Sanat Akımları - Jugendstil (Genç Üslup)

Jugendstil (Genç Üslup)

Almanya’da Art Nouveau, popüler dergi Jugend’den (1896-1914) alınan isimle Jugendstill (Genç Üslup) diye adlandırılıyordu. İngiliz Sanatlar ve Zanaatlar tasarımlarından türetilen bir çiçeksi temsili üslup olan ve Belçikalı Henry Van de Velde’nin etkisiyle 1900’den sonra geliştirilen daha soyut çizgideki Jugendstil’de iki ayrı eğilim vardı. Bu hareket, Jugend Pan (1895-1900) 1896 da kurulan Simplicissmus ve 1897’de kurulan Dekorative Kunst ile Deutsche Kunst and Dekoration gibi hem güzel sanatları hem de uygulamalı sanatları takip eden çeşitli yeni yayınlarca benimsenip popülerleştirilmişti. Bunu zengin sanayicilerle aristokrasinin desteği izledi ve bu sayede Jugendstil, grafik sanatlardan mimarlığa ve uygulamalı sanatlara yayıldı.
Çiçeksi üslup genel olarak duygusal ve natüralistti, doğal formlara ve halk temalarına dayanıyordu. Bunun ilk örneklerinden birisi, Münih’te yaşayan heykeltıraş Hermann Obrist’in (1836-1927) işlemeli goblenidir. Onun duvara asılan ve hareketli, kıvrılarak akan bir çiçeği resmeden Cyclaymen’i (1892-1894), bir eleştirmene “bir kamçı şaklamasının doğurduğu ani şiddetli kavisler’i hatırlatmıştı. Çiçeksi üslubun başka bir savunucusu, pek çok Art Nouveau uygulamacısı gibi, ressam olmak üzere eğitim almış olup Eckmann’dı. Eckmann, Pan ve Jugend gibi etkili yayınlar için kendi imzasını taşıyan kaligrafi üslubuyla çeşitli illüstrasyonlar çizmekteydi.
Hepsi orada yaşayan Obrist, Eckmann, Auguste Endell (1871-1925), Richard Riemerschmid (1868- 1957), Bernhard Pankok (1872-1943) ve Bruna Paul’le (1874-1968) birlikte yüzyılın başında Jugendstil’in esas merkezi Münih’ti.
Jugendstil, endüstriyel tasarıma ve uygulamalı sanatlara ilginin artışı ile uluslar arası piyasada rekabet edebilmek için Alman ürünlerini geliştirme arzusunu birleştirmişti. Yüksek tasarım standartlarında ve amaca uygunluk ve düzgün yapı anlayışlarında İngiliz Sanatlar ve Zanaatlar hareketini örnek alıyorlardı. Alman tasarımcılar toplu üretimi reddetmeseler de, geliştirilmekte olan yeni teknolojilere uygun tasarımların peşindeydiler. Bu da İngiliz muadillerinden daha az süslemeli, ürünleri daha çok insana ulaştıran basitleştirilmiş, işlevsel tasarımlar ortaya çıkmasını sağlıyordu. Bu fikirleri benimseyen Vereinigte Werkstatten für Kunst und Handwerk (Birleşik Sanat ve Elişleri Atölyeleri) Münih’te 1897 ‘de kurulmuştu. Kurucu üyeler Obrist, Endell, Riemerschmid, Pankok, Paul ve Peter Bahrens (1869-1940) gibi tasarımcılar tasarımlarını üretenlerle yakın işbirliği halinde çalışmakla birlikte, İngiltere’deki uygulamada olduğu gibi tasarımları fiilen kendileri üretmiyorlardı.
Aynı yıl Van de Velde’ nin çeşitli iç tasarımları Dresden Uygulamalı Sanatlar Sergisi’nde yer aldı. Velde’nin mobilya tasarımına özgün, kıvrımlı yaklaşımı büyük hayranlık toplamış ve Alman sanat eleştirmeni Pan’ın kurucusu olan ve ondan büro mobilyaları sipariş eden Julius Meier-Graefe’nin de desteğini kazanmıştı. Van de Velde’nın Almanya’daki popülaritesi arttıkça aldığı siparişler de çoğalacaktı: ayrıca Berlin’e yerleştikten sonra ülkenin her tarafında konferanslara çağrılır oldu.
O sıralarda çiçeksi üslubun daha soyut, geometrik bir tarza dönüşmesi Endell, Obrist ve Behrens’in çalışmalarıyla gerçekleşiyordu. Endell’in Münih’teki bir fotoğraf stüdyosu olan Atelier Elvira (1897-1898) ıçin yaptığı tasarımlar, daha sonra Naziler’ce “dejenere sanat”ın ürünleri sayılıp yok edildi.
Art Nouveau eserlerinin çoğunda görülen kamçıvari çizgilerle bitki ve hayvan motifleri soyutlaşmış ve sonuçta neredeyse gerçeküstü bir niteliğe bürünmüştü. Behrens’in 1898 tarihli posteri The Kiss benzer bir doğrultudaydı: onun kıvrak ve akıcı öğeleri basitleştirilerek organik, süslü, modernist bır üslup yaratılmasına katkıda bulunuyordu.
Yeni yüzyıla girilirken Münih grubu dağıldı ve sanatçılar Berlin, Weimar ve Darmstadt’a gittiler. Ülkenin her tarafında, bilhassa Riemerschmid’in makine yapımı bir mobilya çizgisi geliştirdiği Dresden’de ve I897’de, kurucusu Aleksander Koch’un zanaatkarlığa ve sanatların birleştirilmesine geri dönüş çağrısı yaptığı Deutsche Kunst und Dekoration’un kurulduğu Darmstadt’ta çeşitli atölyeler açıldı.

Modern Çağda Sanat, Amy Dempsey, Çeviri: Osman Akınhay, Akbank Yayınları
Kaynak

MsXLabs Üye Girişi