Türk Mimarisi deyince neredeyse Dünya mimarlık literatürünün %30'unu kapsayacak bir birikim çıkar karşımıza... Orta Asya'da kurulmuş ilk Türk devletlerinden günümüze kadar geçen süreçte Türk Mimarisi gelişerek ve farklılaşarak bugüne kadar gelmiştir. İlk Türk devletleri ile gelişmeye başlayan Türk Sanatının geniş uygulamaları Karahanlılar döneminde görülmüştür. Karahanlı Türklerinin mimari eserlerinde geometrik motifli kuşaklar, birbirini kesen sekizgenler hakimdir. Türk mimarlığındaki eyvanlı (üç yönü kapalı ve genellikle tonoz örtülü mekan) medreselerin, türbelerin ve kervansarayların ilk örneklerine Karahanlı Türklerinde rastlanır. Ayrıca günümüzde İran’ın övündüğü eserlerin hemen tamamı Türkler tarafından yapılmıştır. Türkler Anadolu’ya geçtikten sonra da pek çok yenilikler yapmışlardır. İran bölgesinde daha çok tuğla kullanırken, Anadolu’da taş kullanmışlardır.

Ayrıca bugün Anadolu'nun tamamına baktığımızda malzemenin mimarimizdeki etkisini de görürüz. Örneğin Karadeniz Bölgesi'nde ahşap malzeme baskın olarak kullanılmışken Orta Anadolu'da kerpiç ve taş malzeme hakimdir. Bunun yanında Anadolu coğrafyası Türk Mimari örneklerinin en zengin biçimde bulunduğu yer olup, Beylikler döneminden 1. ve 2. Ulusal Mimarlık dönemlerine kadar geçen süreçte bizi bu konuda çok iyi aydınlatmaktadır.

Mimari kazanımlarımızın en büyük meyvelerinden biri ise Türk evidir. Plan şeması itibariyle Türk evi Orta Asya Türkleri'nin topak ev ve kıl çadır uygulamaları ile doğmuştur ve Safranbolu evleri ile en üst noktaya ulaşmıştır. Ancak son 30 yıldır bu kültür de en azından uygulama anlamında yok olma yolunda ilerlemektedir. Bu konu yazmakla bitmez...

Oktay Aslanapa'nın ''Türk Sanatı'' ve ''Osmanlı Mimarisi''
Doğan Kuban'ın ''Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı''
Cengiz Bektaş'ın ''Türk Evi''
Sedad Hakkı Eldem'in ''Türk Mimari Eserleri'' önerebileceğim kaynaklar...