süper birşeyAltay dilleri Avrupa'dan, Orta Doğu'ya ve Orta Asya'dan Uzak Doğu'ya kadar uzanan büyük bir coğrafyada konuşulan dilleri kapsayan bir dil ailesidir. Altay kolunda Türk dilleri, Moğol, Tunguz, Japon ve Kore dilleri bulunur.

Estonca, Fince ve Macarca gibi Ural dilleri de bahsi geçen Altay dillerinin uzaktan akrabalarıdır.[kaynak belirtilmeli]


Altay Dağları bu dil ailesine adını vermiştir.Altay dil ailesinin kolları şöyledir:

Türk dilleri
Türkiye Türkçesi
Azerice
Özbekçe
Türkmence
Kazakça
Kırgızca
Uygurca
Kazan Tatarcası
Kırım Tatarcası
Başkurtça
Karaçay-Balkarca
Gagauzca
Halaçça
Yakutça
Çuvaşça
Moğol dilleri
Buryatça
Kalmıkça
Moğolca
Tungus Dilleri
Kuzey Tunguz Dilleri
Güneybatı Tunguz Dilleri
Güneydoğu Tunguz Dilleri
Japonca (tartışmalı)
Korece (tartışmalı)
Türk Dilleri ve Moğol Dillerinin Ayrılışı Tezi [değiştir]

Cengiz
Moğol halk önderi
Moğolistanın başkenti: Ulan Batur
(Kırmızı Kahraman)Çok desteklenen tezlerden birisi Türkçe'nin Moğol dilleriyle yakından ilişkisi olduğudur. İki dildeki sözcüklerin ve gramerin birbirine yakınlığı bu iki dilin Altay Dil Ailesine birlikte alınmasını sağlamıştır. Tarihsel açıdan da Türk ve Moğolların birbirlerine yakınlığı göz önüne alındığında iki dilin birbirine benzer olması kaçınılmazdır. Fakat, Altay Dil Ailesinin tanınmasına karşı çıkan dilbilimcileri de, savunanlar kadar çoktur. Bu dil bilimciler Türkçe ve Moğolca'nın benzerliğinin tarih boyunca birlikte yaşama ve birbirini etkileme sonucu olduğunu savunmaktadılar.[kaynak belirtilmeli]

Türkiye Türkçesi Kazakça Kırgızca Moğolca
y j c c
ışık < yışık jarık carık cula
yakışmak jarasuv caro coqı-
yalamak jalav jalbarınuv calbaru calbarı-
yaymak jayuv cayu cada-
yarım jartı carım cağurma
yasak - - casag
yazmak jazuv cazu cıru-
Türkiye Türkçesi Kazakça Kırgızca Moğolca
y j c c
yeğen jiyen ece- cige
yele jal cal calağa
yığmak jıyuv cıyu coğu-
yıl jıl cıl cıl
yoğurmak - curu cığura-
yol jol col col
yolmak juluv culû culğa-
yular - - cıluğa
yürek jürek cürök cirüke
yürümek jürüv cürü corı-
yüzmek jüzüv süzü cisü


Eksi işaretli hücreler dilde başka kökenli bir kelime kullanıldığı anlamındadır
q harfi kelleden çıkan bir k olarak seslendirilinir
Türkiye Türkçesi b'leri genellikle v'ye dönüştürür
r ve l sesleri birbirlerine çok yakınlardır, dünyanın bütün dil ailelerinde l -> r değişimi ve tersi olmuşdur
Moğolcadaki n sesleri Türkçede karşılığı c'dir ve yukardaki tabloda "yazmak" örneğinde de gördüğümüz gibi r seslerinin de z'dir , örnek:

Türkiye Türkçesi Kazakça Kırgızca Moğolca
yaş jas caş nasu
yılışık jağınğan casaker nılçağay
yosun - - nogugan < *nogusun
yumruk ( < *yum-duruk ) jumırık - nıdurğa
yüz jüz cüz nigur
az az az aray
kazmak kazuv kazu qaru-
kuzu kozı kozu qurağa
sızmak sızdav sızılıp sırı-
öz öz öz ör

Bu r -> z değişimi Türkçenin içinde de bir çok sözcükde gerçekleşmişdir. Örneğin "göz" kelimesi "görmek"den türemişdir.

Tabii ki bundan ötürü Türkçe ve Moğolca arasında bin yıllardır büyük ses değişimine uğramamış kelimeler de mevcuttur.

Ana madde: Türkçe ve Moğolca arasındaki ortak sözcükler
Moğolca ve Türkçe arası göze çarpan gramer benzerlikler yoğundur, bu sadece cümle kuruluşunun benzerliğinle bitmiyor, bir çok Türkçeden tanıdık ekler de kullanılır. Örnekler:

Türkiye Türkçesi Moğolca
davar mal
davar-ın mal-iin
davar-da mal-d
davar-ı mal-iig

Türkçe ve Moğolca arası zamir benzerlikleri:

Türkiye Türkçesi Kazakça Kırgızca Uygurca Moğolca
ben men men men bi
biz biz şi-bege biz bid

Büküm hâlde:

Türkiye Türkçesi Moğolca
ben-i min-ii

Türk Dilleri ve Japoncanın Birbirinden Ayrılışı Tezi [değiştir]
Bugün hâlen daha Japoncanın bir Altay dili olduğu Moğolca ve diğer Türkî diller gibi kesinlik kazanmamıştır.Bazı dilbilimcilere göre Japonca, Korecenin en eski lehçesinden türemiştir.Ancak ağır basan görüş Altay kökenli olduğudur.İki dil grubu arasında ekler, takılar, eylemler, çekimleri, tümce yapısı ve söz diziminde birebir koşutluk görüyoruz.

Türkçe Japonca
Kyotonun Kyotono
Ankara'ya gitti Ankara e itta
imiş imas
kara kuray
alaca akasa
içi uçi
kırar kireru
sonra da sore de
ara ada
yukarı agaru
giy gi
gelip yapıp açıp gitti kite yatte akete itta
taksi-de takuşi-de
ne-dir ki ? nan des ka ?
yemez tabemay
su mizu
iyi ii

[1]