Bazı Kelime, Bağlaç ve Eklerin Yazılışı

Bazı Kelime, Bağlaç ve Eklerin Yazılışı
MsXLabs.org & TDK, Türk Dil Kurumu

5. Fiil Çekimi ile İlgili Yazılışlar
Gelecek zaman ekinin ünlüleri ile zaman ekinden önceki ünlü, söyleyişe bakılmaksızın bütün şahıslarda a, e ile yazılır:

geleceğim, gelmeyeceğim, gelemeyeceğim, geleceğiz, gelmeyeceğiz, gelemeyeceğiz, gelmeyeceksin, gelemeyeceksin
alacağım, almayacağım, alamayacağım, almayacaksın, alamayacaksın
başlayacağım

Teklik ve çokluk 1. kişi emir eklerinin ünlüsü ile ekten önceki ünlü, söyleyişe bakılmaksızın a, e ile yazılır:

başlayayım, gelmeyeyim
başlayalım, gelmeyelim

İstek ekinden önce gelen ünlü, söyleyişe bakılmaksızın a, e ile yazılır:

başlayasın, başlaya, başlayasınız, başlayalar
gelmeyesin, gelmeye, gelmeyesiniz, gelmeyeler

6. Mastar Eklerinin Yazılışı
-mak, -mek ile biten mastarlardan sonra -a, -e, -ı, -i eklerinden biri geldiğinde araya y ünsüzü girer:

kazanmak-a > kazanma-y-a
aldanmak-ı > aldanma-y-ı
sevmek-e > sevme-y-e
görmek-i > görme-y-i

7. İken’in Yazılışı
İken ayrı olarak yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir. Bu durumda başındaki i ünlüsü düşer. Getirildiği kelimenin ünlüleri kalın da olsa, bu ekin ünlüsü ince kalır:

okur-ken (< okur iken)
yazar-ken (< yazar iken)
çalışır-ken (< çalışır iken)
uyur-ken (< uyur iken)
başlar-ken (< başlar iken)
durmuş-ken (< durmuş iken)
olgun-ken (< olgun iken)
durgun-ken (< durgun iken)

İken, ünlüyle biten kelimelere ek olarak getirildiğinde başındaki i ünlüsü düşer ve araya y ünsüzü girer:

okulday-ken (< okulda iken)
yolday-ken (< yolda iken)

8. İle’nin Ek Olarak Yazılışı
İle ayrı olarak yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir. Kelimelere eklenerek yazıldığında ünlü uyumlarına uyar.
İle, ünsüzle biten kelimelere ek olarak getirildiğinde i ünlüsü düşer ve bitişik yazılır:

bulut-la (bulut ile)
çiçek-le (çiçek ile)
kuş-la (kuş ile)

İle, ünlüyle biten kelimelere ek olarak getirildiğinde başındaki i ünlüsü düşer ve araya y ünsüzü girer. Ek, ünlü uyumlarına uyar:

arkadaşı-y-la (arkadaşı ile)
anası-y-la, (anası ile)
çevre-y-le (çevre ile)
sürü-y-le (sürü ile)
yapı-y-la (yapı ile)

9. Ek Fiil Olan imek’in Yazılışı
İmek fiili bugün daha çok ekleşmiş olarak kullanılmakta ve ünlü uyumlarına uymaktadır.
Ünlüyle biten kelimelere eklendiğinde i ünlüsü düşer. Bu durumda araya y ünsüzü girer:

ne-y-se (ne ise)
sonuncu-y-du (sonuncu idi)
yabancı-y-mış (yabancı imiş)

Ünsüzle biten kelimelere eklendiğinde de i ünlüsü düşer:

gelir-se (gelir ise)
güzel-miş (güzel imiş)
yorgun-du (yorgun idi)

10. Pekiştirmeli Sıfatların Yazılışı
Pekiştirmeli sıfatlar bitişik yazılır:

apaçık
apak
büsbütün
çepeçevre
çırçıplak
çırılçıplak
dümdüz
düpedüz
gömgök
güpegündüz
kapkara
kupkuru
paramparça
sapasağlam
sapsarı
sırsıklam
sırılsıklam
sipsivri
yemyeşil

MsXLabs Üye Girişi