırsağa dışarıdan gelip yerleşen, yumurtlayan, evrimlerini vücut içinde ve dışında tamamlayarak yaşamlarını sürdüren birçok asalak, insanda süreğen (müzmin) karın ağrılarına neden olabilir. Yuvarlak kurt ya da çok yassı şerit biçiminde, büyük ya da çok küçük asalakların teşhisi dışkının incelenmesi yoluyla olur. İncebağırsak ile kalınbağırsakların iç içe geçmesine ya da bir tümörle tıkanmasına ve bir fıtık kesesi içinde boğulmasına bağırsak tıkanması denir. Bağırsak düğümlenmesi kalınbağırsağın ortalarında ve incebağırsakta görülür. Düğümlenmede, bir bağırsak parçası kendi üstüne kıvrılarak burulur. Acele cerrahî müdahaleyi gerektiren bu bozukluk, bağırsak eski durumuna getirilerek ya da düğümlenen bölüm kesilip çıkarılarak giderilebilir. Bağırsak kanamasındaysa hastanın yüzü solar, nabzı hızlanır, başı dönmeye başlar, hatta kimi zaman hasta kendini kaybedebilir. Dışkı ile kan gelmesi hastalığın kesin belirtisidir. Bağırsak kanamaları, müzmin karaciğer hastalıklarında, bağırsak kanserinde, tifo sırasında ve onikiparmakbağırsağı ülserinde görülür.