Kaizen Kök Isıtma ve Sera Otomasyonu

Seralarda Devrim Niteliğinde Bir Buluş

Seralarda iklim faktörlerinin köntrolü; ürün kalitesi ve miktarında artış,maliyetlerinde azalış sağlayarak işletmeye kazanç sağlar. Sera otomasyon sistemleri iklim faktörlerinin kontrol altına alınması yanı sıra üretimin kontrolü açısından da kolaylık sağlar.
Çiftçilerimiz, yeterli Isıtılmış seradan elde edilecek tonaj ve kalite farkıyla daha fazla kazanç elde edebileceklerini tahmin edemedikleri İçin Isıtmaya yatırım yapmaya korkuyorlar.
Sera ısıtma sistemlerinin çiftçinin kaliteli ve tonajlı ürün elde edip daha yüksek gelir düzeyine ulaşmaları için gerekli bir sistem olduğu gözlemlenmiştir.
Türkiyede yıllardır seracılık sektöründe yeterli ısıtma yapılamamış, ısıtma yapılmadığı için de ısıtmanın gerekliliği tam olarak kavranamamıştır. Çiftçimiz ısıtmanın faydasını görememiştir. Durum böyle olunca da ürün veriminin ısıtma ile arttırılabileceğine inanmaları neredeyse imkansız olmuştur.
Üreticimiz gün boyu odun kırmayı ve gece boyunca sobalara odun taşımayı, sabaha kadar uykusuz kalmayı kendisine kader görmüş buna rağmen odun sobaları ile sera içini sabit ısıda tutamamış,5 derecenin üzerine çıkamadıklarından dolayı tonaj ve kaliteyi yakalayamamış, başkada hiçbir çözüm yolu olmadığını düşünmüştür.
Bitki köklerinin ve sebzelerin yeterli gelişmeyi gösterebilmesi için nasıl ki toprağa, suya, gübreye, güneşe, çapalamaya ihtiyacı varsa aynı şekilde ısıya da ihtiyaçları vardır.
Örtü altı bitkisel üretim (seracılık) ile amaçlanan genel olarak; üretilen bitkilere asgari 15 C civarında sıcaklık sağlayarak sezon dışı bolca mahsul üretmek ve bu ürünleri de değer fiyattan satarak karlı bir üretim yapmaktır.
Kışın bu sıcaklığı sağlayabilmek için öncelikle kapalı bir ortam sağlanması gerekmektedir. Bitkilerin fotosentez yapmak amacı ile güneş ışığına ihtiyaç duymaları sebebi ile bu kapalı ortam ışık geçirmek zorundadır. Bu sebeple temel olarak seralar, genelde metal iskeletin üzerine şeffaf cam veya plastik malzeme kaplanması ile tesis edilir.

Isıtma Giderleri
Seracılıkta en önemli gider ısıtma gideridir. 1 dönüm (1000 m2) seranın Ekim ayından Nisan ayına kadar 7 ay süreyle 15°C de tutulması için yapılacak ısıtmalarda; Antalya'da 22 ton Fuel- Oil, Yalova'da 46 ton Fuel Oil, Ankara'da 86 ton Fuel Oil gerekir.

Mevcutta kullanılan yakıt tipleri

Doğalgaz
Yaptığımız fizibilitelerde yakıt olarak doğalgaz kullanıldığında, Antalya koşullarında bile doğalgaz ile ısıtmanın karlı olmadığı ve işletmenin zarar edeceği çıkabilmektedir.

Kömür
Antalya koşullarında uygun fiyatlı kömür ile ısıtma karlı olabilmekle beraber seranın genelde en büyük gider kalemini oluşturur. Ancak işletme, Antalya; dan kuzeye gittikçe kömür ile ısıtma da karlı olmaktan çıkmaktadır. Ankara koşullarında kömür ile ısıtma da işletmeyi zarar ettirecektir.

Jeotermal
Jeotermal kaynakları kullanarak ısıtma, tüm olasılıklar içerisinde hem en karlı üretimi yapmayı sağlayan, hem de en temiz ısıtma şeklidir.

Türkiyedeki yaygın uygulama
Özellikle güney bölgelerde seracılık yaparken ısıtma denildiğinde anlaşılan; sera içinde birkaç odun sobası yakarak soğuğu kırmak şeklinde olmaktadır.
Ancak bu çok sakıncalı, hatalı ve aslında astarı yüzünden pahalıya gelen bir uygulamadır. Bu uygulamanın sakıncalarını kısaca saymak gerekirse:
Çiçeklerin döllenme oranı düşer. Hatta bazı hallerde doğal döllenme (arı kullanılsa bile) hiçbir şekilde gerçekleşmez. Bu durumda üretici hormon kullanmak zorunda kalabilir. Ancak sıcaklık yeterli değilse hormon bile döllenmeyi sağlamayabilir.
Bir şekilde döllenme gerçekleşse bile ürün tatsız tuzsuz olur. Bitki, meyvesini gereği gibi besleyemez. Bazı besin maddelerini meyveye ulaştıramaz. Toprak veya ortam ile verilen besin maddeleri düşük sıcaklıklarda bitki tarafından gereği gibi alınamaz.
Bitki sürekli ısı değişimine maruz kaldığı ve ihtiyacının altında ısınabildiği için hastalık ve zararlılara dayanıklılığı zayıf olur. Bu durumda üretici sürekli ilaçlama yapmak zorunda kalır. Bu durum üreticiyi ekonomik açıdan zorladığı gibi üründe kalıntı problemi çıkma ihtimalini de arttırır.
Tabiidir ki bu, ekonomik analizi iyi yapılması gereken bir konudur. Soğuk mevsimlerde, özellikle jeotermal gibi elverişli enerji kaynağı olmayan tesisler için + 2 C fazla ısıtma büyük bir mali yüktür.


Sonuç
Ülkemizde yoğun olarak yetiştirilen domates, patlıcan, biber, kabak ve salatalık gibi sera bitkilerinin daha sağlıklı, daha tonajlı, daha lezzetli olmaları için gerekli Isı 18-24 Derece aralığındadır ancak sera içi sıcaklığının 7-10 Derece arasında tutulması da yeterlidir. Bu derecenin altındaki ısılarda bitkinin gelişimi çok yavaşlar, hastalıklara dayanıksızlığı artar, daha çok ilaç gideri oluşturur. Şekil bozuklukları ve lekeler oluşur. Pazarda sadece İç piyasaya hitap eden, İhracata uygun olmayan ürün elde edilir.

Kaizen yaklaşımı
Kaizen ısıtma sistemleri, serada öncelikli olarak insan karar faktörünü devre dışı bırakarak, PLC veya bilgisayar kontrollü, sera zemin ısısı, nisbi nem oranı,karbondioksit ve ışık seviyesini analog ve dijital sensörler ile izleyerek zirai danışmanın ekilen bitki için önerdiği senaryolar eşliğinde, en uygun ısı,nem,hava,ışık oranında tutarak serada %100-200 lere varan verim artışı,erkencilik,daha az ilaçlı ve hormonlu ihraçata yönelik kalitede ürün almayı olanaklı kılmaktadır.
Kaizen sera ısıtmada Türkiye de ilk defa, kök ısıtma sistemini gerçekleştirmiştir. Sistemde klasik ısıtma yerine bitki ekim sıralarının 30-40 cm altına izolasyon yapılarak, elektrikli ısıtıcı kablolar yerleştirilip, bitkinin ihtiyacı olan minimum ısı bitkinin altından verilmekte, böylece kömür , odun, fuel-oil gibi klasik ısıtma tekniklerine göre % 70 varan tasarruf sağlanmaktadır. Bu sistem yurt dışında özellikle İsrail, Hollanda, Fransa, Japonya'da yıllardır başarı ile denenmiş, etkinliği kanıtlanmış bir teknik olup, özellikle avrupa da yıllardır kullanılan yerden elektrikle ısıtma tekniğinin sera versiyonudur.