Sil,
kirpik ya da
cilia cellularia, hücrenin serbest yüzeyinde meydana gelen farklılaşmalardan ve tek hücrelilerde görülen hareket organellerindendir.
9+2 yapısında iki sil kesiti
Yapısı
Sillerin hareketli olanlarına
kinetosilia, hareketsiz olanlarına
stereosilia adı verilir. Stereosiller kinetosillerden daha uzun olmakla beraber,
dip taneciği (
kinetozom) taşımazlar. Sillerin boyları,yaklaşık olarak 5-10 mikron, kalınlığı, 0,2-0,25 mikrondur. Bulundukları hücrede sayıları çok fazladır. Bütün titrek siller ve kamçılar aynı yapıya sahiptir. Kesitlerinde 11 tane boyuna uzanan mikrotübüllerden oluştukları görülür. Bunlardan 2 tanesi ortada
diplomikrotubulus sentralis adını alırken, diğer 9 tanesi ikili mikrotubuluslar halinde çevreye sıranlanmış olarak
diplomikrotubulus periferiki adını alır. Ayrıca üçüncü bir mikrotubulusa ait olduğu sanılan belirli yönde çıkmış çıkıntılarda (
dynein kol) bulunmaktadır. Sillerin hücre dışında kalan kısmına
pars ekstrasellularis, hücre içinde kalan kısmına
pars interselularis (korpuskulum bazale) denilmektedir. Hepsi bir taban taneciğinden (
bazal granula) çıkmış olup, bu taneciğe sillilerde,
kinetozoma, kamçılılarda,
blefaroblast ve çok hücrelilerin spermasındaki kuyruk taneciğine
proksimal sentriyol denir. Bu taban tanecikleri ile bağlantı kesilmesi durumunda hareket yeteneklerinin de yitirildiği görülür. Sillerde hareket, bir impuls diğer sillere de geçerek hepsinin aynı yönde hareket etmesini sağlamakla gerçekleşir. Yani siller, kendi başlarına (otonom) hareket edebilen yapılardır.
Vikipedi