Arama

Büyük Ünlü Uyumu - Tek Mesaj #1

ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
9 Mart 2009       Mesaj #1
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye

Büyük Ünlü Uyumu


Bir kelimenin birinci hecesinde kalın bir ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa, diğer hecelerdeki ünlüler de kalın; ince bir ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur:
  • adım, ağız, ayak, boyun, boyunduruk, burun, dalga, dudak, duvak, kırlangıç
  • beşik, bilezik, gelincik, gözlük, üzengi, vergi, yüzük
Buna büyük ünlü uyumu adı verilir.

Büyük ünlü uyumuna aykırı bazı Türkçe kelimeler de vardır:
  • anne
  • dahi
  • elma
  • hangi
  • hani
  • inanmak
  • kardeş
  • şişman
Büyük ünlü uyumu alıntı kelimelerde aranmaz:
  • ahenk
  • badem
  • ceylan
  • çiroz
  • dükkân
  • fidan
  • gazete
  • hamsi
  • kestane
  • limon
  • model
  • nişasta
  • pehlivan
  • selam
  • tiyatro
  • viraj
  • ziyaret
Birleşik kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz:
  • açıkgöz
  • bilgisayar
  • çekyat
  • hanımeli
-gil, -ken, -leyin, -mtırak, -yor ekleri büyük ünlü uyumuna uymaz:
  • akşam-leyin
  • bakla-­gil-ler
  • çalışır-ken
  • ekşi-mtırak
  • yürü-yor
-daş (-taş) eki bazı kelimelerde büyük ünlü uyumuna uymaz:
  • din-daş
  • gönül-daş
  • meslek-taş
  • ülkü-daş
-ki aitlik eki büyük ünlü uyumuna uymaz:
  • akşamki
  • yarınki
  • duvardaki
  • yoldaki
  • ondaki
  • yazıdaki
  • onunki
Büyük ünlü uyumuna girmeyen kelimelere gelen ekler, kalınlık incelik bakımından son hecenin ünlüsüne uyar:
  • adalet-li
  • anne-si
  • kardeş-lik
  • meslektaş-ımız
  • şişman-lık
Son ünlüleri kalın sıradan olmasına karşın incelik özelliği gösteren bazı alıntı kelimeler ince ünlülü ekler alır:
  • alkol / alkolü
  • hakikat / hakikati
  • helak / helakimiz
  • kabul / kabulü
  • kontrol / kontrolü
  • protokol / protokolü
  • saat / saate
  • sadakat / sa­dakatten
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 2 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 9 Kasım 2017 01:47
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!