DNA Polimeraz

DNA Polimeraz
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Canlı Türlerine Göre Gruplandırma

1. Prokaryotik DNA Polimerazlar
Bakterilerde 5 DNA polimerazın varlığı bilinmektedir:

Pol I: DNA tamirinde görev alır. Hem 5'->3' polimeraz aktivitesi hem de 5'->3' eksonükleaz activitesi vardır (RNA primerleri çıkarmak için). DNA'ya bağlanması ile ondan ayrışması arasında ortalama 20 nükleotit ekler, yani ilerleyiciliği (İng. processivity) azdır.
Pol II: Zarar görmüş DNA'nın ikileşmesinde görev alır; 3'->5' eksonükleaz aktivitesi vardır.
Pol III: Bakterilerin esas polimerazıdır (DNA ikileşmesinde DNA'yı uzatır); 3'->5' eksonükleaz prova okuma yeteneği vardır.
Pol IV: Y ailesi üyesi bir DNA polimerazdır
Pol V: Y ailesi uyesidir; DNA'nın zarar görmüş bölgelerini aşmaya yarar.

2. Arke DNA Polimerazları
Arkelerde iki tip DNA polimeraz vardır.

Polimeraz B: B tipi polimerazların hepsinin 3'->5' polimeraz ve 5'->3' eksonükleaz aktivitesi vardır. Tek alt birimden oluşurlar.
Polimeraz D: Euryarchaeota'larda görülen bu DNA polimerazın iki alt birimi vardır. Büyük altbirim DP2 polimeraz aktivitesine sahiptir ama bunun çalışabilmesi için küçük DP1 biriminin de bulunmsı gerekir.

3. Ökaryotik DNA Polimerazlar
Ökaryotların en az 15 DNA polimerazı vardır:

Pol α (eşanlamlı adları DNA primaz, RNA polimeraz): primaz olarak etkir (bir RNA primer sentezler), ve sonra bu primeri DNA nükleotitleri ile uzatır. Yaklaşık 20 nükleotit sonra uzama reaksiyonu Pol δ (öncü iplikçikte) veya ε (gecikmeli iplikçikte) uzatma işlemini devralır.
Pol β: DNA tamirinde görev alır, baz eksizyon tamiri ve boşluk doldurması yapar.
Pol γ: Mitokondrial DNA'yı ikileştirir ve tamir eder; 3'->5' eksonükleaz aktivitesiyle prova okuması yapar.
Pol δ: Yüksek derecede ilerleyicidir ve 3'->5' eksonükleaz aktivitesiyle prova okuması yapar. İkileşme çatalındaki gecikmeli iplikçik sentezinden sorumlu esas polimeraz olduğu düşünülmektedir ama bu konu hâlâ tartışmalıdır.
Pol ε: Bu da çok ilerleyici bir enzimdir ve 3'->5' eksonükleaz aktivitesine sahiptir. Pol δ ile yakın akrabalığı vardır, ve öncü iplikçik (İng. leading strand) sentezinden sorumlu esas polimeraz olduğu düşünülmektedir, ancak bunun rolü hakkında da tartışma sürmektedir.
η, ι, κ, ve Rev1, Y ailesi DNA polimerazlarıdır. Bu polimerazlar DNA zarar bölgelerinin atlanmasında işlev görürler.
Başka ökaryotik polimerazlar da bilinmektedir ama bunlar iyi tanımlanmamıştır: θ, λ, φ, σ, ve μ. Başka polimerazlar daha vardır ama bunlar isimlendirilmesi halen yerleşmemiştir.

Bu polimerazların hiçbiri primerleri çıkaramaz (5'->3' eksonükleaz aktivitesi yoktur); bu fonksiyon başka enzimler tarafından sağlanır. Sadece uzamadan sorumlu polimerazların (γ, δ ve ε) prova okuma yeteneği (3'->5' eksonükleaz aktivitesi) vardır.

Biyoteknolojide Önemi
Laboratuvarda DNA polimerazlar çoğu zaman polimeraz zincir reaksiyonu için kullanılırlar. Bu amaç için kullanılan polimerazların yüksek ısıya dayanıklı olması ve hata düzeltme (prova okuma) fonksiyonu olması gereklidir, bu yüzden yüksek ısıda yaşayabilen canlıların (örneğin Thermus aquaticus) DNA polimerazı veya onun yapay türevleri kullanılır. DNA polimeraz ayrıca DNA dizilemesinde de kullanılır.

MsXLabs Üye Girişi