Piri Reis Vikipedi, özgür ansiklopedi
Jump to:
navigation,
search
Piri Reis
Piri Reisin Haritası Piri Reis (? -
1552),
Osmanlı denizcisi. Amerika'yı gösteren
Dünya haritaları ve
Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır.
Doğum tarihi kesin olarak bilinmiyor.
1465-
1470 yılları arasında
Gelibolu'da doğdu.
Kahire'de öldü. Asıl adı
Muhiddin Pirî'dir.
Karamanlı Hacı Ali Mehmed'in oğlu ve ünlü Osmanlı denizcisi
Kemal Reis'in yeğenidir.
Akdeniz'de
korsanlık yapmakta olan amcasının yanında yaklaşık
1481'den sonra denize açıldı.
1487'de onunla birlikte
İspanya'daki
Müslümanlar'ın yardımına gitti.
1491-
1493 arasında
Sicilya,
Sardunya,
Korsika adalarına ve güney
Fransa kıyılarına yapılan akınlara katıldı. Amcasıyla birlikte
Osmanlı Devleti'nin hizmetine girerek
1499-
1502 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda bir
savaş gemisinde kaptanlık yaptı.
1511'de amcasının ölümü üzerine Gelibolu'ya çekilerek
Kitab-ı Bahriye (Denizcilik Kitabı) üzerinde çalıştı ve
1513'te
bir dünya haritası çizdi.
1516 Mısır seferinde
Osmanlı Donanması'nda kaptan olarak savaştı.
1517'de ilk çizdiği haritayı
Yavuz Sultan Selim'e sundu.
1521'de Kitab-ı Bahriye'yi tamamladıktan sonra
1522'de
Rodos seferine katıldı.
1524'te sadrazam
Makbul İbrahim Paşa'yı Mısır'a götüren gemiye kılavuzluk etti. Sadrazamın ilgilenmesi üzerine
1525'te Kitab-ı Bahriye'yi yeniden düzenleyerek onun aracılığıyla
Kanuni Sultan Süleyman'a sundu
1528'de çizdiği
ikinci haritasını da padişaha armağan etti.
1528'den sonra güney denizlerinde görev yaptı.
Portekizlilerin Aden'i alması üzerine
Süveyş'teki Osmanlı donanmasına kaptan atanarak
26 Şubat 1548'de Aden'i geri aldı.
1552'de önemli bir
Portekiz üssü olan
Maskat'ı ve ardından
Kişm Adası'nı alarak
Hürmüz Kalesi'ni kuşattı. Portekizliler'in
Basra Körfezi'ni kapatmak istediklerini duyarak kuzeye yöneldi.
Katar Yarımadası'na,
Bahreyn Adası'na egemen olarak Mısır'a geçti. Donanmayı Basra Körfezi'nde bıraktığı için sefer sırasında kendisinden yardımını esirgeyen
Basra Valisi
Kubâd Paşa'nın da girişimleriyle suçlu görülerek idam edildi.
Büyük bir denizci olduğu kadar büyük bir haritacı olan Pirî Reis, korsanlık günlerinden başlayarak gezip gördüğü yerleri yabancı kaynaklardan da yararlanarak tarihi ve
coğrafi özellikleriyle birlikte kitabında anlatmış ve haritalarını çizmiştir. Kitab-ı Bahriye'nin nazımla yazılan ve
denizcilikle ilgili tüm bilgilerin toplandığı başlangıç bölümünde, genel açıklamalardan sonra
Ege ve
Akdeniz adaları tanıtılarak denizle ilgili gözlem ve deneyim önemi vurgulanır. Fırtına, rüzgâr çeşitleri,
pusula ve haritanın tanımından sonra dünyayı kaplayan denizler ve karaların oranı belirtilir. Portekizliler'in denizcilikteki ilerlemeleri ve keşifleri,
Çin Denizi,
Hint Okyanusu, Akdeniz ve Ege Denizi'ndeki rüzgârlar,
Basra Körfezi,
Atlas Okyanusu ayrıntılı biçimde anlatılır.
Düz yazı ile anlatımın başladığı haritalı bölüm asıl metni oluşturur. Bu bölümde
Çanakkale Boğazı'ndan başlayarak
Ege Denizi kıyı ve adaları,
Adriyatik denizi kıyıları,
Batı İtalya,
Güney Fransa,
Doğu İspanya kıyılarıyla çevresindeki adalara ilişkin tarihi, coğrafi bilgiler verilerek kuzey Afrika kıyıları,
Filistin,
Suriye,
Kıbrıs ve
Anadolu kıyıları izlenerek
Marmaris'te tüm
Akdeniz'in havzası noktalanır.
[
değiştir]
Başlıca yapıtları