Ahmet Mithat Efendi

(d. 1844 - ö. 1912),
Türk yazar ve yayıncı.

Babasının ölümü üzerine çocuk yaşta çalışmaya başlamıştır. 1854 yılında ağabeyinin görevi dolayısıyla bulunduğu Vidin'e gitmiş ve orada başladığı öğrenimine Tophane Sıbyan Mektebinde devam etmiştir. 1863 yılında Niş Rüştiyesini bitirerek Rusçuk'a bir devlet dairesine memur olarak atanmıştır. Çalıştığı dönemde Fransızcayı öğrenmiş ve bu nedenle Tuna Vâlisi Mithat Paşa'nın takdirini kazanmıştır. Bunun üzerine asıl adı olan Ahmet'in yanına Mithat da eklenerek, bu şekilde anılmaya başlanmıştır.

Yazarın Tuna gazetesinde yazıları yayınlanmıştır. 1869 yılında Mithat Paşa Bağdat Valiliği'ne atanınca o da onunla birlikte gitmiştir. Bağdat'ta hem gazete yönetmenliği yapmış hem de sanat okulu öğrencileri için ders kitabı hazırlamıştır. 1871 yılında ailevî sebeplerden dönmek zorunda kaldığı İstanbul'da kendi matbaahanesini kurmuş ve eserlerini basmıştır. Bu dönemde edebiyatımızın ilk hikâye koleksiyonu olan Letaif-i Rivayat adlı eseri yazmıştır. Kendi bastığı eserlerinin yanısıra gazetelerde de yazıları çıkmıştır. 1873 yılında kendine ait Dağarcık mecmuasında yazdığı yazılar ve Yeni Osmanlılar'la yakınlığı nedeni ile Rodos'a sürülmüştür. Abdülaziz'in ölmesi üzerine İstanbul'a geri dönmesine izin verilmiştir. Bu dönemde yazdığı ve sürgüne kadarki hayatı ile sürgün yıllarını anlattığı Menfa adlı eserinde Yeni Osmanlılar'ı eleştirmiş, Üss-i İnkılab adlı eserinde de II.Abdülhamid'in siyasetini överek yeni sultanın gözüne girmiştir. 1878'de çıkarmaya başladığı Tercüman-ı Hakikat gazetesi Osmanlı basın tarihinin en uzun ömürlü ve etkili yayınlarından biridir.

Ölümüne dek ikiyüzden fazla eser yayınlayan Ahmet Mithat Türk edebiyatının gerçek anlamda ilk popüler yazarıdır. Eserlerinde Avrupa'nın bilim, sanayi ve çalışkanlığını överken Osmanlı toplumunun ahlaki değerlerinin korunması gerektiğini vurgulamıştır. Genç yazarlara destek vermiş, dilde sadeleşmeyi savunmuş, devlete ve dine itaatsizliği, tembelliği, müsrifliği, özentiliği eleştirmiştir.

Emekliliği sırasında Darülfünun'da öğretmenlik yapmış ve daha sonra Darüşşafaka'ya geçmiştir. Öğretmenlik görevi esnasında burada hayatını kaybetmiştir.

Yapıtları

Romanları

• Felatun Bey ile Rakım Efendi
• Çengi
• sevg_i sezer
• Teehhül
• kader yeter bahar gamze
• Firkat
• Esaret
• Yeniçerilerin Bozulma ve Kaldırılma Dönemleri
• Yeniçeriler
• Hasan Mellah Hüseyin Fellah
• Felsefe-i Zenan (mektup-roman formunda yazılmıştır.)(Sel Yayıncılık, Nisan 2008)
• Müşahedat

Napolyon Dönemi Fransası:

• Cellat
• Cinli Han
• Altın Işıklar

Hasan Sabbah Dönemi:

• Süleyman Musli

Türk-Yunan Savaşı Dönemi:

• Gönüllü

Bilimkurgu romanı:

• Dünyaya İkinci Geliş

Gezi romanı:

• Acâib-i Âlem

Biyografik romanları:

• Voltaire Yirmi Yaşında

İmparatorluğu oluşturan kavimlerle ilgili romanları:

• Çingene
• Karnaval
• sezar
• Kafkas

Diğer romanları:

• Hayret
• Şirzad

Oyun ve öyküleri

• Letaif-i Rivayat
• Cellat
• Demir Bey
• Fenni Bir Roman
• Haydut Montari

• Altın aşıkları

Romanları

• Musullu Süleyman

Diğer yapıtları

• Üss-i İnkılap ve Zübdetül Hakayık (3 cilt, 1877-78)
• Müdafaa (3 cilt, 1883-85)
• İstibşar (1892)
• Beşair
• Nizaı ilmü din (4 cilt)
• Şopenhavr'ın Hikmet-i Cedidesi
• Volter
• Beşir Fuad
• Avrupa'da Bir Cevelan (seyahatname, 1890'da yayımlamış)
• Menfa (özyaşamöyküsü)