Çaprazgaga (Loxia)
MsXLabs.org & Temel Britannica Çaprazgaga, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından Loxia cinsinden ötücü kuş türlerine verilen addır. Hemen hemen tümüyle iğneyapraklı ağaçların tohumlarıyla beslenen çaprazgagalar, besin kıtlığında bazen büyük göçler yaparak, olağan üreme bölgelerinin oldukça uzaklarına kadar yayılabilir. Bayağı çaprazgaga (Loxia curvirostra)
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia (Hayvanlar)
- Şube: Chordata (Kordalılar)
- Sınıf: Aves (Kuşlar)
- Takım: Passeriformes (Ötücü kuşlar)
- Familya: Fringillidae (İspinozgiller)
- Cins: Loxia, Linnaeus, 1758
- Türler
- Bayağı çaprazgaga (Loxia curvirostra) Türkiye
- Çizgili çaprazgaga (Loxia leucoptera)
- Hispanyola çaprazgagası (Loxia megaplaga)
- Çam çaprazgagası (Loxia pytyopsittacus)
- İskoç çaprazgagası (Loxia scotia)
Uçları çapraz olan güçlü gagalarıyla iğneyapraklı ağaçların kozalaklarını açıp tohumlarını yiyen üç tür kuşa çaprazgaga denir. Çaprazgagalar iskete, florya, saka gibi çok tanınmış ötücükuşların da yer aldığı Fringillidae familyasındandır. Uzunlukları türe göre 14,5-17 cm arasında değişen çaprazgagalar iğneyapraklı ağaçların tohumları dışında hemen hemen hiçbir şey yemez. Yeterli besin bulamadıklarında alışılmış üreme bölgelerinden oldukça uzağa göç ettikleri olur.
Çaprazgaganın kuzey yarıkürede yaşayan üç türü vardır. Loxia cinsini oluşturan bu türlerin en iyi tanınanı bayağı çaprazgagadır (Loxia curvirostra). Avrasya, Kuzey ve Orta Amerika ile Kuzey Afrika'da yaşayan bu kuş özellikle köknar ve ladin ormanlarında yuvalanır. Erkeğin tüy rengi pembe kızıl, kanatları ve kuyruğu karadır. Dişi ise kirli sarı ve koyu yeşil renklidir. Türkiye'de Karadeniz, Batı Anadolu ve Akdeniz bölgelerindeki iğneyapraklı ormanların yerli kuşlarından olan bu türün üreme dönemi ocak-şubat ile haziran arasıdır. Yılın bütün aylarında ürediği de görülen bayağı çaprazgaga ağaçlara yaptığı çanak biçimli yuvasına üç-dört yumurta bırakır.
Öteki iki türden çizgili çaprazgaga (Loxia leucoptera), kanatlarındaki birer beyaz çizgi dışında bayağı çaprazgaganın hemen hemen aynısıdır. Yaşadığı bölgeler de aynıdır; ancak Kuzey Afrika'da çizgili çaprazgaga bulunmaz. En iri tür olan çam çaprazgagasının (Loxia pytyopsittacus) renkleri de bayağı çaprazgagaya benzer, ama bu türün gövdesi daha tıknazca, gagası da daha iridir. Adını, Avrupa ve Asya'nın kuzeyindeki taygalarda bulunan çam ormanlarında yaşamasından alır. 
