Krebs Döngüsü (Sitrik Asit Döngüsü)

Krebs çevrimi

SİTRİK ASİT ÇEVRÎMİ ya da TRİKARBOKSİLİK ASİT ÇEVRİMİ olarak da bilinir,
canlı hücrelerin besinleri yükseltgeyerek enerji elde etmesini sağlayan ve bütün yaşam biçimlerinde hücre kimyasında önemli bir yer tutan kimyasal süreçlerin son aşaması.

1937’de Sir Hans Adolf Krebs tarafından açıklığa kavuşturulan tepkimelerin hayvan, bitki, mikroorganizma ve mantar gibi birçok hücre türünde oluştuğu saptanmıştır.
Krebs çevriminin her basamağı özel bir enzim tarafından katalizlenir.

Bu enzimler ve elde edilen enerjinin hücrelerce kullanılmasında rol oynayan enzimler, hücre içinde özelleşmiş organellerde (hayvanlarda mitokondri, bitkilerde kloroplast) yer alır. Mikroorganizmalarda ise enzimler hücre zarının bileşenleridir. Krebs çevrimi, metabolizmanın en önemli bileşiklerinden asetil koenzim A’nın oksaloasetatla tepkimeye girip sitrat oluşturmasıyla başlar. Şekerler, yağ asitleri ve gliserolün yükseltgenmesi sonucunda ortaya çıkan ürün sıklıkla asetil koenzim A’nın iki karbonlu asetil grubudur. Krebs çevriminde art arda gelen tepkimeler sonucunda oluşan ara bileşikler ds-akonitat, izositrat, oksalosüksinat, OL -oksoglütarat ve karbon dioksit, süksinat, karbon dioksit ve bir molekül adenozin trifosfat (ATP), fümarat ve malattır.
Bunların çoğu, hücrede bireşimlenen bileşiklere karbon atomu sağlamak amacıyla kullanılır. Çevrim malatm oksaloasetata dönüşmesiyle sonlanır. Böylece bir bütün çevrim sonucunda yeniden bir oksaloasetat, iki karbon dioksit ve bir ATP molekülü oluşur. Çevrim sırasında ara bileşiklerden açığa çıkan hidrojen atomları ve elektronlar, taşıyıcı moleküller aracılığıyla, hayvan hücrelerinde oksijene, bitki hücrelerinde karbon dioksite taşınır.

Hidrojen atomlarının oksijenle yükseltgenmesine, oksijen bulunan ortamda yaşayan canlıların besinlerden elde ettiği enerjinin çoğunun ATP olarak saklanması eşlik eder. Uç solunum ve indirgeyici fosforilleşme olarak bilinen bu süreçler hücrenin enerjiyi kullanılabilir hale getirip ATP oluşturmasında çok önemli rol oynar.