Çince

Çince
MsXLabs.org & Temel Britannica

Çin-Tibet dil ailesi içinde yer alan en önemli dil olan Çince, Güneydoğu Asya'da yaşayan çok sayıda insanın anadilidir. Çin-Tibet dil ailesi içindeki öbür diller Tibet, Birman ve Lao dilleridir.
Yazılı Çince'nin tarihi 3.500 yıldan daha öncelere kadar uzanır. Çin yazısı sesleri gösteren harflerle değil, nesneleri ve anlamları temsil eden resimsel simgelerle yazılır. Çince bir sözcüğe bakınca, çoğu zaman onun nasıl söyleneceğini bilemezsiniz. Çince'de yaklaşık 50 bin kadar karakter olmakla birlikte, günlük kullanım için bunların 3.000-4.000 kadarı yeterlidir.
Çince karakterler geleneksel olarak yukarıdan aşağıya doğru okunur. Çince yazıya sayfanın sağ üst köşesinden başlanır. Çince yazılmış bir kitabın ilk sayfası, batı ülkelerinde yazılmış bir kitabın son sayfasıdır.
En eski karakterlerin bazıları başlangıçta doğrudan doğruya resimdi. Örneğin O "güneş" anlamına gelirdi. Yazının yüzyıllarca süren evrimi sonunda 0 biçimini aldı.
Çin yazı sistemindeki karakterler iki temel birimden türetilir: Bunlar, sayısı 214'ü bulan kökler ve okunuşa yardımcı olan sesbirimler ya da fonemlerdir. Kendileri de kök olabilen sesbirimler, sözcüklerin nasıl okunacağı konusunda ipucu verir. Sesbirim özelliği olmayan karakterlere "ilkel" denir. Bu tür karakterlerin sayısı 20 ya da 30 kadardır. Bir karakter yalnızca bir kökten bile oluşabilir. Her karakter tek hece olarak söylenir.
Çince'de çoğu zaman iki karakter, her ikisinin anlamını vermek amacıyla birleştirilmiştir.
Konuşma dilinde, Çin halkının yaklaşık yüzde 70'i Mandarin dilini kullanır. Aslında, Mandarin dünyada en çok sayıda insanın (610 milyon) konuştuğu bir dildir. Çin'in değişik bölgelerinde birbirine benzemeyen daha birçok lehçe konuşulmaktadır. Çin'in kuzeyinde, Pekin'de oturan bir kişi, güneydeki Kan-tonlu birinin konuştuğu dili anlayamaz. Bu nedenle Çinliler Mandarin dilini temel alarak yeni bir konuşma dili geliştirdiler. Bugün Çin'de okumuş herkes "ulusal dil" olan guo yu (buna aynı zamanda "ortak dil" anlamına gelen putonghua da denmektedir) dilini anlayabilir. Konuşma dilinin böyle olmasına karşılık, yazı dili bütün Çin'de aynıdır.
Çince lehçelerin hiçbirinde birkaç yüz sesten fazlası kullanılmaz. Çinliler bu seslere daha büyük bir çeşitlilik kazandırmak için özel bir titrem (ton) sisteminden yararlanır. Bu, Türkçe'de ses tonunun çoğu zaman bir
heceden öbürüne geçerken yükselip alçalması gibidir. Mandarin dili, her biri tek bir hecede olmak üzere, dört ses titremi kullanır:

Düz
Yükselen
Alçalan-yükselen
Alçalan

Bir sözcüğün anlamını titremler kadar, o sözcükteki ünlülerle ünsüzlerin bileşimi de belirler. Örneğin, belli bir titremle çıkarılan ma sesi "anne", başka bir titremle çıkarıldığı zaman "keten", daha başka bir titremle çıkarıldığı zaman 'at mı?", dördüncü bir titremle çıkarıldığı zaman da "ne?" anlamına gelir.

MsXLabs Üye Girişi