Evrenselcilik (Universalizm)

Evrenselcilik

Evren, bir dizge ya da bir bütün oluşturduğu düşünülen şeyler; şeylerin ya da görüngülerin tümel birliği olarak alındığında, evrenselciliğin genel olarak gerçekliği bir bütün olarak görme anlayışı olduğu söylenebilir. Ahlâk felsefesine uyarlandığında bu anlayış, istisnasız bütün insanların onayı dışında başka hiçbir ahlâki ölçüt kabul etmeyenlerin benimsediği görüşe karşılık gelir.

Buna göre bir eylemi belirleyen ilke bütün insanlar için geçerli bir yasa haline getirildiğinde hala geçerliliğini koruyabiliyorsa ancak o zaman bir ahlâk ilkesi olabilir. Daha açık bir deyişle ahlâk ilkeleri evrenselleştirilebilir olmalıdır, Bütün ahlâk temellendirmeleri tek bir evrensel ilkeye bağlamaya çalışan bu görüş felsefe tarihinde “altın kural” kavramıyla dile getirilmiştir. Bu çerçevede temellendirilen en önemli etik tasarımı, “Öyle davran ki kendi eyleminin her hangi bir zamanda ve yerde herhangi bir kimse için de evrensel bir yasa düzeyine çıkarılmasına isteyebilesin” yollu bir özsavla Kant’ın ortaya koyduğu “koşulsuz buyruk”tur. Kant’ın “ ödev etiği”ne göre bu buyruğa uyan ilkeler evrenselleştirilebilir, dolayısıyla da ahlâken kabul edilebilir ilkelerdir, Tanrıbilimde ise evrenselcilik zamanı geldiğinde Tanrı tarafından herkesin ayrımsız korunacağı ve istisnasız bütün insanların kurtuluşa ereceği düşüncesine karşılık gelir. Origenes ve Schleiermacher tarafından savunulan bu görüş cehennemin öncesiz sonrasız okluğunu savunan geleneksel Hıristiyan tanrıbilimiyle çelişir.

Felsefe Sözlüğü- A.Baki Güçlü; Erkan Uzun; Serkan Uzun; Ü.Hüsrev Yoksal-Bilim ve Sanat Yayınları

MsXLabs Üye Girişi