Deniz Hıyarı (Holothuroidea)

Deniz Hıyarı (Holothuroidea)
MsXLabs.org & Temel Britannica

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia - Hayvanlar
- Familya: Echinodermata - Derisidikenliler
  - Sınıf: Holothuroidea - Deniz hıyarları

Deniz hıyarları adının çağrıştırdığı gibi bir bitki değil, derisidikenlilerden omurgasız bir deniz hayvanıdır. Ama silindir biçimindeki yumuşak ve tombul gövdesi öbür derisidikenlilerde, örneğin denizkestanesinde olduğu gibi dikenlerle değil, siğili andıran küçük pürtüklerle kaplıdır.
Yeryüzündeki bütün deniz ve okyanuslara dağılmış 1.000'den çok türü olan bu hayvanların çoğu sığ sularda, garip görünümlü bazı türleri ise derin sularda yaşar. Vücutları, ağızla anüsten geçen eksen istikametinde uzamış olup, sosis veya hıyara benzer. Ağız ve anüs karşılıklı iki uca yerleşmiştir. Gövdelerinin uzunluğu 2 cm ile 2 metre, kalınlığı da 1 ile 20 cm arasında değişen denizhıyarlarının en iri türlerine genellikle Büyük Okyanus'un güneybatısındaki mercan resiflerinde rastlanır. Diğer derisidikenlilerden, kutuplar yönünden geçen eksenin uzamasıyla farklılaşmıştır. Bu uzama hayvanın yan yatmasına sebeb olur. Ağız çevresinde çelenk şeklinde 10-30 kadar duyu, dokunma ve av yakalamaya yarayan tentaküller (dokunaçlar) vardır. Genellikle 3-27 cm boyundadırlar. 60 cm uzunlukta olanları da vardır. 900 kadar türü bilinmektedir.
Denizhıyarlarının çoğunda gövdenin bir ucundan öbür ucuna kadar uzanan beş sıra "tüp ayak" bulunur. Hayvan, içi boş lastik bir boruyu andıran bu tüp ayaklarını kasıp gevşeterek deniz dibinde ilerlerken bir yandan da ağzının çevresindeki 10-20 kadar dokunaçla çamurları karıştırarak yiyecek arar. Ayakları olmayan türler ise gövdenin kasılma hareketiyle dipte solucanlar gibi ağır ağır sürünerek ilerler.
Denizhıyarlarının çoğu saldırganlardan korunmak için iç organlarını anüsten dışarı fırlatıp sonradan bu organlarını yenileyebilir. Bazı türler de gene anüsten salgıladıkları ince yapışkan iplikçiklerle düşmanlarını kuşatarak kendilerini savunurlar. Bu hayvanların anüsü yalnız boşaltım değil aynı zamanda solunum deliğidir.
Denizlerin kıyılara yakın sığ yerlerinde rastlanır. Ambulakral tüp ayaklarla yavaş hareket ederler. Tüp ayaklarını duyu organı olarak da kullanırlar. Tüp ayakları olmayan deniz hıyarları diplerde U şeklindeki oyuklarda yaşarlar. Solunumları vücut boşluğunda uzanan bir çift suakciğeri veya solunumağacı denen organlarla sağlanır. Kendilerini yenileme özelliğine sahiptirler. Yumurtlayarak ürerler, erkek ve dişilerinin şekli birbirine çok benzer. Bazıları hermofrodit (çift cinsiyetli)dir. Tentakülleriyle yakaladıkları plankton ve çamurlardaki organik maddelerle beslenirler. Çeşitli renkte veya cam gibi saydam olanları da vardır.
Güneydoğu Asya ve Avustralya sahil insanları deniz hıyarlarını deniz suyunda pişirip, kurutur. Yeneceği zaman tatlı suda kaynatıp, özellikle çorbasını yaparlar.
Uzakdoğu'da ve Büyük Okyanus'un güneybatısında denizhıyarı sevilen bir yiyecektir. Ayrıca gene bu yöredeki balıkçılar bazı türlerin zehrini balık avlamak için kullanırlar.

MsXLabs Üye Girişi