Karahindiba (Taraxacum officinale)

Karahindiba
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Karahindiba (Taraxacum officinale), papatyagiller (Asteraceae) familyasından yaygın bir bitki türü. Çiçekleri sarı, yaprakları yeşil olsa da bitkinin adına "karahindiba" denilmiştir.

Mısır ve Kıpçak Türkleri'nin "katagan", Çağatay Türkleri'nin "saçratku" olarak bildikleri bu bitki günümüze "karahindiba" olarak gelmiştir. Hindiba, Arapça kökenli bir kelimedir. Tedavisi için kullanıldığı göz hastalığı trahomdan kaynaklandığı ileri sürülür. Anadolu'da acıgıcı, "acıgünek", "güneyik" ve "arslandişi" olarak bilinse de en yaygın olarak kullanılan adı "radika"dır.

Bilimsel sınıflandırma
- Alem: Plantae (Bitkiler)
- Bölüm: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular)
- Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler)
- Takım: Asterales
- Familya: Asteraceae (Papatyagiller)
- Cins: Taraxacum
- Tür: T. officinale
- Binominal adı: Taraxacum officinale G.

Özellikleri
Karahindiba Nisan ve Mayıs aylarında tüm tarla kıyılarında çayırlık alanlarla yol kenarlarında yetişen, çok yıllık sarı çiçekli otsu bir bitkidir. Çimenliklerde rahatsız edici bir ot olarak görülen bitki, aslında acı çeken insanlık için çok güçlü bir şifa kaynağıdır. İçi "kengel" denilen acı bir sütle dolu uzun kazık kökü, rozet halinde tabanda toplanmış olan derin dişli yapraklarını ve yapraklardan daha uzunca olan çiçek saplarını taşır. Bu sapların tepesinde kömeç halindeki altın sarısı çiçekleri ilkbahardan sonbaharın ortasına kadar açar. Daha sonra bu çiçek kömeçleri karahindibanın tohumlarını taşıyan beyaz toplara dönüşürler. Bu beyaz topçukları oluşturan meyve kapçıkları en hafif rüzgarda bile uçup çevreye dağılır. Bitki böylece yaydığı tohumlarıyla çoğalır. İç anadolu bölgesinde morzik otu olarak da bilinir. Hortum şeklinde kesilip çok güzel ses çıkardığı için bu ismi almıştır.

Bileşimi ve kullanımı
Besleyici değeri oldukça yüksek olan Karahindiba, % 5'e varan yüksek bir oranda potasyum içermesinden dolayı, en iyi doğal potasyum kaynaklarından biridir. A vitamini, C vitamini ve nikotinik asit ile kalsiyum ve türlü mineraller yönünden de zengindir. Ayrıca, torexacin, retinol, levulin, inulin gibi bileşikler içerir. Bu nedenle yaprakları salatalara katılıp yenir. Kökü de, yaşken doğranıp salatalara katılır. Kurutulan kökü birçok ülkede öğütülüp acı hindiba kahvesi olarak içilir. Avrupa'nın bazı ülkelerinde ve Hindistan'da tarımı yapılan türleri vardır ve bunların çiçek büyüklüklerinin çapı yedi santimetreye kadar varır.

Dağılımı
Tüm Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya olmak üzere dünyanın hemen her yerinde görülen yaklaşık 100 çeşidiyle kozmopolit bir türdür. Türkiye'de 49 çeşidi bulunuyor. En çok Ege ve Marmara Bölgesinde yaygın olarak görülen karahindibaya, Anadolu'nun diğer bölgelerinde de sık rastlanır.

MsXLabs Üye Girişi