Dünya Kentleri: Aşkabat

Aşkabat - Aşgabat

Aşkabat, (Türkmence: Aşgabat), Farsça عشق آباد, Rusça Ашхаба́д), Türkmenistan'ın başkentidir.

Yaklaşık 800.000 kişilik nüfusuyla, Türkmenistan'ın en büyük şehridir. İran sınırı yakınında, Kopet Dağları'nın eteğinde, Karakum Çölü'nde bir vahada bulunur. 'Aşgabat şäheri' adlı kendine ait bölgede, ülkenin Ahal Vilayeti'nde yer alır. Aşgabat,Türkmenistan'ın güneyinde, İran sınırından 26 km'de yer alır. 1881'de bu bölge Rus işgal güçleri tarafından alınmıştır. İran'ın en büyük ikinci şehri olan Meşhed'dan 920 km uzaklıkta bulunur.

Aşgabad bir başkent olarak çeşitli yönetim binalarıyla bezenmiştir. Bunlar özellikle kentin en önemli caddesi olan Türkmenbaşı Caddesi'nde toplanmıştır. Kent bir liman ve uluslararası bir havaalanına sahiptir, ayrıca önemli bir endüstri merkezidir. Özellikle Makina, Elektroteknik, Tekstil ve Gıda endüstrileri yoğunluktadır. Şehirde bir kültür merkezi, üniversite, çeşitli yüksekokullar, tiyatro, müzeler ve bir hayvanat bahçesi bulunmaktadır. Aşgabat'ta birçok türk-türkmen okulları da eğitim-öğretim faaliyetleri göstermektedir. Bunlardan en önemlileri; T.Özal TTM, Başkent TTM ve Aşkabat Kız Lisesi'dir.

Aşgabat 1818'de kervan yollarının kesişme noktasında bir köy olarak kurulmuştur. Nisa köyü(antik başkent Parthia)'nden ve İpek Yolu'nda bulunan antik şehir Konjikala (Moğollar tarafından 13. yüzyılda yok edilmiştir.)'nın harabelerinden fazla uzakta değildir.

1881 yılında bölgedeki bir Rus Ordu Üssü'nün etrafında gelişmeye başlamıştır. Trans-Hazar-Demiryolu'na bağlantısı, Kazakistan, Özbekistan ve Hazar Denizi'yle bağlanmasını ve bunun sonucunda kentin 1885 yılından itibaren sürekli genişlemesine neden olmuştur. 1919-1927 yılları arasında kentin adı 'Poltorazk'tı.

1919 yılında Aşgabat'ta dünyanın ilk Bahai mabedi yapılmıştır. 1938'de zorunlu olarak sanat galerisine çevrilmiş ve 1963 yılında da yıkılmıştır.

1924'te Aşgabat Sovyetler Birliği içinde Türkmenistan'ın başkenti olmuştur. 5. Ekim 1948'deki yıkıcı deprem sonucunda kent tamamen zarar görmüştür ve daha sonra yeniden inşa edilmiştir. 1962'de Aşgabat'ın Karakumkanal'ına bağlantısı gerçekleştirilmiştir. Bu su kanalı, dünyanın en uzun su kanallarından biri olup, 600 kilometre doğudan akan Amuderya nehriyle bağlanmıştır.
27.Ekim 1991'de Türkmenistan'ın bağımsızlığını ilan etmesiyle Aşgabat başkent olmuştur

Aşgabat, 773.400 (01.01.2004) kişiyle Türkmenistan'ın en büyük şehridir. Şehrin nüfusu çoğunlukla Türkmenlerden oluşmaktadır. Daha sonra sırasıyla Rus, Ermeni ve Azeri gibi etnik azınlıklar gelir. Kentin büyük çoğunluğunun sünni müslüman olmasının yanında, hristiyan azınlıklar da bulunur. Ayrıca Aşgabat geçmişte Bahai azınlığının da önemli bir yerleşim yeriydi.
1948 yılındaki 7,3 büyüklüğündeki deprem sonucunda eski şehir merkezi tamamen yok olmuştur. Bu nedenle diğer Orta Asya şehirlerinde tipik olan doğu tarzı eski şehir yoktur. Aşgabat şehir merkezi depreme dayanıklı modern çelik-beton ve cam binalarla donatılmıştır.

Aşgabat'ta şehir yaşamının genel görüntüsü, ülkenin eski diktatörü Niyazov'un kült haline getirilmiş kişiliğiyle doludur. Kentin en yüksek binası, 'Tarafsızlık Kuşağı' diktatörün altından heykeliyle taçlandırılmıştır.

Sanat Müzesi, Ülke Müzesi, Tarih Müzesi ve botanik bahçesi bazı görülmeye değer yerlerdendir. Aşgabat ayrıca ülkenin el sanatları merkezi durumunda ve özellikle de el dokuması halılarıyla meşhurdur.

(Vikipedi)

MsXLabs Üye Girişi