Necati Cumalı

Necati CUMALI (1921–2001)
MsXLabs.org & Temel Britannica

Necati Cumalı şiir, öykü, oyun ve roman türünde başarılı yapıtlar vermiş, oyunları en çok sahnelenen Türk yazarlarından biri olmuştur. Balkan Savaşları'ndan sonra Yunanistan'ın eline geçerek Osmanlı Devleti sınırları dışında kalan Flörina kasabasında doğdu. Altı çocuklu bir çiftçi ailesinin ilk çocuğuydu. Ailesi 1923'te göç ederek İzmir'in Urla ilçesine yerleşmişti. Cumalı ilköğrenimini burada tamamladı. İzmir Atatürk Lisesi'nde okuduğu yıllarda edebiyata ilgi duydu. Şiirler yazıyor ve bunları Urla'daki bir dergide yayımlıyordu. Ankara Hukuk Fakültesi'nde okuduğu dönemde (1939-41) Orhan Veli, Nurullah Ataç gibi şair ve yazarlarla dostluk kurdu. Bu çevreden, Orhan Veli'nin şiir anlayışından etkilendi. Bu dönem şiirlerinde yaşama sevinci, gençlik özlemleri yalın ve duygulu bir dille anlatılır. Daha sonra avukatlık yaptığı İzmir ve Urla'da Ege Bölgesi'nin tütün işçilerinin, köylülerin yaşamı, kadın-erkek ilişkileri ve yörenin gelenekleri konusunda, kişisel gözlemlerine dayanarak geniş bir konu birikimi sağladı. Bu gözlemlerinden öykü, oyun ve romanlarında ustalıkla yararlandı. Örneğin 1959'da Tütün Zamanı, 1971'de de Zeliş adıyla yayımlanan romanının kahramanı Ze-liş'i, bir dilekçe yazdırmak için bürosuna geldiğinde tanımıştı. Tütün ekicilerinin yaşayışlarını, yaşam koşullarını gözlemlerine dayanarak anlattığı bu romanda Zeliş'in sevgilisi Cemal ile kaçışı ve aralarındaki aşk duygulu, sevgi dolu bir dille işlenmişti. Susuz Yaz (1962) başlığı altında topladığı öykülerinde, Yağmurlar ve Topraklar (1973), Acı Tütün (1974) adlı romanlarında Ege'nin yoksul tütün ekicilerinin uğradığı haksızlıkları, doğayla giriştikleri zorlu mücadeleyi gerçekçi bir gözle anlattı.
1957-59 yılları arasında Paris Basın Ataşeliği'nde, 1959-63 yılları arasında da İstanbul Radyosu'nda çalışan Cumalı, 1965'ten sonra tümüyle yazarlıkla uğraşmaya başladı.
Necati Cumalı'nın yayımlanan ilk yapıtı Kızılçullu Yolu (1943) adlı şiir kitabıdır. Bunu daha sonra Harbe Gidenin Şarkıları (1945), Güzel Aydınlık (1951), İmbatla Gelen (1955), Başaklar Gebe (1970), Bozkırda Bir Atlı (1981) ve Yarasın Beyler (1982) adlı şiir kitapları izledi. Cumalı şiirlerinde toplumun ve dünyanın sorunlarını, aşkı, ayrılığı, özlemi acıyı konu alıyor; yalın, anlaşılır bir dil kullanıyordu. Şiirlerinde kimi zaman yergi ağır basar.
1969 Türk Dil Kurumu, 1984'te de Yeditepe şiir ödüllerini aldı. Cumalı öykülerini Yalnız Kadın (1955), Değişik Gözle (1956), Ay Büyürken Uyuyamam (1969), Makedonya 1900 (1976), Dilâ Hanım (1978) ve Aylı Bıçak (1981) adlı kitaplarda topladı. Öyküleriyle 1977 Sait Faik Hikâye Armağanı'nı kazandı. Verimliliğini oyun yazarlığında da kanıtlayan Cumalı'nın 19 oyunu vardır. Oyunlarının çoğu uzun yıllar çeşitli tiyatrolarda sahnelendi. Ege yöresindeki çiftçilerin sorunlarını işleyen öyküsü Susuz Yaz (1969) ile konusunu bir halk öyküsünden alarak yazdığı Boş Beşik (1969), Anadolu'daki küçük bir kasaba ve küçük istasyonu çevresindeki olayları konu aldığı Mine (1977) adlı oyunları sinemaya da uyarlandı. Cumalı oyunlarıyla 1981'de Kültür Bakanlığı Tiyatro Ödülü'nü kazandı.

MsXLabs Üye Girişi