Üç Çeçen Cumhurbaşkanı da Ruslar tarafından öldürüldü.
Çeçenistan'ın seçimle gelmiş üçüncü cumhurbaşkanı olan Arslan Mashadov'un da Ruslar tarafından öldürülmesiyle 1996'dan bu yana Çeçenistan'ın üç cumhurbaşkanı da Rusya tarafından katledilmiş oluyor.
Çeçenistan'ın SSCB dağıldıktan sonra bağımsızlığını ilan eden ve Çeçen bağımsızlığının sembolü haline gelmiş olan Çahar Dudayev, eski başkan Yeltsin'in emriyle düzenlenen çok sayıda suikastten başarıyla kurtulduktan sonra 1996 yılında uydu telefonuyla konuşurken, telefon kodlarını öğrenen Rus gizli servisi tarafından düzenlenen bir operasyonda hava kuvvetlerine ait uçaklar tarafından füzeyle öldürüldü. Çeçenistan'ın bağımsızlık ilanını tanımayan Rusya 1995 yılında ülkeyi işgal etmişti. Başkent Grozni'de uzun süre direnen Dudayev dağlarda Rus ordusuna karşı büyük bir direniş hareketi sürdürüyordu. Dudayev'den sonra yerine Zelimhan Yandarbiyev geçti. Yandarbiyev o zaman Yeltsin'in danışmanı olan General Aleksandr Lebed'in çabaları sonucu Kremlin'de Yeltsin'le barış anlaşması imzaladı. Bu olaydan beş yıl sonra Lebed esrarengiz bir helikopter kazasında ölecekti.
Çecenistan'da yapılan seçimlerde Yandarbiyev'in yerine Dudayev zamanından beri Çeçen ordusunun Genelkurmay Başkanı olan Arslan Mashadov seçildi. Ancak Çecen hareketi içinde El Kaide ve Vahhabiler'le işbirliği yaptığı iddia edilen grupların Dağıstan'daki devlet dairelerine saldırılarını bahane eden Rusya, yeni seçilen Putin'in isteğiyle Çeçenistan'ı ikinci kez işgal etti.
Mashadov ise Grozni'den dağlara çekilerek Ruslar'a karşı gerilla savaşı başlattı. Çeçenler bu direniş sırasında Gürcüstan-Çeçenistan sınırındaki Pankisi vadisinden yardım alıyorlardı. Ancak hem bu yardımın kesilmesi hem de bazı Çeçenler'in terör eylemlerine başlamasıyla Putin özellikle Moskova'daki tiyatro baskınından sonra acımasızca davranmaya başladı. Bu sırada gerçekleşen 11 Eylül saldırısı Bush ile Putin arasında teröre karşı savaş mutabakatı oluşturdu. Mashadov ve savaşan Çeçen güçleri önce ABD desteğinden yoksun kaldılar, daha sonra Avrupa Birliği örgütleri tarafından dışlandılar.
11 Eylül'ün getirdiği terörizmle mücadele havasından yararlanan Kremlin, geçen yıl Katar'da yaşayan ikinci cumhurbaşkanı Zelimhan Yandarbiyev'e suikast düzenledi. Yandarbiyev ve korumaları ölürken, Katar hükümeti suikasti gerçekleştiren Rus büyükelçiliğindeki iki görevliyi tutukladı.
Ancak Rusya'nın baskıları sonucu katiller bir süre sonra serbest kalarak, Rusya'ya döndüler. Böylece sırasıyla Çeçenistan'da yasal seçimlerde halk tarafından seçilen 3 cumhurbaşkanı da Ruslar tarafından öldürüldüler. Mashadov'un özelliği de laik ve İslamcı Vahhabi Çeçen gruplarına karşı olması idi. Ancak Rus işgali için ittifak içinde savaşıyorlardı. Mashadov'un ölümü ile Moskova Çeçen direnişinin son cumhurbaşkanını da ortadan kaldırmakla direniş başsız bırakmış oldu.
Bundan sonraki gelişmeler Kafkaslar'da nasıl bir seyir izleyecek? Dünyadan dış desteği olmayan Çeçen ulusal bağımsızlık mücadelesi, görünen o ki Usame bin Ladin ve El Kaide ile işbirliği yapan grupların tam yönetimine girecek. Bu da Rusya'ya yönelik terörist intihar eylemlerini daha etkili, korkulu hale getirebilir.
Çeçen intihar timlerinin Beslan eyleminden sonra artık hedef gözetmeden saldıracaklarını görmek için kâhin olmak gerekmez. Ancak Rusya, Mashadov'u öldürmekle Gürcüstan üzerindeki baskısını daha da artırmaya başlayacak. Novorosisk petrol boru hattının artık fazla tehdit altında olduğunu düşünmeyecek. Çünkü sonuçta Mashadov seçimle gelmiş, yasal bir cumhurbaşkanı idi.
En azından dünya kamuoyu tarafından tanınıyordu. Yarın barış masasına oturduğunda en azından siyasi ağırlığı olacaktı. Bütün bunlar bir yana bırakıldığında Çeçen-Rus savaşı, yaşadığımız dönemin en korkunç savaşıdır. Nüfusu 1,5 milyon olan Çeçenistan'da iki savaş boyunca ölen Çeçen sayısı 500 bine ulaşmış durumda. Çeçenistan'da erkek ölümleri ile 1 erkeğe 4 kadın düşüyor. Çeçenler açlık, Rus ordusunun cinayetleri ve daha birçok olay karşısında artık ulus olarak ortadan kalkma tehlikesi ile karşı karşıyalar.
