Platon (Eflatun)

PLATON (İÖ 428-347)
MsXLabs.org & Temel Britannica

Eflatun adıyla da bilinen Eski Yunanlı düşünür Platon batı felsefesinin kurucularındandır. Platon, Atina' nın Peloponnesos Savaşı sonrasında uğradığı yenilginin yarattığı bunalım döneminde yetişti. Demokrasi adına başa geçen yeni yöneticilerin adaletsizliği, bir zamanlar ilgi duyduğu siyasetten uzaklaşmasına ve kendini felsefeye adamasına neden oldu. Böylece, çevresindeki dünya ile ilgili gerçekleri irdelemeye ve açıklamaya yöneldi.
Yaşamı boyunca hiçbir yazılı metin bırakmayan Eski Yunanlı düşünür Sokrat'ın öğrencisi ve dostu olan Platon, öğretmeninin çeşitli kişilerle giriştiği karşılıklı konuşma ve tartışmaları kâğıda döktü. Bu karşılıklı konuşmaları "diyalog" denen bir yazı yöntemine dönüştürdü. "Sokratik" ve "Platonik" olarak ikiye ayrılan Platon'un yapıtları günümüze kadar ulaşmıştır. Bunlardan ilk bölümü Platon'un gençlik dönemine ilişkin, Sokrat'ın düşüncelerinin ağırlıkta olduğu metinlerdir. "Sokrat'ın Savunması" (Apologia Sokratous) örneğinde olduğu gibi alaycı ve inatçı bir sorgulamayla ahlak ve eğitim sorunlarını irdeler. İkinci bölümü ise Platon'un olgunluk dönemi metinleri oluşturur. Düşüncelerini bu diyaloglarla ortaya koyan Platon, Sokrat'ı örnek alarak "Adalet nedir?", "Güzellik nedir?", "İyilik nedir?" gibi soruların yanıtlarını, insanların kendilerinin bulması için çalışır.
En önemli diyaloglarından oluşan "Devlet"te (Politeia) yetkin bir devletin nasıl olması gerektiği sorusuna yanıt arar. Platon hükümdarların devleti kendi çıkarları doğrultusunda değil, bütün insanların iyiliği için, bilgece yönetmeleri gerektiğine inanıyordu. Bu nedenle küçük yaşta eğitilmelerini öngörüyordu. Ne var ki, felsefe yoluyla aydınlatmayı ve eğitmeyi üstlendiği İtalyan prenslerinden Genç Dionysios'un yetiştirilmesinde başarılı olamadı.
Platon İÖ 327'de, bugünkü üniversitelerin başlangıcı sayılabilecek "Akademi" adlı okulu kurdu. Yaşamı boyunca hem ders verdiği, hem yöneticiliğini yaptığı bu okul, Roma İmparatoru Jüstinyen kapatıncaya kadar 800 yıl süreyle bir araştırma ve tartışma merkezi olarak etkili oldu.
Platon, "Timaios ve Kritias" adlı diyaloglarında, bir zamanlar Atlas Okyanusu'nda bulunduğu ve sonra sulara gömüldüğü ileri sürülen Atlantis Adası'nın öyküsünü anlatır. Bu öykünün gerçek mi, yoksa düşünürün düş gücünün ürünü mü olduğu bilinmemektedir.

MsXLabs Üye Girişi